Pet shoplarda yeni dönem neler getirecek?

Ceyda Ulukaya / ceyda.ulukaya@milliyet.com.tr | Hayvanları Koruma Kanunu’nda yapılan ve geçtiğimiz hafta itibarıyla yürürlüğe giren değişiklikle evcil hayvan mağazalarında kedi ve köpek bulundurmak yasaklandı. Bundan sonra pet shoplarda kedi ve köpek satışı yalnızca katalog üzerinden yapılacak, satışı yapılan kedi ve köpekler ise ruhsatlı çiftliklerde bulundurulacak. Ancak birçok pet shop, katalog dahi olsa satış yapmaktan şimdilik vazgeçmiş durumda, yeni düzenlemenin ise merdiven altı hayvan satışına kapı aralayacağı görüşünde. Hayvan üretim çiftlikleri ise bundan böyle kedi ve köpek satın almak için başvurulabilecek tek adres konumunda. Peki çiftliklerdeki durum ne? Yeni düzenlemenin hayvan refahı bakımından sonuçları neler olacak? Türkiye’nin önde gelen hayvan üretim çiftliklerinden Akkuş Evcil Hayvan Üretim Çiftliği’ni ziyaret ettik, Topaz Kennel Köpek Çiftliği sahibi Altuğ Çulha, Profesyonel Evcil Hayvancılık İşadamları Derneği Başkanı Misak Kehyeoğlu, pet shop yetkilileri ve HAYTAP Başkanı Ahmet Kemal Şenpolat’ı dinledik.

Topaz Kennel Köpek Evi Altuğ Çulha

“Teklif geldi ama kabul etmedik”

“Ben bu çiftliği 2007’de devraldım, veteriner hekimim aynı zamanda. Burası yaklaşık 100 köpeğin barınabileceği büyük bir çiftlik. Üretim konusu bizde yanlış biliniyor. Biz bu konuda yurtdışından üreticilerle temasa geçip profesyonel ‘breeding’in ne olduğunu öğrendik ve hayata geçirdik. Burada hayvanları gerek barınma gerek sağlık koşulları çok üst düzede tutuluyor. Sosyalleşmeleri bizim için çok önemli. Biz köpeğe verdiğimiz bu hizmetin karşılığında para kazanıyoruz. Köpeklerin özel bakıcıları var, yurtdışından bağışıklığı destekleyici ilaç alıyoruz, özel dezenfektanlar vs. Dolayısıyla pet shoptan farklı bir mantığımız var, tamamen köpeğin ihtiyaçları odaklı çalışıyoruz. Bu yüzden pet shopun çalışma mantığıyla ayrışıyoruz. Pet shopun köpeği nereden getirdiğini bilmiyorum, hastalıklı olabilir vs. Bunları bilmeden pet shop üzerinden köpek kabul etmemiz mümkün değil. Bize de birkaç yerden teklif geldi ama kabul etmedik.

 “Yasaklamak değil, denetlemek önemli” 

Pet shopta satılmasın tabii, AVM’lerde köpeklere içim acıyor, güneş görmeden, kafeste 2 ay bekleyen köpek gördüm. Bunlar köpekte bir sürü davranış bozukluğunu da beraberinde getirecek şeyler. Bu açıdan baktığınızda olumlu ama bu köpekler o ortamdan nereye geçecek belli değil. O yüzden önemli olan yasaklamak değil denetlemek. Şimdi pet shoptan farksız çiftliklerin açılacağını düşünüyorum. Ben öyle çiftlikler gördüm ki barınma ortamı pet shoptan daha kötü. O nedenle çok sıkı denetleme gerektiriyor. Birçok pet shop sahibi şu an kendine ev bakıyor, çiftlik olarak kullanma amacıyla. Dolayısıyla bu düzenlemenin hayvan refahına katkısından emin değilim.” 

