Emtiaları 'ambargo' vurdu
Küresel çapta emtia fiyatları tavan yaptı. Özellikle Rusya’nın Ukrayna’yı işgal girişimiyle birlikte altın, paladyum, çinko ve bakır gibi değerli metallerin fiyatlarında sert yükselişler görüldü. Rusya’nın doğal gaz ve petrol başta olmak üzere birçok emtianın üreticisi konumunda bulunması arz endişelerini beraberinde getirdi. ABD’nin Rusya’ya yönelik ‘ambargo’ açıklaması ise emtiaların rekor fiyata çıkmasında etkili oldu. İşte detaylar...
Emtia piyasalarında gözler Rusya ile Ukrayna arasında süregelen savaşta olmaya devam ediyor. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali 12 gündür sürerken, ABD ve Avrupa ülkelerinin Rusya’ya yönelik sert yaptırım hamleleri jeopolitik risklerin tırmanışa geçmesinde etkili oldu.
Genellikle savaş, salgın, kıtlık ve enflasyonist ortamlarda emtia fiyatlarının rekor fiyat seviyelere ulaştığı görülüyor. Özellikle pandemi sonrası küresel ekonomilerde enflasyonist eğilim giderek tırmanışa geçerken, Rusya’nın Ukrayna’yı işgali ile birlikte ortaya çıkan savaş emtia fiyatlarında sert yükselişleri beraberinde getirdi.
ABD ve müttefiki ülkelerin Rusya’ya petrol ambargosunu görüştüklerine yönelik gelen açıklamaların etkisiyle birlikte piyasalarda emtia fiyatlarında ralli yaşanıyor.
ONS ALTIN 1.5 YILIN, PETROL 14 YILIN ZİRVESİNDE
Ons altın fiyatı bugün 2 bin doların üzerini görerek 1.5 yılın zirvesine çıktı. Brent petrol 139 dolara kadar artarak 14 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.
AVRUPA’DA DOĞAL GAZ TÜM ZAMANLARIN REKORUNA ULAŞTI
Rusya, Avrupa ülkelerine doğal gazın yüzde 30’unu tedarik ederken, bu oran Almanya’da yüzde 40 seviyelerine kadar ulaşabiliyor. Rusya’ya uygulanması planlanan petrol ambargosunun etkisiyle birlikte Avrupa’da doğal gaz fiyatı bugün 345 euro seviyesini aşarak tüm zamanların rekorunu kırdı.
DEĞERLİ METALLERDE RALLİ YAŞANIYOR
Öte yandan çinko ve bakır gibi değerli metallerin fiyatı da tüm zamanların rekorunu gördü. Paladyum 3 bin 433 dolar, çinko 353 dolar, bakır 5.03 dolar seviyesini aşarak tarihi zirve seviyeye ulaştı. Platinin fiyatı ise bin 158 doların üzerine çıkarak 9 ayın zirvesine çıktı.
TARIMSAL EMTİALARDA SERT YÜKSELİŞ
Tarımsal emtia fiyatlarında da büyük yükselişler görüldü. Rusya ve Ukrayna dünyanın tahıl ambarı olarak biliniyor. Birçok ülkeye hububat ihracatı gerçekleştiren iki ülkenin savaşa girmesi tarım türü emtia fiyatlarının tırmanışa geçmesine neden oldu.
Buğdayın Chicago borsasında işlem gören vadeli kontratları Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın ardından küresel arza yönelik endişeler nedeniyle yüzde 5’ten fazla yükselerek 14 yılın zirvesini gördü.
Chicago borsasında en yüksek işlem hacmine sahip olan buğday vadeli kontratları gün içerisinde 12.49 dolar/bushel yani 458.9 dolar/ton seviyesini gördü.
Küresel buğday ihracatının yüzde 29’unu Ukrayna ile Rusya’nın karşıladığı biliniyor.
