Sokak köpekleri terapi için göreve hazır

İki yıl önce kanser hastalarına yönelik ‘terapi köpeği desteği’ projesinin İstanbul’da iki hastanede pilot olarak uygulanmaya başladığı haberini vermiştik. Aradan geçen iki senenin ardından Türkiye’de bir ilk olan ‘Kanser hastalarında terapi köpeği destekli radyoterapi programı’nın ön sonuçları belli oldu. Çalışma sonucunda köpeklerin, hastaların; anksiyete, depresyon ve kaygısını azalttığı bilimsel olarak kanıtlandı. Sağlık Bakanlığı’na sunulan sonuçlar olumlu bulununca, sokak köpeklerinin rehabilite edilerek, kamu kurumlarında ve özel sektörde terapi köpeği olarak kullanılması fikri doğdu. Sokak köpekleri için yeni bir yaşam mümkün mü? sorusundan hareketle ortaya çıkan proje Tarım Bakanlığı’na sunuldu. Türkiye Meme Hastalıkları Dernekleri Federasyonu Yönetim Kurulu Üyesi ve Radyasyon Onkolojisi Uzmanı Doç. Dr. Eda Küçüktülü ve Çocuk Gelişim Uzmanı&Köpek Eğitmeni Şenay Kandemir ile iki yıl sonra ortaya çıkan sonuçları ve projenin geleceğini konuştuk.

*Proje hangi aşamada?

İki yıl önce Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet Ali Gülçelik, Prof. Dr. Lütfi Doğan, Karadeniz Teknik Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Murat Topbaş, TBMM Sağlık Komisyon Üyesi Dr. Tuba Vural Çokal, Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ender Yarsan ve Köpek Davranış Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Etkin Şafak ile ‘Kanser hastalarında terapi köpeği destekli radyoterapi programı’ çalışmasına başlamıştık. Araştırmanın sonuçlarını Sağlık Bakanlığı’na sunduk ve Amerika’daki gibi hastanelere terapi köpeklerinin alınması için görüşmelere başlandı. Sonuçlar çok başarılı olunca, Tarım Bakanlığı’na sokak köpeklerinin de bu çalışmaya dâhil edilmesi ve kamu kurumları tarafından sahiplenilmesi için öneride bulunduk. Sokaktan sahiplenilen ve eğitim verilen Dost isimli köpek ile başarılı sonuçlar elde ettik. Tarım Bakanlığı tarafından TBMM’ye gönderilen taslağa sokak köpeklerinin kurumlarca sahiplenilmesi maddesi de eklendi. Çocuk Esirgeme Kurumları, yaşlı bakım evleri, kreşler ve oteller gibi yerlerde köpekler hem yalnızlık duygusunu giderecek hem de ortama neşe katacaklar. Kurumlar barınaktan köpek seçtikten sonra veteriner hekim ve köpek davranış uzmanlarından destek aldıklarında, köpeklerin insanlara ne kadar iyi geldiğini, depresyon ve yalnızlıktan insanları kurtardıklarını bizzat tecrübe edecekler.

*İki yıllık çalışmadan ne gibi sonuçlar çıktı?

Programda 40 hasta ve 5 köpekle çalıştık. Çalışma, İstanbul ve Ankara’da, hastaların tedaviye girerken oldukça stres yaptığı, çoğunun sakinleştirici ilaçlar aldığı ama tümörü yüksek oranda nokta atış ile tedavi eden MR-Linak cihazında yapıldı. Terapi köpeklerinin hastaların depresyonunu ve anksiyetesini azalttığını tespit ettik. Hastaların tükenmişlik sendromu diye tanımladıkları duygudan da kurtulduklarını gördük. Hastaların yorgunluğunu azaltırken, enerjilerini de artırıyorlar. Bazı hastalarımız çalışma sırasında tansiyon ilaçlarını kullanmaya gerek kalmadığını söylüyordu. Çalışmanın ön sonuçlarında, hastaların nabız ve tansiyonlarını düşürdüklerini kanıtlamış olduk. Hastalar ve köpekler arasında o kadar güzel bir bağ oluştu ki, hastalar terapi köpeğimiz Mocha’ya oyuncak hediye getiriyor. Bu şekilde kurulan bağ hastaları hem hastane ortamı stresinden hem de tedavi ile ilgili endişelerden kurtarıyor.

Terapi köpeği konusunda ülkemizde bir standart yok

*Sokak köpeklerinin rehabilite edilerek sahiplendirilmesi fikri nasıl doğdu?

