Marie Curie’yi örnek aldı

lif Bilgin 16 yaşında. Koç Lisesi’nde 3’üncü sınıfta.
14 yaşında başlayıp iki yıl boyunca üzerinde çalıştığı muz kabuğundan biyoplastik üretme projesiyle Google Bilim Fuarı’na katıldı ve 15 bilim insanı adayıyla finale kaldı. Bilgin, projesiyle 50 bin dolarlık özel jüri ödülü kazandı.
Bilgin, sadece bilimle ilgilenmekle kalmayıp piyano çalıyor, voleybol oynuyor, kısa filmler çekiyor. Bilgin, bu projesi için iki yıl sürdürdüğü deneylerin 10’unda başarısız olmuş. Ancak pes etmeyen Bilgin, 11’inci ve 12’nci deneyinde başarıya ulaşmış. Bilgin projesi için yazdığı raporda da “Thomas Edison ampulü keşfederken de ‘Başarısız olmadım. Sadece işe yaramaz 10 bin yol keşfettim’ demişti” ifadesini kullanmış.

Muz kabuğundan plastik yapmak nereden aklına geldi?

İstanbul Bilim Sanat Eğitim Merkezi’nde biyolog bir öğretmenle beraber çalışıyordum. Bir proje yapmak vardı aklımda. Kendisiyle bir beyin fırtınası yaparak ne tür bir proje yapabileceğimi düşünüyordum. İki yıl önceydi ve daha o zaman Google Bilim Fuarı yoktu. Biyoplastik araştırdığım konulardan biriydi. Patateslerden yapılan biyoplastikler hakkında bilgi edindim. İçindeki nişastadan dolayı plastik yapmak mümkünmüş. Onu araştırırken tükettiğimiz bir maddeden ham madde üretmektense, çöpe atılan bir şeyden üretmek daha yararlı olmaz mı diye düşünürken muz kabuğunda hem
selüloz hem de nişasta olduğunu öğrendim. İkisi de önemli ham
maddeler biyoplastik için. Bunun
üzerine deneyler yapmaya başladım.

Deneyleri nerede yaptın?

Deneyleri evde de yaptım, okulun laboratuarında da. Ev şu an bir sürü laboratuar teçhizatıyla dolu. İki sene boyunca bunun üzerinde çalıştım. Toplam 12 deney yaptım ve bu
12 deneyin son ikisi başarılı oldu.

“Evet pes ettim ama sonra devam ettim”

10 başarısız deneyden sonra pes etmeyi düşündün mü?

Evet pes ettim. Üç aylığına ara verdim. O kadar ileri gitmişken “Neden şimdi bırakayım? Devam etmeliyim. Belki bir şeyler bulurum” diye düşündüm. Sonra şansıma da çözümü buldum.

Sorun neydi?

Sorun ürettiğim biyoplastiğin çürümesiydi. Onun çürümesini engelleyecek bir çözüm buldum. Daha önce avokadolarda yapılmış bir çalışmaya baktım. Bir solüsyon var. Bu solüsyon avokadolar toplandıktan sonra bozulmamaları için paketlemede kullanılıyormuş. Bunun üzerine bir tez okudum. Sodyum metabisülfit diye
bir çözelti kullanılıyormuş. Onu ekleyince ortaya sağlam bir şey çıktı. Üç günde bozulan plastik iki ay bozulmadı.

Bu projeyi Google Bilim Fuarı için mi yaptın?

Hayır. Ben bu projeyi yaptığımda “Projeyi yaptım, bari bir yere yollayayım” diye düşündüm. Türkiye’de uygun bir yarışma bulamadım. Uluslararası yarışmalara katılmaya karar verdim. Google’da “Science Fair” diye aratınca da direkt karşıma Google Science Fair Project Competition çıktı. Orada size bir kullanıcı hesabı veriliyor. Raporunuzu parça parça yüklüyorsunuz.

“Ablam gibi tıp eğitimi görmek istiyorum”

Sen hangi yaş grubunda katıldın?

13-18 yaş arası katılabiliyor. Üç kategori var. Ben 15-16’dan katılıyorum. Yarışmanın sonunda üç yaş kategorisinin birincisi seçiliyor. Bir de jüri özel ödülleri var. Ben de o ödülü kazananlardandım.
23 Eylül’de Amerika’ya gidip 15 finalistin arasında yarışacağım. Projemi daha fazla geliştirmeyeceğim.

Tarihte örnek aldığın bir bilim insanı var mı?

Marie Curie. Çoğu üniversiteden reddedilmiş. Kadın olduğu için öğretim verilmesine izin verilmiyor. O da pes etmeden çalışmalarına devam ediyor ve büyük başarılar elde ediyor. Yeni bir element keşfediyor kadıncağız o kadar ezilmesine rağmen. Benim de hedefim onun gibi pes etmemek.

Okulu bitirdikten sonra ne yapmak istiyorsun?

Amerika’da tıp eğitimi görmek istiyorum. Ablamı örnek alıyorum. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nde okuyor. Bana anlatıyor ve anatomi ilgimi çekiyor.

“Bu projeyle daha ucuz protezler mümkün olabilir”

Bu süreçte evde nasıl bir çalışma alanın vardı?

Evi biraz laboratuara çevirdim.
Her yer muz kabuğu oldu. Kullanmadığım muzlardan da kek yaptım. Yarışmanın sonlarına doğru numuneleri annem atıp atamayacağını sordu. Ben de umudu kesmiştim ve “At artık” dedim.

Ürettiğin biyoplastiği biz nasıl kullanabiliyoruz?

Ben bir bakır kabloyu bununla kapladım. Elektrik yalıtımı sağladım. Kalıba göre pişirirseniz kozmetik protezlerde kullanılabilir. Mesela bir parmak protezi. Onlar çok pahalı araştırdım, 300 dolardan başlıyor. Onu alamayan insanlar var. Bu biyoplastikle daha ucuz protezler mümkün olabilir.

Bu projeden kazandığın 50 bin dolarlık ödülü ne yapacaksın?

Projemi geliştirme ve hayata taşımaya yönelik bir kaynak bu. İlerletmek için de bir fırsat...
Bir profesörle beraber çalışacağız.

“Piyano da çalıyorum, kısa film de çekiyorum”

Bu projeye 14 yaşında başladın. 14 yaşındaki çocuklar genelde oyun oynar, arkadaşlarıyla vakit geçirir...

Ben hep bilim fuarlarına çok ilgiliydim. Fen ve teknoloji dersimiz vardı onunla çok ilgiliydim. Bir de 6 yıldır Bilim Sanat ve Eğitim Merkezi’ne gidiyorum. Bilimsel düşünme metotlarını burada size aşılıyorlar. Burada 4 senede yeni bir şeyler yaratma düşüncesine alışmıştım. Ama ben sadece bilimle ilgilenmiyorum. Bizim okulla da ilgili bir şey bu. Sahnede bas gitarıyla en ünlü şarkıları çalan çocuk sonra sınavlardan başarıyla geçiyor.
Ya o, ya da bu gibi
bir durum yok. Ben de piyano çalıyorum,
kısa film çekiyorum, voleybol oynuyorum.

Derslerin nasıl?

Üç fen dersinden ikisini seçmemi istediler. Kimya ve biyolojiyi aldım ben de. Sosyal bilimlerde de iyiyim ama fen daha ağır basıyor.