Chicago mısır vadelileri bushel başına 7.8025 dolar seviyesini görerek 2012'den bu yana en yüksek seviyeye çıktı.
Emtia fiyatlarında yaşanan ralliye ilişkin Prof. Dr. Sefer Şener önemli açıklamalarda bulundu. Şener'in açıklamaları şöyle:
'GIDA FİYATLARI YÜZDE 60'IN ÜZERİNDE ARTTI'
“2019’dan sonra pandeminin küresel çapta etkin olmasıyla birlikte enerji ve gıda fiyatları iki yıl içerisinde önemli bir şekilde artış gösterdi. 2020 yılında 55 dolar civarında olan petrol fiyatı bugün itibarıyla 139 dolara yükselmiş durumdadır. Aynı şekilde gıda fiyatlarının da son iki yıllık dönemde yüzde 60’ın üzerinde arttığını görüyoruz.
Gerek arz kısmındaki sıkıntılar gerekse tedarikteki sıkıntılar fiyatların bu seviyelere çıkmasına neden oldu.
2022 yılı itibarıyla pandemide normalleşme başlıyor ve fiyatlar düzene girecek denilirken, 12 gün önce Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesi baş gösterdi. Müdahale ile birlikte petrol fiyatı 90 dolarlardan 139 dolara kadar yükseldi. Petrol fiyatları 12 günlük dönemde yüzde 50’den fazla arttı.
Aynı dönemde doğal gaz fiyatları da yüzde 67’nin üzerinde bir artış yaşadı. Enerji fiyatlarının bu kadar yükseliyor olması aynı zamanda bakır, demir, altın gibi kıymetli metallerin yükselmesini de beraberinde getirdi.
EMTİA FİYATLARINDA YÜKSELİŞ SÜRECEK Mİ?
Altının onsu 1800 dolarlardan 2 bin dolarlara kadar yükseldi. Diğer taraftan son 10 günlük dönemde gıda fiyatlarında da yüzde 20’nin üzerinde bir artış yaşandığı görülmektedir. Kısacası Rusya’nın Ukrayna’ya müdahalesi hem enerji fiyatlarını hem gıda fiyatlarını hem de kıymetli metallerin fiyatlarını oldukça yüksek seviyelere çıkarmıştır. Risk algısının artmasına bağlı olarak bundan sonraki süreçte saydığımız bütün bu emtiaların fiyatlarının daha da yukarıya taşınması mümkün gözükmektedir. Diğer taraftan Rus bankalarının ve Merkez Bankası’nın küresel finans sisteminden izole edilmesi aynı zamanda kredi kartı gibi çok önemli bir ödeme aracından istisna tutulması orta ve uzun vadede de bu riskler devam ettiği sürece daha da büyük maliyetlerin gelmesine neden olacaktır.
Diğer ifade ile savaş durumu uzarsa ve Rusya’nın finansal sistemden izolasyonu artarsa bu durum öncelikle enerji fiyatlarını daha da yukarıya taşıyacak. Gıda maddeleri tedarik ve arz sıkıntıları nedeniyle daha yukarı çıkacak, kıymetli metallerin fiyatları da artacaktır. Ancak tersi durumda savaş daha kısa vadede çözülürse, Batı’nın uyguladığı finansal yaptırımlar uzun vadeye yayılmazsa enerji ve gıda fiyatları başta olmak üzere tüm emtialarda ciddi anlamda geri çekilmeleri görmek mümkün olacaktır.
‘FED’İN FAİZ KARARI ÖNEMLİ ETKİYE SAHİP OLACAK’
ABD Merkez Bankası’nın (Fed) faiz ile ilgili alacağı kararlar da küresel emtia fiyatları üzerinde önemli bir etkiye sahip olacaktır. Diğer taraftan arz ve tedarikteki sıkıntılar nedeniyle bütün ülkelerin küresel büyümesinin yavaşlaması, enflasyon varlığının sıkıntıları global çapta önemli bir baskı aracı olmaya devam edecektir.”
