"Türkiye'deki baskı hiçbir yerde yok"

NEVZAT DİNDAR - RÖPORTAJ

Türkiye’deki hakemlerin yaşadığı sıkıntıya dikkat çeken Uilenberg, “Oyunculardan, teknik adamlardan, yönetimlerden, seyircilerden gelen baskı Avrupa’nın hiçbir ülkesinde  yok. Şampiyonlar Ligi’nde bile böyle baskı yok” diyerek sıkıntıyı ortaya koydu.

Hakemlerle birlikte yer alan, onların eğitimlerine katkıda bulunan, daha doğruya gidebilmeleri için gayret gösteren eski ünlü hakem Jaap Uilenberg, TFF Merkez Hakem Kurulu Eğitim Danışmanı olarak Antalya’da hakemlerle birlikte...
MİLLİYET’e konuşan Hollandalı futbol adamı, hakemlerin Türkiye’deki sıkıntılarını ve performanslarını değerlendirirken, hakemlik ile ilgili birçok konuya parmak bastı. İşte Uilenberg’in ağzından Türk futbolundaki hakemler...

Türkiye’de VAR’ın karşılık bulduğunu düşünüyor musunuz?
-VAR sisteminin Türkiye’deki uygulaması, diğer ülkelerdeki uygulaması paralel... Sistemde bir takım yanlış anlaşılmalar var. Diğer ülkelerde de böyle. Geçen seneyle karşılaştırdığımızda bu yıl çok daha iyi gidiyor. Daha iyi yapabileceğimiz noktalar da tabii ki mevcut. Kulüpler Birliği Başkan Yardımcısı Mecnun Otyakmaz da değindi; “Rusya’daki Dünya Kupası’nda VAR şov yaptı. Çok iyiydi” diye... Diğer ülkelerdeki uygulama o seviyede olamadı diye. Dünya Kupası’nın finalinde bile sistem, bu tip tartışmalardan kurtulamadı.
Şimdi VAR sistemi devreye girdiğinde herkesin beklentisi hataların sıfıra ineceği... Ancak bu böyle bir şey değil. VAR sistemi, hataları sıfıra indiren bir sistem değil.
VAR kayıtları tartışması da var son dönemde. Ülkeniz (Hollanda) bu konuda örnek gösteriliyor.
Diğer ülkeleri bilmiyorum ama kendi ülkemden örnek vereyim. Hollanda’da her hafta pazartesi o haftaya dair sadece bir pozisyonu eğitim amaçlı açıklıyoruz. Hakem ne demiş, VAR hakemi ne demiş? Görüntülü şekilde pozisyonla beraber açıklıyoruz.

Neye göre o pozisyon seçiliyor?
-Buna başlayacağımız zaman karar verdik. Söz konusu pozisyonu Futbol Federasyonu ve Hakem Kurulu belirleyecek diye. Kulüplerden veya başka yerlerden hiçbir baskı olmadan kendimiz seçip yayınlıyoruz.
Hakemlerin sahadaki otoritesiyle ilgili taviz verilmemesini istiyorsunuz. Gerçekten de bir otorite sorunu var mı?
Türkiye’deki kadar oyuncuların hakemlerin kararlarından sonra hakemin etrafını sardığı, itiraz ettiği bir ülke yok ne yazık ki...
Bazı takım ve yöneticilerin topun oyunda kalma süresiyle alakalı şikayetleri var. Ancak her kararından sonra hakeme doğru koşuyorlar. Neredeyse her frikikte en az bir dakika zaman kaybı oluyor. Bunu sadece hakemler çözemez. Oyuncuların, teknik direktörlerin de düşünmesi lazım.
Seminerde de gösterdik. Korner direğine yakın bir yerde, hakem çok normal bir faul veriyor. Kaleci koşuyor, oyuncular etrafını sarıyor. Eğer kaleci çıkıp itiraz ediyorsa sarı kartı görecek. Kartı varsa bile ikinciyi görüp ihraç edilmeli.

Hakemler hep mi masum?
-Biz de hep bunu sorguluyoruz. Mesela siz sinirliyseniz, ben size gelirsem aramızdaki diyalogdan sıkıntılar büyüyebilir.
Ben okey deyip, sizinle konuşmadığım zaman en azından zaman kazanıyoruz. Siz de konuşmuyorsunuz. Böylelikle olay büyümüyor. Hakemin ne zaman ilişkiyi kesmesi, ne zaman konuşması veya konuşmaması çok önemli... Türk hakemleri çok fazla konuşuyorlar. Çok fazla anlatmaya çalışıyorlar. Buna gerek yok.
Hakemlerimizin en temel problemi nedir?
- Türkiye’de oyunculardan, teknik adamlardan, yönetimlerden, seyircilerden gelen baskı, Avrupa’nın hiçbir ülkesinde yok. Şampiyonlar Ligi’nde bile böyle baskı yok.