Av. Ahmet Kemal Şenpolat HAYTAP Başkanı

“Çözüm çiftlikte değil”

“Yeni düzenleme bizi mutlu etmedi. Dağ fare doğurdu. Pet shop’ta hayvan satışı yasaklanmadı, sadece kanalı değiştirildi. Bugüne dek dükkanlarda bulunanlar, bundan sonra katalog, afiş, internet ortamında satılacak; dolayısıyla üretimin durdurulmasına yönelik çaba değil. Biz bu hayvanların en azından 10 yıl boyunca satılmamasını ve insanların bakımevi, sokak, ormandan sahiplenmesini istiyorduk. Bu durumda çok bir şey değişmedi. Evet insanlar sokakta hayvan görmek istemiyor ama bunun çözümü çiftliklerde, merdiven altı üretim, kaçak üretim, yurtdışından getirme, evlerde üretim vs olsun bunları durdurmaktan geçiyor. Satış kanalını değiştirmekle çözüm getirmiyorsunuz. Şimdi ne olacak? Kişi katalogdan seçip isteyecek. Havlamayan, tüy dökmeyenden diye pizza sipariş eder gibi bu hayvanları sipariş verecek. Meclis görüşmelerinde taleplerimizi dinlemediler. Hayvanları Koruma Kanunu çok ciddi bir değişiklik getirmedi, dağ fare doğurdu.”

Akkuş Üretim Çiftliği Erhan Keman

“Kaçak satanların peşine düşülmeliydi”

“Yeni düzenlemeyle birlikte bizi arayıp birlikte çalışmayı teklif eden pet shoplar oldu ama kabul edemedik; çünkü bizim ürettiğimiz ancak bize yetiyor. Anladığımız kadarıyla genel ırkların olduğu bir katalog üzerinden satış yapacaklar, müşterinin oradan seçtiği hayvan için çiftliklerle irtibata geçecekler. Bu konu henüz netleşmedi, uygulamaya geçildikten sonra zamanla anlayacağız.

 Çiftlik koşulları

Biz 2008’den beri kedi, köpek ve kuş üzerine faaliyet gösteren bir çiftliğiz. İstanbul’da 11 dönüm bir arazi üzerinde hizmet veriyoruz. Bir de Balıkesir’de 70 dönümlük bir çiftliğimiz var. 41’e yakın köpek ırkı var bizde, 350’ye yakın yetişkin köpek, ayrıca 100’e yakın yavru olmak üzere. Hepsinin sosyal yaşam ve oyun alanları, kafes alanları, doğumhaneleri var. Anneler doğumhanede doğum yapıyor, yavrular en az 2-2.5 ay anneyle birlikte kalıyor. Anneden ayrılmadan aşıları başlıyor ve yavrunun durumuna göre daha sonra anneden ayrılıyor. Gerekli muayene ve testleri yapılıyor. Pasaportları çıkarılıyor ve alıcı bulunduğunda mikroçipi takılıp teslim ediliyor. Müşteri gelip hayvanı aldığında biz kendi veterinerimize yönlendiriyoruz, ücretsiz muayene hakkı var. Sonrasında kendileri devam ediyorlar. Kedide iki ırkımız var, British Shorthair ve Scottish Fold, yaklaşık 50 kedimiz var. Biz hayvan refahını önemsediğimiz için sağarcasına yavru elde etmiyoruz. Annenin sağlığı bizim için çok önemli. Bir anneden yılda bir defa yavru alıyoruz. Burası elbette ticari bir işletme ancak biz işimizi hayvan sevgisiyle yapıyoruz, sevmeden bu işi yapmanız mümkün değil zaten. Onların haklarına saygı duyarak üretim yapmaya çalışıyoruz. Yurtdışından alım satım yapmıyoruz. Hayvanları ırk ve sağlık garantili olarak teslim ediyoruz, alan kişiyle sözleşme yapıyoruz. Müşteri konusunda da seçici davranıyoruz. Sahiplenecek kişinin maddi-manevi yetebilecek olması önemli. Bu oyuncak değil. Bazen genç arkadaşlar geliyor, kız arkadaşıma hediye almak istiyorum diyor, onları eli boş gönderiyoruz. 3-5 gün sonra hevesi geçecek çünkü.

