“Deneyimin kendisi oluyoruz”

Seyhan Akıncı - Yakın dönem Türk sinemasının en başarılı filmlerinden “Vizontele”de Cem Yılmaz’ın unutulmaz repliği “Peki, Zeki Müren de bizi görebilecek mi?” bir süre önce cevabını buldu. “Evet”, dahası Zeki Müren’le şarkı bile söyleyebiliyoruz. Teknolojik gelişmeler tarih boyunca insanları ürküttü ve doğal olarak hakkında sorular soruldu. Biz de metaverse evrenine doğru yaklaşırken Verse İstanbul kurucusu aynı zamanda Metaverse Standarts Forum kurucu üyelerinden Mehmet Acar’la Workinton Black’te bir araya geldik ve yakın gelecekte bizleri nelerin beklediğini konuştuk.

- 2025’in eşiğindeyiz. Teknolojik açıdan 2025’te bizi neler bekliyor?

2025’te bizi çok şey bekliyor. Bu senenin başlarında Apple’ın vision pro’yu çıkarmasıyla oyun değişti. Bu son kullanıcı için çıkartılan bir ürün değildi. İçerik geliştiriciler ve bu işin profesyonelleri vision pro’lara içerik ürettiler dolayısıyla 2025’te son kullanıcı ürünü olan XR başlığını çıkartmasını bekliyoruz. Bunu çıkardığında çok büyük tetikleme olacak piyasada. Telefon piyasası ile karşılaştıralım. Cep telefonu piyasasında nerelere geldik, onun gibi bir etki olacak. Meta yeni bir başlığını çıkarttı. O diğerlerine göre daha ucuz bir başlık. Bunun çok gelişeceğine, çok yaygınlaşacağına inanıyorum.

- Biraz son kullanıcı özelinde örnek vermenizi rica edeceğim... 2025’te metaverse’teki değişkiller onun hayatına nasıl yansıyacak?

Güzel bir soru ama ilk önce şunu bilelim; metaverse daha kurulmadı. Bunu okudukları zaman “Ama biz sanal arsalar aldık” diyecekler. İlk önce bunu netleştirelim. Metaverse henüz kurulmadı biz şu an metaverse’ün kuruluş safhasındadayız. Adı var  sadece. Metaverse Standarts Forum’un kurucu asil üyesiyim. Biz forum olarak Adobe’tan Google ve Vodafone’a kadar birçok firma metaverse’i oluşturmak için bütün tecrübelerimizi ortaya koyuyoruz. Şöyle düşünün 80’lerde interneti kurmak ve onun standartlarını belirlemek için uğraşıyoruz gibi. Metaverse’i kurmak için çalışıyoruz. Metaverse’te arsa satıyoruz diye saçma sapan bir iş oldu ve insanlar gerçekten dolandırıldı kayıtlı bilinen rakam bir milyar doların üzerinde. Türkiye’den çıkan yani buharlaşan para bir milyar TL.

“Deneyimsel internetin liderlerinden olabiliriz”

- Dünya çapında global markalardan söz ettiniz, metaverse’ün kurulmasıyla ilgili bir tarihleme var mı?

Şu an herhangi bir tarihleme yok, imkân yok zaten. Şu an ortak bir metaverse’ü çalışıyoruz ama ne zaman çıkar inanın belirsiz. Bu belirsizliğin nedenleri var; birincisi altyapı eksikliği, ikincisi dünyadaki teknoloji henüz hazır değil. İnternet hızı hazır değil.

Üçüncü nedeni kullanılan aletler çok hantal. O gördükleriniz başlık, gözlük değil. Birisi sanal gerçeklik gözlüğü diyorsa anlayın ki uzman değil ondan uzak durun. Ya da “Metaverse’le size şunu yapacağım” falan derse olmaz. Öyle bir şey söz konusu değil oradan uzak durun derim. İnsanlar yatırım yapmaya çalıştılar ve ciddi bir para kaybettiler. Şimdi biz korkunç bir fırsat kaçırıyoruz. İnsanlar dolandırıldı, firmalar korkunç paralar ödedi dolayısıyla hiç kimse artık metaverse’ün yüzüne bakmıyor. Ama dünyada herkes buna hazırlanıyor. Metaverse kelimesini unutun yerine deneyimsel internet diyelim. Yani internetin bir sonraki sürümü.

