“Veri paylaşırken iyi düşünmeli”

Sosyal medya platformları günlük hayatımızda her geçen gün daha fazla yer kaplıyor. Bugün dünya nüfusunun yarısından fazlasının (4.6 milyar kullanıcı) en az bir sosyal medya hesabı var. 13-30 yaş aralığında ise en az bir sosyal medya platformuna üye olanların oranı yüzde 96’nın üzerinde. Bu mecraların popülerleşmesiyle artan veri paylaşımı, kullanıcılar açısından veri güvenliği konusunu da gündeme getiriyor. Tam da bu yüzden TikTok geçtiğimiz sektörde bir ilke imza atarak Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Türkiye (MENAT) bölgesi Güvenlik Danışma Konseyi’ni kurduğunu açıkladı. Altı kişilik Konsey’de Türkiye’den Özyeğin Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Akın Ünver de yer alıyor. Bilişim alanında çalışmalarıyla tanınan Ünver’e Konseyi’in rolünü ve kullanıcılar açısından önemini sorduk.

TikTok bir Güvenlik Danışma Konseyi kurmaya neden ihtiyaç duydu?

Sosyal medya içerikleriyle ilgili hassasiyetler çok kültürel bir husus olduğu için bir ülkenin ve bölgenin inancı, adetleri ve gelenekleri çok belirleyici. Bir platform bütün ülkeler için geçerli tek bir içerik politikası (içerik kaldırma, engelleme) ortaya koyduğunda belki Avrupa’da işliyor, ancak Güney Amerika veya Orta Doğu bölgesinde işlemiyor. Bu sebeple güvenlik kurullarının yerelleşmesi ve bölgelerin hassasiyetlerini yansıtacak şekilde bir geri bildirim mekanizması şart hale geldi. Tiktok da bu yerelleşen güvenlik danışma konseyleri içerisinde ilk Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Türkiye (MENA-T) Güvenlik Konseyi’ni kurarak sektörde bir ilke imza attı. Şu anda bu bölgeye özel tek içerik danışma konseyi TikTok’da mevcut. Bu konsey içerisine de dijital medya, dezenformasyon, gençlerin korunması veya dijital siyaset/diplomasi konusunda uzman, uluslararası standartlarda bilimsel yayını olan veya yerelde uzun zamandır bu konularda çalışan kimseleri davet ettiler. TikTok daveti üzerine dahil olduğum Konsey bünyesinde bana danışılacak konular bilimsel uzmanlık alanlarım olan dijital diplomasi, uluslararası güvenlik ve radikalleşme gibi konular.

Bu platform kullanıcı veri güvenliği bakımından diğerlerinden nasıl farklılaşıyor?

Problemleri tespit ederek TikTok’un düzeltmesini sağlamak ve bazen TikTok’un hoşuna gitmeyebilecek geri bildirimler yapmam için bu kurula getirildim. Sosyal medya platformlarının genel sorunu, günümüzde hizmet sağladıkları büyüklükte ve çeşitlilikte kullanıcı hacimleri için tasarlanmamış olmaları. Facebook, Twitter veya Youtube gibi platformlara baktığımızda birkaç yüz bin kullanıcıya göre planlanmış bir yazılım mimarileri var. Bu kullanıcı sayıları milyarları bulunca, platform mimarilerini buna göre uyarlamak çok zorlaşıyor. Aynı problem TikTok için de geçerli. Çok kısa sürede beklemediği oranda bir talep oluştu ve veri güvenliği konusunda diğer platformlarla aynı sorunlarla yüzleşmek zorunda kaldı. Bu güvenlik çekincelerinin başında TikTok’un verileri ne şekilde depoladığı ve Çin menşeli olması sebebiyle bu verileri Çin hükümetiyle paylaşıp paylaşmadığı hususu geliyor. TikTok’un resmi olarak beyanı, hiçbir şekilde Çin hükümetiyle veri paylaşmadığı yönünde. Diğer önde gelen sosyal medya platformlarıyla karşılaştırıldığında TikTok’un ne daha güvenli ne de daha az güvenli olduğunu söylemek mümkün.

TikTok kullanıcıların hangi bilgilerine erişebiliyor?

Wired ve TechCrunch dergilerinin analizlerine göre diğer platformlar gibi TikTok da kullanıcının lokasyon verilerini, IP adresini, arama geçmişini, özel mesajlarını, hangi videoyu ne kadar süre izlediğini ve ne tip bir telefon veya tabletten girildiği bilgilerine erişebiliyor. Bu veriler üzerinden reklam ve ürün optimizasyonu yaparak daha uygun ürünlerin reklamlarının bu ürünleri alma olasılığı olan kullanıcılara ulaşmasını sağlıyor ve ciddi anlamda para kazanıyor bu reklamlardan. Bu veri toplama ve reklam optimizasyonu iş akışı diğer popüler platformlarda da kullanılıyor. Bu bakımdan dijital iletişim uygulamalarını kullanan herkesin verilerinin bu araçlar tarafından nasıl kullanıldığını bilmesi gerekiyor. Bu kullanım koşulları bütün uygulamaların Mahremiyet ve Veri Koruma Politikası metinlerinden erişilebilir.

Doç. Dr. Ünver, “Pandemiyle birlikte son iki yılda en az bir sosyal medya hesabı olan kullanıcı sayısı dünyada 424 milyon arttı. Son on yıldır dünya çapında günlük bazda sosyal medyada geçirilen ortalama süre hep artış gösterdi ve Ocak 2022 itibariyle 2 saat 27 dakikayı buldu” diyor.

“48 saat içinde yanıt veriliyor”

TikTok Orta Doğu, Türkiye, Afrika ve Pakistan (METAP) Bölgesi Kamu Politikaları Müdürü Farah Tukan ise platformun kurallarına dair işleyişi şöyle anlatıyor:

“TikTok’un ‘Topluluk Kuralları’, platformda bir dizi norm ve ortak davranış kurallarını belirleyen bir rehber niteliğinde. Bu kurallar uygulamada neyin paylaşımının uygun ve neyin yasak olduğunu tanımlıyor ve istinasız TikTok’taki herkes için geçerli. Kurallar, şüpheli içerikler bildirilmeden önce, teknoloji ve insan eliyle proaktif olarak uygulanıyor. Kuralları ihlal eden video, ses, canlı yayın, görsel, yorum ve metin dahil olmak üzere tüm içerikler kaldırılır. Bireysel taleplere ise internet sayfamızda bulunan çevirimiçi form aracılığıyla başvuru yapıldıktan sonra 48 saat içinde yanıt veriliyor. Buna ek olarak 13 yaş altındakiler için platform kullanımını yasaklamakla birlikte 18 yaş altındaki kişilerin reşit olmadığı bilinciyle hareket ediyor. Bu kapsamda 16 yaşından küçük hesap sahipleri doğrudan mesajlaşmayı kullanamıyor veya canlı yayın açamıyor. Aynı şekilde 18 yaşından küçük hesap sahipleri sanal hediye özelliklerini kullanamıyor.”