 Evde üretim yaygın 

Pet shop konusunda, kötü şartları olanlar tabii ki iptal edilsin ama şartları yeterli görülen mağazalarla devam edilebilirdi diye düşünüyorum. Keşke bunu evlerden satanlar veya yurtdışından kaçak getirenlerin üzerine gidilseydi. Yurtdışından çok ciddi şekilde kötü şartlarda kaçak gelişler mevcut. Hayvanların yarısı zaten bu şekilde telef oluyor. Evlerde bilinçsiz üreten de çok. Aşı yok, yanlış çiftleşme oluyor vs. İlan sitelerinden de satıyorlar rahatlıkla. Asıl bu tür yerlerin peşine düşülmeliydi.” 

Petbox Avrupa Yakası Bölge Koordinatörü Ethem Çekeç

“Bir süre satış düşünmüyoruz”

“Pet shop’ta kedi-köpek bulundurma yasağı başlamadan biz elimizdeki köpekleri bitirmiştik zaten. Birçok pet shop çiftliklerle anlaştı ancak biz henüz bir adım atmadık. Kısa vadede herhangi bir çiftlik yatırımı da düşünmüyoruz. Bundan sonra muhtemelen kedi-köpek satışı yapmayacağız. Aslına bakarsanız İstanbul’da zaten satışların yarısı internet üzerinden yapılıyordu, pet shop satış oranı çok azdı. Bu yeni düzenlemeyle satışlar tamamen illegal yollara girecek, hem devlet vergi kaybedecek hem de satın alan muhatap bulamayıp mağdur olacak.”

Evcil-Der Başkanı Misak Kehyeoğlu

“Pet shoplar merdiven altına inecek”

“Yeni düzenlemeyle petshop’lar yeraltına, merdivenaltına inecek. Bunu yetkililere birçok kez dile getirdik ama bir türlü derdimizi anlatamadık. Komisyon kuruldu, bizi çağırmadılar. Şimdi ne olacak pet shop sahipleri? Çiftlik kurmak çok zor. 10 dönüm arazi isteniyor. Böyle bir arazi kaç para? Kim yapabilir bunu? Şimdi insanlar Bulgaristan’da çiftlik açmaya başladı. Pet shop hayvanlarını sokak hayvanlarıyla bir tuttular. Bizim köpeğimiz sokak köpeği değil. Üyelerimizin çoğu temiz yerler, tüm kurallarına uygun iş yapıyorlar. Bu düzenlemeyle birlikte petshoplar yeraltına inecek, yine kedi-köpek satacak hem de daha avantajlı olacak; çünkü vergi yok, veteriner yok. Bizim korkumuz ne? Bir salgın çıkarsa önleyemezsiniz. Anlatmaya çalıştık ama olmadı. Çiftliklerle anlaşalım deseniz İstanbul’da mevcut çiftlik sayısı yeterli değil. Şehirdışına taşısanız, biz yavru köpek satıyoruz, kaç saat yollarda nasıl taşınacak bu hayvanlar?”

Mikroçip zorunlu

Tarım ve Orman Bakanlığı, bilinçsiz hayvan sahiplenmenin önüne geçmek adına geçtiğimiz yıl evcil hayvanlara mikroçip takılmasını zorunlu hale getirdi. Köpeklerde geçen yılın, kedilerde ise bu yılın sonuna kadar süre tanınan uygulama sayesinde kedi ve köpeklerin kaybolması durumunda sahipleri tespit edilebilecek. Evcil hayvanlarını kayıt altına almayanlara hayvan başına 1200 lira ceza kesilecek. Sahiplendiği hayvanı terk etmenin cezası ise 2 bin lira olarak öngörülüyor. Bununla birlikte kişiye, sahiplendiği hayvanı çipli olarak iki defa devretme hakkı tanınıyor. HAYTAP Başkanı Ahmet Kemal Şenpolat, “Çiplemeyi başından beri söylüyorduk, bu önemli bir adım. Ancak bizim endişemiz şu: İstanbul’da çiplettiğiniz bir hayvanın çipini Trabzon’daki makine okuyacak mı? Çipler ülke genelinde tek bir otomasyona mı bağlı? Çünkü farklı firmalar var ve eğer bu iş tek kanaldan yapılmazsa amacına ulaşmayacak. Umarım öyle olmaz, uygulanınca anlayacağız” diyor.