Erkek kısırlığı nedir?

Erkek kısırlığı denilen durum, çocuk istemi için başvuran çiftlerin yüzde 30’unda erkek sebepli, yüzde 40’ında ise çift olarak hem kadın, hem de erkek nedenli görülmektedir. Öncelikle hekime başvuran her erkekten ilk olarak sperm analizi istenir ve çıkan sonuçtaki sperm sayı, hareket ve yapısına göre de tedavi şekillendirilir. Ancak erkek bireylerde görülen kısırlıkta çoğu zaman utanma ve çekinme duygularından dolayı tanı-tedavi süreçleri gecikiyor.

Sperm sayısı kadar hareketi de önemli

Sperm hareketi önemlidir çünkü hareketli spermler, rahmi ve tüpü geçip yumurtayı döller. Hekimler normal yolla gebelik için sperm analizinde toplam sperm sayısının 15 milyonun üzerinde, hareketli sperm sayısının da 10 milyonun üzerinde olmasını bekler. Hareketli sperm sayısı 5-10 milyon arası ise bu sayı aşılama için yeterli olarak değerlendirilir ve öncelikli olarak aşılama tercih edilebilir. Fakat bu sayı 5 milyonun altında ise tüp bebek planlaması yapmak durumunda kalınır.

Beş milyonun altında görülen sperm için tüp bebek tedavisi spermin hareket sayısına ve yapısal bozukluğuna göre şekillenir. DNA hasarı (genetik bozukluğu olan) görülen sperm için tedavide mikroçip uygulanırken, hareketli olmayan spermler için IMSI (ultra mikroenjeksiyon) yöntemi denenmektedir. Şimdi soracaksınız: “Mikroçip nedir? IMSI nedir?”

Tüp bebekte mikroçip yöntemi ile spermler özel bir çipin içerisinde yüzdürülür. DNA hasarı olan spermler ayıklanır. Kalan spermlerden en kaliteli ve hızlı olanlar seçilir. IMSI yöntemi ile spermler mikroskopta 8000 büyütme ile seçilir. Bu şekilde yapısal olarak en normal spermler seçilmiş olur.

Spermin baş kısmı yoksa şans da yok

Bir buçuk milyonun altında hareketli sperm sayısı ya da azospermi dediğimiz yani hiç sperm olmaması durumunda genetik nedenler ve hormonlara bakılabilir. Özellikle erkeklik geni olan Y kromozomunun 3 bölgesi vardır ve bunlar A, B, C şeklinde isimlendirilir. En önemli kısım baş kısmı olan A kısmıdır. Eğer spermde A kısmı yoksa tüp bebekle gebelik şansı maalesef imkânsıza yakındır. Eğer B ve C bölgesi yani boyun ve kuyruk bölgesinde görülen eksikliklerde tüp bebek ile gebelik elde etme şansı vardır.

Azospermi ile ilgili aslında büyük bir başlık açsak hiç fena olmaz. Öncelikle azospermi hastalarda iki sebepten ötürü sperm çıkışı yoktur. Birincil sebep spermin testiste üretilememesi, ikincil sebep ise spermin, kanalların kapalı olmasına bağlı olarak dışarıya çıkamamasıdır.

Azospermide birinci sebeple yani spermin testiste üretilememesi durumunda ön tedavi planlaması yapılarak sonrasındaki mikrocerrahi ile sperm bulma şansı yüzde 50’dir. İkinci neden yani spermin kanallara bağlı olarak (kapalı olması durumu) dışarıya çıkamaması durumunda cerrahi işlem uygulaması yapılarak sperm çıkışı sağlanır.

DNA hasarı var mı diye bakmak gerekebilir

Bunlar dışında erkekte çocukken geçirilen kasık fıtığı veya inmemiş testis öyküsü, ateşli hastalık öyküsü ve hormonal bozukluk öyküsü de önemlidir. Şeker hastalığı olan erkeklerde ise sperm idrar torbasına kaçabilir.

Özellikle sigara içimi ciddi anlamda sperm yapısını bozar ve DNA hasarına sebep olur. DNA hasarına basit bir test ile bakmak mümkündür zira erkeklerin yüzde 15’inde hasar görülüyorken, yüzde 30’dan fazla erkek sperminde testte ağır hasarlı sperm tespit edilmiştir.

DNA hasarının bir diğer önemli sebebi de testislere giden toplardamarın genişlemesidir ve buna da varikosel denir. Eğer sperm sayısı normal ve ağrı yok ise varikosel ameliyatı yapılmaz. Varikosel ameliyatlarında damara yapılacak müdahale sonrası daha kötü sonuçlar görebilmek maalesef ki mümkündür. Sperm sayısının artışı amaçlanırken daha büyük bir düşüş görülebilir. Varikosel ameliyatları önemli cerrahi işlemlerdir.

Akdeniz tipi beslenin

Erkek faktörü tespit edilen çiftlerde, baba adaylarına öncelikle antioksidan vitamin takviyeleri verilir.

Bunun dışında, L-karnitin, koenzim Q10, früktoz, l-sistin, çinko, vitamin C, selenyum, vitamin E, vitamin D3, folik asit ve beta karoten içerikli vitamin takviyeleri önemlidir.

Yapılan son çalışmalarda su bazlı arısütü, polen, perga ve apilarninin sperm kalitesini desteklediği gözlemlenmektedir. Ayrıca beslenme anlamında Akdeniz usulü beslenme zaten tüp bebek sürecinin olmazsa olmaz beslenme şeklidir.