İnterneti artık yüzeysel olarak kullanmayacağız internetin bir oyuncusu olacağız, internetin içine gireceğiz. Bir web sitesini düşünün o web sitesindeki her şeyi deneyimleyeceksiniz. Bunu kaçırıyoruz ülke olarak, çok büyük bir fırsat var elimizde çok büyük potansiyelimiz de var ve bunu kaçırıyoruz. Çünkü hep daha kolayına kaçıyoruz. Deneyimsel internetin dünyadaki liderlerinden bir tanesi olabiliriz. Ülke adına da çok şey kaçıyor burada.

- Deneyimsel internet yakın gelecekte sokaktaki insanın hayatına nasıl yansıyacak?

Deneyimsel internet henüz kurulmadı fakat bunun bireysel olarak halka yansıyan küçük hikâyeleri var. Burada biz ve bizim gibi firmalar devreye giriyor. Biz iş sağlığı ve güvenliği uygulaması yapıyoruz. İş sağlığı ve güvenliğinde işçilerin daha iyi öğrenmelerini, daha az hata yapmalarını, daha iyi iş güvenliği eğitim almalarını sağlıyoruz. Bu nasıl oluyor? O fabrikada yüksekte çalışma var mesela. Biz gerçekten o deneyimi yaşatıyoruz. En başta kıyafetler seçiliyor, teker teker giyiliyor o arada bunların datalarını da alıyoruz. Mesela kıyafeti doğru mu giymiş, neyi eksik giymiş? Yüksekliği yaşıyor, o efekti veriyoruz. Örneğin bir çimento fabrikasında iki bin derecede bir işçi hayatını kaybetti. Ondan sonra işçi sağlığı ve güvenliği için daha iyi ne yapabiliriz diye bize geldiler. İki bin derecede yanan kazana insanları sokmadan eğitimler aldırdık . Sıfır hataya gelene kadar tekrar tekrar yaptık. Yeni başlayanlardan kimse iş başı yapmadı. Bunlar hayata dokunan şeyler mesela.

“Sanal dershane üzerinde çalışıyoruz”

- Üzerinde çalıştığınız başka teknolojiler var mı? 

Tıp alanında yeni bir uygulamaya başlıyoruz. Organ nakli konusunda dünyada çok önemli bir isim olan Prof. Dr. Burçin Ekser çocukluk arkadaşımdır. Yine çocukluk arkadaşım olan Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Prof. Dr. Çağatay Öztürk ile tecrübelerimizi bir araya getirdik ve dünyanın ilk fizyoterapi uygulamasını çok yakında piyasaya süreceğiz. İçinde dünyadaki bütün fizyoterapi hareketleri var. 3 boyutlu bir hoca geliyor karşınıza ve doktorunuz size hangi hareketi verdiyse onları seçiyorsunuz. Hoca hareketleri teker teker yaptırıyor ve bu sırada da data alıyor. Yanlış yaptığınız yerde sizi durduruyor. Sanal gerçeklik başlığı olan herkes bunu kullanabilecek. Şimdi bir de sanal dershane üzerinde çalışıyoruz.

“Filmi izlemeyecek karakteri olacaksınız”

- Metaverse’ün standartlarını belirlemek için dünyanın farklı yerlerinden uzmanlar olarak toplanıyorsunuz. Metaverse insanı daha yaratıcı mı kılacak ya da insanı nasıl dönüştürecek öngörüleriniz neler?

Şu an sadece normal interneti kullanıyor ve ekrana bakıyoruz. Artık bunun içinde düşüneceğiz. Yaratıcılığımızı geliştirecek artık oyunun izleyicisi değil oyunun bir parçası olacağız. Buna deneyim ekonomisi diyoruz. Artık o deneyimin ta kendisi olacağız. İnsanı tek tipleştiren şeyden çıkıyoruz artık deneyimin kendisi oluyoruz. Şöyle düşünün film izliyorsunuz mesela artık karakteri izlemeyeceksiniz filmin karakteri siz olacaksınız gerçekten ana karakterin gözünden izleyeceksiniz.

- Zeki Müren de bizi görecek yani?

Gerçekten öyle. Artık Zeki Müren’le şarkı söylüyorsunuz. Gerçekten bunu yapabiliyoruz bu arada.