Koronadan sonra yeni dünya düzeni

Dışişleri Bakanlığı, Kovid-19 salgının yol açacağı değişimleri ve fırsatları 26 uzmanın görüşüyle, “Kovid-19 Sonrası Küresel Sistem: Eski Sorunlar, Yeni Trendler” başlığıyla kitaplaştırdı. Stratejik Araştırmalar Merkezi’nin hazırladığı çalışmada korovavirüsün küresel güvenlik ve savunmaya etkisinden, salgın sonrası yeni dünya düzenine, medikal istihbaratın yükselişinden, uluslararası ilişkilere etkilerine kadar pek çok konu masaya yatırıldı.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu kitap için bir takdim yazısı kaleme aldı.

Kitaptaki analizler

Çavuşoğlu, yazısında “Kovid-19 salgını pek çok alanda etkileri uzun yıllar hissedilebilecek bir dönüşüme yol açma potansiyeli taşıyor. Tarihin bu önemli dönüm noktasının ardından uluslararası konjonktürde bizi nelerin beklediğini, hangi sınamalar ve fırsatlara hazırlanmamız gerektiğini şimdiden değerlendiriyoruz” ifadelerine yer verdi. Kitaptaki dikkat çekici analizler özetle şöyle:

‘Güçlü devlet’ kavramı

Ufuk Ulutaş (Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı): Kovid-19 sonrasında “güçlü devlet” kavramı yeniden itibar kazanacak. Pandemilerle mücadelenin eşsiz ve merkezi kurumu olan devlete ihtiyaç ve yönelim artacak. Başta Dünya Sağlık Örgütü ve AB gibi uluslar üstü örgütlerin mevcut pandemideki verimsiz ve yetersiz rolleri de hesaba katıldığında, kendi kendine yeten devlet ile “güçlü devlet” kavramları arasındaki bağ güçlenecek..

‘Türkiye geçişe hazır’

Burhanettin Duran (SETA Genel Koordinatörü): Ankara, pandemi ile mücadele için bir yandan uluslararası platformları harekete geçirmekte diğer yandan çok sayıda ülkeye tıbbi yardım göndererek “korona dönemi insani diplomasi” örneği sunmaktadır. Milli direnç ve kriz yönetimi tecrübesi sebebiyle de Türkiye, pandemi sonrasına geçişe hazır ülkeler arasında olacaktır.

‘Ülkelerin iç başarısı’

Ersel Aydınlı (Bilkent Üniversitesi): ‘Yeni’ uluslararası sistemde bir milletin gücü diğer devletlerin başarısızlıklarından ziyade kendi ülke içi başarısına bağlı olacaktır.

Tarım sektörü

Mustafa Kibaroğlu (MEF Üniversitesi): Türkiye, gerek coğrafi avantajları, gerek kuruluşundan bu yana geliştirdiği yasal, kurumsal ve teknolojik birikimini kullanarak, çiftçi örgütlenmeleriyle danışma halinde, ziraat mühendisleriyle beraber, gelecekte yaşanması olası salgınlarla mücadele için tarım sektöründe uzun vadeli bir strateji geliştirmelidir.

Yabancı düşmanlığı

Ferhat Pirinççi (Bursa Uludağ Üniversitesi): Vize uygulamalarında önceki önlemlere ilave olarak sağlık raporu, aşı belgesi, kan testi vb. ilave önlemler alınmasının insan hareketliliğini sınırlandırması beklenmektedir.. Devletlerin izleyeceği katı göç politikasının, diğer kurumlar ve halk nezdinde de karşılık bulması ve yabancı düşmanlığında yeni bir artış dalgası olasıdır.

Ortadoğu ve istikrar

Can Kasapoğlu (EDAM Güvenlik ve Savunma Programı Direktörü): Özellikle Ortadoğu’ya sınır komşuluğu nedeniyle, Türkiye’nin çevresinde yıllar sürebilecek istikrarsızlıklara ve insani krizlere hazırlıklı olması gerekmektedir.

Medikal istihbarat

Merve Seren (Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi): Kovid-19, istihbarat toplama disiplinlerinin tümünde yetkinlik ve etkinlik kazanımının gerekliliğini açığa çıkarırken; “medikal istihbarat”ın yükselişini de gözler önüne sermiştir. İstihbarat teşkilatlarının, medikal dünya ile çok daha yakın bir diyalog mekanizması ve iş birliği içerisine girmesi gerekmektedir.

Askeri hazırlıklar

Nurşin Ateşoğlu (Akdeniz Güvenliği Merkezi Başkanı): Türkiye Koronavirüs günlerinde hem salgınla mücadelede işbirliği konusunda bölgesinde ön alan/ inisiyatif alan konumunu sürdürmeli, hem de jeopolitik mücadelenin tekrardan ısınacağı günlere hazırlık olarak deniz, kara ve havadaki askeri hazırlıklarını diri ve taze tutmaya devam etmeli.

Yeni düzenlemeler

Nihat Ali Özcan (TOBB ETÜ): Koronavirüs ve benzeri salgınların hayatın tüm alanlarında olduğu gibi “güvenlik” alanında olumsuz çarpan etkisi olacağı açıktır. Güvenlik ve İstihbarat birimlerinin Koronavirüs ve benzeri koşullarında görevlerini daha iyi ve etkili yerine getirebilmeleri şu alanlarda anlayış değişikliğine ve yeniden düzenlemeye ihtiyaç duyacaklardır.

Harekât, operasyon alanlarında, anlayış, norm ve teçhizatta değişim. Yeni mali külfet.

İstihbarat alnında öncelik, toplama yöntemi zorlukları. Analiz ve risk değişimi. “Tıbbi istihbaratın” gündeme alınması.

Personel ve ailelerinin güvenliği için düzenlemelerin yapılması

Kışlalarda, kolluk tesislerinde, uçak ve gemilerde, diğer üslerde, yurt içinde ve dışında görev, hizmet ve iskân anlayışının korona salgını çerçevesinde yeniden ele alınması.

Güvenlik birimlerinin sağlık hizmetlerinin “yeniden” organizasyonu.