Kafesler, bebekler, kutular, oyuncaklar... Ev tımarhane gibi

Deniz manzaralı bir çatı katında, ressam Kezban Arca Batıbeki'nin atölyesindeyiz. O gün kar yağmış; terasın yerleri, terastaki bitkiler karla kaplanmış. Böyle soğuk bir günde kar altındaki terasa ve denize bakarken, dışarının soğuğundan uzakta, içerinin sıcağında olmaktan mutlu oluyor insan.
Bu atölye bir kafes mi peki? Kafes elbette!
Atölyedeki "kafes"li resimleri, irili ufaklı kafesleri gösterirken "Hepimiz kafeste yaşıyoruz" diyor Batıbeki. "Evlerimiz, yaşadığımız ülke, hatta bu dünya bir kafes."
Batıbeki salı günü Kafes sergisini açacak. Dört resminin ve yıllardır biriktirdiği kafeslerin yer aldığı serginin mekanını da bir kafese dönüştürecek.
Sergiyi ziyaret edecek olanları bir de sürpriz bekliyor. Evet, kafese gireceksiniz ama bu soğuk günlerde masmavi bir gökyüzü ve beyaz bulutlarla karşılaşacaksınız içeride. Tabii aradaki yırtıklardan, kafeste olduğunuzu unutmayın diye, galerinin duvarlarını da göreceksiniz ama olur o kadar.

"Balkan Naci ile birlikte antikacıları dolaşıyoruz"
• Nereden çıktı bu kafes fikri?
Herkesin bir kafes içinde yaşadığını, o kafesin içinde mutlu ya da mutsuz bir yaşam sürdürdüğünü, daha büyük kafeslere özlem duyduğunu, hırslandığını, çeşitli dalavereler yaparak daha büyük kafesler aldığını görüyorum. Sınırların da bir nevi kafes olduğunu düşünüyorum. Ülkelerin sınırları da bizi kafese sokuyor. Ve aslında dünya bir kafes.
• Çeşit çeşit, boy boy kafesler var burada. Ne zamandır kafes biriktiriyorsunuz?
İlk olarak ne zaman başladım, inanın hatırlamıyorum. Belli bir yerde kullanacağım diye almadım bu kafesleri. Ben zaten çok seviyorum eskicileri, antikacıları gezmeyi, oralardan böyle objeler toplamayı. Kafesler de ilgimi çekti, toplamaya başladım.
• Ressam Balkan Naci İslimyeli de benzer şeyler söylemişti. Artık ressamları tuval karşısında değil antikacıda mı hayal edeceğiz?
Bence her sanatçı böyle olmalı. Araştırmalı, biriktirmeli. Ne yazık ki herkesin böyle olduğunu zannetmiyorum. Balkan Naci benim arkadaşım. Birbirimize benzeriz. Birlikte geziyoruz, buluşup antikacılara gidiyoruz. Ama onun dışında böyle olan çok az insan var. Oysa bu tür eski objeler insanın zihnini açıyor. Bir sürü şey getiriyor insanın aklına. İnsanı zenginleştiren bir şey koleksiyon.

"Bütün kadınlar gibi ben de çok ayakkabı alıyorum"
• Başka neler biriktirirsiniz?
Bir sürü şey. Teneke oyuncaklar, teneke kutular, kadın aksiyon figürleri... Ha bire bir şeyler biriktiririm. Ev tımarhane gibi oldu artık. Ama ben çok memnunum onlarla yaşamaktan. İşin daha güzel yanı, kocama da evimiz çok kalabalık gelmiyor. Eğer o rahatsız olsaydı, feci olurdu. Ama tam tersi, o da topluyor bir şeyler.
• Murathan Mungan'ın "Yüksek Topuklar" kitabının o meşhur ayakkabılı tasarımını siz yaptığınız için soruyorum; ayakkabı da topluyor musunuz?
Ayakkabı toplamıyorum ama çok ayakkabı alıyorum. Bütün kadınlar gibi... Kaç çift var, saymadım. Atamıyorum. Kıyamıyorum. Çok fazla giymediğim için de eskimiyorlar.
• Biriktirdiğiniz diğer objeleri de bir sergide kullanmayı düşünüyor musunuz?
İşin gerektirdiği, beni götürdüğü yerle eğer topladığım objeler kesişirse, kullanırım elbette. Yoksa "Çağdaş sanat şu yöne gidiyor, ben de şöyle bir şey yapayım, ucundan kıyısından yakalayayım" diye olmuyor. 25 senedir objeler topluyorum, ilk defa iki yıl önceki sergimde bunları kullandım. n