Türkiye’de hakemler belli olduğunda sosyal medyada ilk gündem maddesi oluyor. Diğer ülkelerde böyle bir durum söz konusu mu?
- Sadece Türkiye’de... Başka hiçbir ülkede böyle bir şey yok. Benim ülkemde salı günü hakemlerin açıklandığını bile bilmiyorlar. İnanılmaz bir şey. Baskı işte budur.
Bu baskı ile beraber Türk hakemlerinin performansı bence kötü değil... Bir kere bunun altını çizmek lazım. Türkiye’deki takımlar Avrupa’da oynadığı zaman oyuncularının tavırları da değişiyor. Siz de çok iyi biliyorsunuz. Kendi ülkelerindeki gibi değiller. Tamam bizim de sıkıntımız var. Hakemlerin tolore limitlerini aşağı çekmeleri lazım. Genel anlamda hakemlerin üzerindeki baskı en önemli problem.

Eğitimci olarak Türkiye’de yeteri kadar kalıyor musunuz?
- Birçok yeni projemiz var. Mesela bir tanesi herkes Süper Lig hakem performanslarına odaklanmış durumda. Biz 8 tane umut vaat eden hakemle ilgili mentörlük grubu kurduk. Detaylı çalışıyor, bire bir maç analizleri yapıyoruz. Bunlar aslında hakemliğin geleceği... Süper Lig’e çıkma ihtimali bulunan birinci lig hakemleri bunlar... İki tane ayrı grup var. Bir tanesi Süper Lig’de yeni yeni maç almaya başlayan ve gelecekte daha fazla görev almasını beklediğimiz yetenekli ekip. Diğer ekip Birinci Lig’de maç yöneten ve Süper Lig’e doğru adım atmaya başlaması muhtemel hakemler.

Penaltı kaçıyor hakem konuşuluyor
8 yıldır bu görevdesiniz. MHK başkanlarının sık sık değişmesi hakemliği olumsuz etkiliyor mu?
Hakem komiteleri değiştiğinde farklı yaklaşımları olabiliyor. Benim sadece bir tane hedefim var. Hakem gelişimine katkıda bulunmak ve hakem gelişimini yukarlara çekebilmek. Bence iyi yoldayız. Doğru projelere, doğru şekilde yaklaşıyoruz. Tabii ki bazı şeyler daha iyi olabilir. Yalnız şunu söyleyebilirim. Hakem kararlarının bu kadar çok tartışıldığı başka hiçbir ülkede görmedim. Kulüpler, oyuncular, yöneticiler tarafından hakem kararları bir numaralı gündem maddesi haline geliyor.
Oyuncu bir penaltı kaçırdığı zaman veya hakem bir hata yaptığında oyuncunun penaltıyı kaçırmasından daha çok, hakemin yaptığı hataya odaklanıyor herkes ve daha çok konuşuyorlar.
İkinci kez hakem kökenli olmayan bir Merkez Hakem Kurulu Başkanı var. Bu tartışılan da bir durum. Yorumunuz nedir?
Bu konu aslında farklı şekilde ele alınabilir. Zekeriya Alp bence çok iyi. Futboldan geldiği için ekstradan avantajları olabilir. Bazen hep hakem odaklı insanları dinlemek hakemlerde körleşmeye neden oluyor. Biliyorsunuz kendisi önemli bir oyuncuydu. Bence hakemlik yönetimindeki sorumluluğunu iyi yönetiyor. Teknik kararlarda hiç müdahil olmuyor. Oğuz Sarvan tarafından teknik konular yapılıyor. Zekeriya Başkan, delegasyonu çok iyi yapıyor ve buna önem veriyor. Çok iyi bir yönetici. O yüzden Türk hakemliği için şans diye görüyoruz.

Diyalog eksikliği
Jaap Uilenberg, hakemle diğer paydaşlar arasında diyalog eksikliği olduğunu savundu. Hollandalı futbol adamı, “Kamp yaptığımız otelde Sivasspor da var. Bazı oyuncularla konuşma fırsatımız oldu. Onlardan hakemlerle diyalogları noktasında bazı bilgiler aldık. Oyuncu hakem iletişimini biraz daha iyi bir seviyeye getirmek istiyoruz. Hollanda’da her sene en az bir kere teknik direktörlerin ve takım kaptanlarının katıldığı bir toplantı yapılır. Onların fikirleri alınır. Biz uygulayacağımız talimatları onlara anlatıyoruz. Bu tip aradaki köprünün iyi kurulabileceği ortamları hazırlamamız gerekiyor. Türkiye’de bunun eksikliği var” diye konuştu.

