ESHRE’de neler konuşuldu?

Prof. Dr. Gökalp Öner- Avrupa Üreme Tıbbı Kongresi 2024, 40. yıllık toplantısı Hollanda’nın başkenti Amsterdam’da 7-10 Temmuz’da gerçekleşti.

En önemli yenilik gelişen yapay zeka yöntemleri idi. Artık yapay zeka embriyologların yaptığı yumurta dölleme işlemini de gerçekleştirebiliyor ve ilk sonuçlar embriyologları kızdırabilir. Yine yapay zeka destekli 1 mm’den küçük kamera ile embriyonun anne rahmine nasıl transfer edildiği görülebilmektedir. Tabii ki embriyo dondurma işlemlerini de artık yapay zeka destekli makinalar yapıyor. Bu şekilde iş yükü hafifliyor ve uygun koşullarda donduğu için embriyonun geri dönüşü de muhteşem olabiliyor. Kongrede; yapay zeka ile embriyo seçimi ile ilgili 5 farklı merkezin kullandığı sistemi de inceleme imkanı buldum. Embriyoların en son transfer anındaki görüntüsü ile gebelik getirecek embriyo skorlaması yapılıyor ve hastaya gebelik oranı veriliyor. Benzer şekilde sadece iki merkezde embriyonun genetiği de değerlendiriliyor. Bunun bir tanesinin Türkiye’de olması gurur verici tabii. Bir kez daha gördük ki bir Türk bilim insanı inanırsa yapabilir.

*Erken yumurta yetmezliği yeni rehberi de yayınlandı. Buna göre 40 yaş altı yumurta aktivite kaybına erken yumurta yetmezliği 40 ile 45 yaş arasına erken menopoz tanımı olarak belirlendi. Üreme çağındaki kadınların yüzde 1-3.5ini etkileyen bu durum için başlıca nedenler; tiroit bezi fonksiyon bozukluğu, bağışıklık sistem bozuklukları, genetik faktörler ve stres olarak belirlendi.

Erken menopoz inmeye sebep oluyor

*Çok korkulan hormon tedavisi tekrar gündemde idi… Özellikle menopoz yaşına kadar kullanılması tavsiye de ediliyor. Bu şekilde erken yumurta yetmezliğine bağlı ileride gelişebilecek kalp hastalıklarının önüne geçileceği vurgulanıyor. En önemlisi de erken yumurta yetmezliğinde mutlaka yumurta toplama ve dondurma tavsiye ediliyor.

*Erken menopozda kalp krizi ve inme riski artmaktadır. Bu yüzden erken menopozdakilerin içiyorsa sigarayı mutlak bırakması, kilolu ise mutlaka diyetisyen kontrolüne girmesi ve günlük tansiyon takibi yapılması, yıllık lipid profil takibi, şeker takibi önerilmektedir. Ve erken yumurta yetmezliği olanlarda depresyon ve duygu durum bozukluğu gibi psikolojik bazı durumlar görülebilir, mutlaka psikolojik destek alınması önerilmektedir. Cinsel isteksizlik için de transdermal testosteron kullanımı önerilmektedir. Yine östrojen içerikli hormon takviyeleri de önerilmektedir. Östrojen aynı zamanda erken bunama ve öğrenme bozukluklarında da etkin olarak önerilmektedir. Tabii ki rahmi olan ve cerrahi olarak menopoza girmemiş kadınlarda östrojenin yanında progesteron eklenmesi de önerilir. Ailesel meme kanseri öyküsü olan ve BRCA1 ve 2 kanser geni bozuk olanların bu tedavi yaklaşımı daha dikkatli yapılmalıdır.

*ESHRE’de erkekler içinde yeni tedavi yöntemleri konuşuldu. Özellikle yapay zeka ile sperm seçimi, DNA hasarlı spermlerin ayrıştıran özellikli solüsyonlar ile genetiği sağlıklı embriyo elde etme şansı da artmaktadır. Bu şekilde gebelik şansı artarken aynı anda düşük şansızlığı da azalmaktadır.

*Tüp bebekte embriyoların kalite sınıflaması ile ilgili de Avrupa Üreme Tıbbı Derneği’nde yeni sınıflama yöntemi getirildi. Buna göre embriyolar 5. gün değerlendiriliyor ve iç ve dış hücre içeriği ve şekline göre skorlama yapılıyor. Benzer şekilde embriyo skorlamasına bağlı olarak genetik biyopsi için 5. gün mü, 6. güne beklenmesi mi, bu skorlamaya göre yapılıyor. Ayrıca yumurta kalite sınıflamasına göre ek kalsiyum eklenerek embriyo kalitesinin arttırılabileceği vurgulanmaktadır.

*Ayrıca Avrupa Üreme Tıbbı Derneği, komplikasyonların daha az görüldüğü için en iyi kalite 5. gün tek embriyo verilmesi gerektiğine vurgu yapmaktadır. Birden fazla embriyo verildiğinde dış gebelik, çoğul gebelik, erken doğum şansızlıkları artmaktadır. O yüzden sabırla arka arkaya tek embriyo verilmeli ve 2 transfere rağmen gebelik olmazsa iki embriyo verilmeli şeklinde gerçekleşmelidir.

*Tekrarlayan gebelik kayıplarında rahimde şekil bozukluğu yoksa mutlaka embriyonun genetiğine bakılması önerilmektedir. Hatta pıhtılaşma testlerinin yapılması önerilmediği gibi yapılan testlere bağlı verilen kan sulandırıcıların düşükleri önleyemediği bildirilmektedir. Yıllardır düşüğü olan hastalara uygulanan pıhtılaşma testleri ve kan sulandırıcı iğneler sanırım yakında tarih olacak. Çünkü düşükte iki önemli faktör var biri rahim, diğeri embriyo.  İyi bir embriyoyu rahme tutunması için geliştirilen rahme sinyal gönderen özel bir solüsyonun sonuçları da paylaşıldı. Yıllardır hastalarda embriyo yapıştırma olarak bilinen hyaluronik aside ek olarak rahim duvarının embriyoyu tutması için oluşturacağı tutunma bağlarının oluşumunu uyaran GMCSF isimli sıvıda aynı solüsyonun içine yerleştirilerek tutunma oranlarını iyi bir 5. gün embriyosunda yüzde 20 oranında arttırdığı gösterildi.

*Rahim hazırlanmasında da rahim şeklinin dört boyutlu ultrason ile çok iyi değerlendirilmesi gerektiği, T şeklindeki rahimlerin mutlaka histeroskopi ile düzeltilmesi gerektiği de bir kez daha vurgulandı.