Bu sonuçlar bizi cesaretlendirince, elimizin altındaki bunca sokak köpeği neden çocuk esirgeme kurumunda çocukların yalnızlık hissini gidermesin, neden yaşlı bakım evlerindeki yaşlılarımızın kucağında uyumasın dedik. Bu sonuçlarla, köpeklerin sadece hastalara değil tüm insanlara iyi geleceğine bilimsel olarak da eminiz. ‘Sokak köpekleri için yeni bir yaşam; hastanelerde terapi köpeği olarak rehabilite edilebilirler mi?’ çalışması Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Etkin Şafak’ın gözetiminde yapılıyor. Çalışmada şu an iki sokak köpeğimiz var, eğitimleri tamamlandı, sınavlarına girecekler, üçüncü sokak köpeğimiz Safiş eğitimlerine yeni başladı.

*Her sokak köpeği terapi köpeği olabilir mi?

Terapi köpeklerinin, dışarıdan gelen hiçbir uyarıya tepki vermemek, hastanedeki ses ve kokulara alışık olmak gibi standartları var. Ülkemizde terapi köpeği konusunda bir standart yok. Bu nedenle Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ender Yarsan ve Dr. Öğretim Üyesi Etkin Şafak’tan destek aldık. Bu bilimsel çalışmayla ülkemizde de bir standart oluşturmak istedik. Çalışmaya katılacak her köpeğe hastane ortamı simülasyonu yaptık ve videolar aldık. Etkin Hocamızın değerlendirmesiyle uluslararası standartlara uygun olanlar hastaların karşısına çıkarıldı.

Minimum altı ay eğitim gerekiyor

İki yılı aşkın süredir terapi köpeği Mocha ile okullarda, rehabilitasyon merkezlerinde, deprem bölgesi Adıyaman’da çalışmalar yapan Çocuk Gelişim Uzmanı ve köpek eğitmeni Şenay Kandemir de eğitimlerle ilgili detayları paylaşıyor.

*Eğitimler ne kadar sürüyor?

Hastanelerde hastalarımızın karşısına çıkan köpeklerin minimum altı ay eğitim almaları gerekli ama sokak köpekleri çocuk esirgeme kurumu gibi yerler tarafından sahiplenileceğinden onların sosyal olarak uyumlu olmaları değerlendirilecek ve agresyon problemi olmadığı sürece kısa bir eğitim ve gözetimle kurumlara verilebilecekler. Üstelik her kurum köpeği sahiplendikten sonra Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi’nden danışmanlık alır ve ülkemizde başarılı bir şekilde köpek eğitmenliği yapan kişiler ve Veteriner Hekimler ile iletişime geçebilir. Bu şekilde 3-4 milyon köpek sahiplenilirse geriye kalan köpeklerin kısırlaştırma, rehabilitasyon gibi işlemleri için hem maddi hem de insani güç karşılanabilir seviyede olur.

*Eğitimlerde kaç köpekle çalışıyorsunuz?

Mocha, Kora ve Mochi isimli 3 terapi köpeğimiz ayrıca sokaktan sahiplenilen Safiş isimli bir köpeğimiz de var. Kendisi rehabilitasyon sürecinde olup, terapi köpeği çalışmalarında yer almak üzere eğitim çalışmalarına başladı. Sokak köpekleri, eğitmen idaresinde gözlemlenerek çalışmaya uygun ise gerekli rehabilitasyon süreci sonrası projeye dâhil ediliyor.

*Bu eğitimlerin hangi sorunlara çözüm getirmesi hedefleniyor?

Eğitimlerde, çocukların  sosyal, duygusal ve bilişsel alanlardaki becerilerini geliştirmek, günlük yaşamda zorlandıkları alanda duygularını kontrol etmelerine destek olmak amaçlanıyor. Hiperaktivite, anksiyete, sınav stresi, özgüven eksikliği gibi…

Terapi köpeği Mocha, denizde boğulma tehlikesi geçiren ve Mocha’nın eşliğinde suda boğulma endişesinden kurtulan, sonrasında Mocha ile havuza girmeye başlayan arkadaşı ile…

Hasta görüşleri: “Beni mutlu etti ve sakinleştirdi”

* “Kendimi çok huzurlu ve rahatlamış hissettim. Sadece ona odaklanmak beni çok rahatlattı. Köpek ziyaretlerini her zaman isterim.”

* “Çok rahatlatıcıydı. Bu kadar iyi geleceğini düşünmemiştim, beklentilerimin üzerindeydi.”

* “Çok faydalı olduğunu düşünüyorum. Beni mutlu etti ve sakinleştirdi.”

* “Mükemmel bir proje. Tedavi öncesinde tüm dikkatimi olumlu anlamda aldı.”