‘Cüneyt Çakır bir yıldız değildi’
Jaap Uilenberg, Çakır’ın doğru çalışmayla bu duruma geldiğini ifade ederek, “Cüneyt ile nasıl başladıysak, aynı şekilde Ali Palabıyık ve Halil Umut Meler ile de o şekilde çalışmaya başladık” diye konuştu

Cüneyt Çakır’dan sonra bu denli bir markamız olmadı. Ali Palabıyık ve başka umutlu olduğunuz hakem var mı?
-Bu ilginç bir soru. Cüneyt Çakır ile çalışmaya başladığımda o bir yıldız değildi. Aslında böyle bir başarı beklentisi de çok fazla yoktu. Ama çok doğru çalışmalarla çok iyi yerlere geldi. Ali Palabıyık daha yeni yeni merdivenleri çıkmaya başladı. Doğru çalışmalarla, desteklerimizle, onun da geri bildirimleriyle çok daha farklı yerlere gelebilir.
Cüneyt ile ilk başladığımızda bu seviyede değildi. Geliştirmek için çok fazla şey yapmamız lazım. Cüneyt ile nasıl başladıysak aynı şekilde Ali Palabıyık ve Halil Umut Meler’le de o şekilde çalışmaya başladık. Aynı çalışmaları yapıyoruz.
Bütün maçlarını seyrediyor ve analizlerini yapıyoruz. Daha detaylı analiz yapıyoruz. Ali Palabıyık ilk kez Şampiyonlar Ligi’nde maç yönetti ve onu da iyi yönetti. Geri bildirimleri de çok iyi.

Cüneyt Çakır’daki emeğini biliyoruz. Emekli olduğunda Çin veya Arabistan’da düdük çalmasına ne dersiniz?
- Bir kere onun kendi kararı... Cüneyt’e hep turnuvadan turnuvaya çalışmasını söylüyorum. Hedeflere göre çalışmayı planlamak lazım. Biz Cüneyt ile oturduk ve EURO 2020 için çalışmaya başladık. Umarım iyi hazırlanırız. Çok daha iyi bir turnuva geçirir. Ondan sonra da Dünya Kupası var 2022’de Katar’da. Ona çok iyi hazırlanacağız. Böylelikle devam etmesi lazım Cüneyt Çakır’ın. FIFA 2022 Dünya Kupası için ufak grubu belirledi. Cüneyt Çakır da bu grubun içinde...

‘Yabancı hakem de hata yapacak’ 
Yabancı hakem gelmesine kesin olarak karşı olduğunu dile getiren Jaap Uilenberg, “Bunun ilk mesajı demek ki kendi hakemlerinize güvenmiyorsunuz. Kendi sisteminizi öldürüyorsunuz. Yunanistan’da olana bakın. Atina derbilerini yurt dışından giden hakemler yönetiyor. Yunanistan’da bir hakemsiniz ve en üst düzey maçları yönetemiyorsunuz. O hakemleri nasıl geliştireceksiniz? Nasıl daha zor maçlara hazırlayacaksınız? Mümkün değil” dedi.
Hollanda ve Belçika arasında hakem değişim programı bulunduğuna vurgu yapan Hollandalı eski hakem, “Bizim hakemlerimiz Belçika’da, onların hakemleri de Hollanda’da görev alıyordu. Hiçbir şey getirmedi. Aynı hataları bize gelen de oraya gidip yöneten de yaptı. Avrupa’dan hakem getirseniz aynı hataları yapacak” yorumunu yaptı.

Düşünme karar ver!
Hakemlerden “Gör, karar ver” prensibini uygulamalarını istediklerini dile getiren Uilenberg, “Gör, düşün, karar ver olduğunda yani araya süre girdiğinde biraz daha etkilenebiliyorlar. Etkilenmeden karar vermeleri için hızlı karar vermeleri gerekiyor. Eğitim programımızda mümkün olduğunca doğru kriterleri, doğru görüşlere mümkün olduğunca hızlı bir şekilde ulaşıp hızlı karar vermeleri için gerekli çalışmaları yapıyoruz. Çok iyi bir genç jenerasyonumuz var. 7-8 tane hakem geliyor. Herkesin söylediği kadar kötü bir tablo yok. Karamsar değilim. 1 yıl içinde 3-4 tane çok iyi hakem bulduk. Bunlar daha önce az maç almış ve aldıkça iyi yöneten hakemler... Zamana ihtiyacımız var” dedi.