"Kış ortasında yaz mevsimini yaşayacaksınız"
• Sergi için Maçka Sanat Galerisi'ne bir kafes yerleştirilecek, değil mi?
Evet. Resimleri yapmaya başladığımda bu konsepti mekan düzenlemesi ile geliştirmek gerektiğini düşündüm. Daha doğrusu resimler böyle bir şey istedi benden. Tek başlarına çok yalnız olacaklardı. Mekan 10 x 10 karolardan oluşuyor. Ben de 10 x 10 demirlerden oluşan bir kafes yaptırdım. Sonra bu kafesin dünyada bir yeri olduğunu göstermem gerektiğini düşündüm. Bütün duvarlar gökyüzü deseniyle, yer de çimenle kaplanacak. Böyle pırıl pırıl masmavi bir gökyüzü, bembeyaz bulutlar olan şahane bir yaz gününde bir kafesin içinde olacaksınız sergiye geldiğinizde. Kafesin kendi içinde de bir düzenlemesi olacak. Bir duvara kapladığım gökyüzü fonunun bazı bölümlerini söktüm. Böylece aynı anda hem dışarıda olacaksınız hem de o duvarı gördüğünüzde içeride olduğunuzu tekrar fark edeceksiniz. Kaçabileceğiniz bir yer yok çünkü. Dünyanın kendisi bir kafes.
• Dışarıda kar yağıyor bugün. Ama sizin serginizde mevsim yaz olacak. Özellikle mi böyle?
Biraz ferahlayacağız. Kötü bir havada belki insan kafeste olmayı tercih edebilir. Dışarısı ne kadar cazip ve parlak olursa insan kafeste oluşunun sıkıntısını o kadar iyi hisseder gibi geldi bana. Bir de görsel açıdan. O masmavi gökyüzü falan. Arkada da boydan fotoğraf kullanacağım duvarda. 10 x 10 seramiklerden oluşuyor ya sergi mekanı, ben de yine 10 x 10 seramiklerden oluşan bir mekanda bir fotoğraf çektirdim. Geri plandayım. Onu duvara yapıştıracağız. Hafif loş bir yerde. O fotoğraf mekana yabancılaştırma gibi bir etki yaratsın istiyorum. Mekan o noktada beş-altı metre daha geniş görünecek. Ve orada ikinci bir "ben" olacak.
"Sergiyi düşünmekten bir buçuk yıldır doğru düzgün uyumadım"
• Tüm bunları düşünmek, planlamak çok zevkli görünüyor.
Çok zevkli, çoook. Ama aslında zevkli demeyeyim. Çünkü çok sancılı olabiliyor. Anlatırken bana da güzel geliyor ama tüm bunları bulana kadar bir sene uykusuz geçiyor. Bulduktan sonra uygulama aşaması da uykusuz geçiyor. Nasıl olacak, beğenilecek mi, iyi mi, kafamdaki şey olabildi mi diye. Ben aşağı yukarı bir buçuk yıldır uykusuzum yani. Her gün iki-üç saatlik uykuyla duruyorum. Çocukluğumdan beri geceleri çalışmayı severim, sabahları da çok geç kalkmam. Böylece diğer insanlardan daha uzun yaşıyorum.

"Halk 'Vizontele Tuuba' için en kötü afişi seçti"
• Siz bir süre medyada grafikerlik yaptınız. Kitap kapağı, film afişi gibi çalışmalara devam etmeyi düşünüyor musunuz?
Bence kapak çok çok önemli. Kitabın, filmin, eskiden plakların vs. İnsan, içeriğini hiç bilmese de sırf kapağını beğendiği için alabilir bir kitabı. Bu yüzden zor, insanı bölen bir iş. Sürdüreyim, devam edeyim gibi bir iş değil. Böyle tek tük hoş oluyor.
• "Vizontele Tuuba" filminin afişini halk seçti, biliyorsunuz. Beğendiniz mi seçilen afişi?
Halk tabii gitti yine en kötüsünü seçti. Yılmaz Erdoğan'ın kocaman gözlüklü yakın plan olduğu bir tane vardı. Ben onu beğenmiştim.

Bakan herkesi "kafesleyen" resim
"Birçok evde benzerine rastlayabileceğiniz tipik bir kuş kafesi bu. Eski fotoğraflar, altta sağda ise çay kaşığı, şeker ve karıncalar var. Bir evin olmazsa olmaz mutlulukları... Ben de evi anlatmak için onları kullandım. Asistanım evlerde kafeslerin üstüne kuş için nazar boncuğu asıldığını söyledi. Çok hoşuma gitti. Mümkün olduğu kadar natürel olsun istediğim için kafese nazar boncuğu da taktım. İnsanın evinde bile kafeste olduğunu gösteriyor
bu resim. Çünkü kuş kafesinin içinde bir ayna var. Resme
bakan herkes o aynada, yani kafesin içinde kendini görüyor ve kafese giriyor."