Kas ve eklem hastalıklarında hücre yenileyici tedaviler

DİDEM SEYMEN- Özellikle son yüzyılda daha belirgin olmak üzere beklenen ortalama yaşam süresinin uzadığı görülüyor. Yaşam süresinin uzamasıyla beraber kas-eklem hastalıkları başta olmak üzere özellikle enfeksiyon dışı kronik hastalıklara artan sıklıkta rastlanıyor. En sık rastlanılan kas-eklem hastalıkları bel, boyun ağrıları, eklemlerin romatizmal hastalıkları (osteoartrit, kireçlenme), fibromiyalji (iltihapsız kas romatizması), kronik yorgunluk sendromu, miyofasiyal ağrı sendromu (kulunç, tetik nokta), servikal kaynaklı baş ağrıları, menisküs ve kıkırdak hasarları sayılabilir. Medicana Çamlıca Hastanesi Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Doç. Dr. Erdal Dilekçi, hücre yenileyici tedaviler hakkında bilgi verdi…

* Kas eklem hastalıklarının tedavisi ilaç dışı tedaviler ve ilaç tedavileri olarak ayrılabilir. İlaç dışı tedaviler arasında kişiye özgü düzenlenmiş diyet, egzersiz, korse ve dizlik gibi ortezler ile fizik tedavi, kaplıca, masaj, manuel tedavi, osteopati, kuru iğneleme, akupunktur, kinezyo bantlama, refleksoloji gibi yöntemler sayılabilir. İlaç tedavilerine bakıldığında ise ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, kortizon, proloterapi, hyaluronik asit enjeksiyonları, kollajen enjeksiyonları, PRP, dolgu (biofiller) PRP, nöralterapi, ozonterapi, egsozom, kök hücre seçenekleri bulunmaktadır. Bu tedaviler hastanın detaylı değerlendirilmesi sonrası kişiye özgü olarak planlanmaktadır.

* Son yıllarda teknolojik gelişmeler ve yapılan bilimsel çalışmalar ile beraber yalnızca ağrıya yönelik tedaviler değil, ağrının kaynağı olan patolojiye yönelik, doku iyileşmesini uyaran rejeneratif tedavi seçenekleri ön plana çıkmaktadır.

* Rejeneratif tedaviler; hasar gören dokuların veya organların kendini yenilemesini ve iyileşmesini teşvik eden tıbbi bir yaklaşımı ifade eder. Bu tedavi yöntemi, genellikle vücudun doğal iyileşme mekanizmalarını desteklemek veya yenilemek için biyolojik materyaller, hücreler ve biyoteknolojik araçlar kullanır.

Tendonları uyarır

* Proloterapi; dekstroz başta olmak üzere kişiye zarar verme olasılığı olmayan solüsyonlar ile uygulanan ve hasarlı yumuşak doku, eklem ve eklem çevresinde iyileşmeyi yani rejenerasyonu tetikleyen enjeksiyon tekniğidir. Özellikle eklemde sağlamlığı sağlayan eklem çevresi kaslar, bağlar ve tendonları uyararak iyileşmeyi başlatır. Yalnız başına uygulanabildiği gibi eklem içine enjeksiyon planlanan hastalarda tamamlayıcı rejeneratif yöntem olarak hastada oluşması istenen iyileşmenin daha etkili olmasına yardımcı olur.

* Rejeneratif tedaviler dendiğinde teknolojinin tıpta kullanılmasıyla her geçen gün yeni bir molekül ile karşımıza çıkan ‘hücresel tedaviler’ önemli bir yer tutmaktadır. Kişinin kendi toplardamarından alınan kandan elde edilen PRP (platelet rich plazma-trombositten zengin plazma), PRP biofiller (dolgu), akıllı plazma gibi tedavilerin yanı sıra egsozom ve kök hücre tedavileri hücresel tedaviler arasında sayılmaktadır.

* PRP, kişinin kendi kanından elde edilen ve dokuda iyileşmeyi uyaran büyüme faktörlerini içeren trombosit hücrelerinin, alerjik reaksiyona neden olabilecek diğer kan hücrelerinden santrifüj yöntemiyle ayıklanmasıdır. Elde edilen sıvıda trombosit sayısı yoğun, alerjik reaksiyon oluşturabilecek kırmızı kan hücreleri ise yok denecek kadar az sayıda olmalıdır. Hastanın kendi kanından elde edilmesi, istenmeyen yan etkileri en aza indirgemektedir.

* PRP’nin özel cihaz yardımıyla jel kıvamına getirilmesi sonucu elde edilen biofiller (dolgu) PRP, kas eklem tedavilerinde kullanılmaya başlanan yeni nesil tedavilerdendir. Hastanın kendi kanından elde edilmesinin yanısıra enjekte edilen eklemde genellikle uzun süre kalmaktadır.

Kendi dokusu kullanılır 

* Egsozom, hücreler arası iletişimde rol oynayan küçük veziküllerdir. Hastanın kendi kan veya dokusundan ‘otolog’ olarak elde edilebilmesiyle beraber yenidoğanların göbek kordonu gibi dokularından laboratuvarlarda ‘allogenik’ olarak da üretilebilmektedir. Kısa zamanda etkilerinin görülmesi önemli avantajıdır.

Etik tartışmalar söz konusu

* Kök hücre tedavisinde, hastanın kendi dokusundan (kan, kemik iliği, yağ doku gibi) otolog kök hücre elde edilebildiği gibi bebek kordon kanı ve kordon dokusundan da laboratuvar koşullarında elde edilebilmektedir. Güçlü şekilde ve tüm dokularda rejenerasyonu avantaj sağlamaktadır. Otolog kök hücrenin elde edilebilmesi için kemik iliği ve yağ dokuya girişimsel işlem gerekliliği dezavantaj olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca allojenik kök hücre temininde ciddi etik ve yasal tartışmalar söz konusudur.

Tedavi kişiye özel planlanmalı

* Rejeneratif tedavilerde uygulanacak ürünlerden özellikle kişinin kendinden elde edilen otolog ürünlerin alerjik reaksiyon açısından riski düşüktür. 

* Rejeneratif tedavi yöntemleri uygulanmadan önce hastalar detaylı şekilde değerlendirilmeli; kan hücre sayımları, vitamin ve mineral düzeyleri ölçülmelidir. Karaciğer ve böbrek testleri incelenmelidir. Tiroid başta olmak üzere rejenerasyonu etkileyen hormonal seviyeler ölçülmelidir. Bu değerlendirmeler sonucunda eksikliği olan herhangi bir durum tespit edildiğinde rejeneratif tedavi öncesinde yerine koyma tedavileri uygulanmalıdır.

* Rejeneratif tedavilerde ‘hastalık yoktur hasta vardır’ prensibiyle hareket edip, her hasta ayrı olarak detaylı şekilde değerlendirilmelidir.