Dadaşlar diyarı: Erzurum

fturkmenoglu@milliyet.com.tr Erzurum'da onca yıl yaşanmışlık var, o yüzden evimizden tel peynir ve kıtlama şeker eksik olmaz. Bir de her aile toplantısında "Sarı Gelin" türküsü söylenir: "Erzurum çarşı pazar, Leylim aman aman, sarı gelin / Palandöken yüce dağ, altı mor sümbüllü bağ, seni vermem ellere sarı gelin..." Kimler gelip geçmemiş ki Erzurum'dan. Tarihi MÖ 4 binlere dayanıyor. Hurriler, Urartular, İskitler, Medler, Persler, Sasaniler, Romalılardan sonra Arapların ve Bizans'ın hakimiyetinde olmuş. Bilinen ilk adı Theodosiopolis. Türklere Anadolu kapılarını açan meşhur 1071 Malazgirt Savaşı'yla da şehir Saltukoğulları'ndan Saltuk Bey yönetimine verilmiş ve Saltukoğulları'nın başkenti olmuş.Daha sonraki Anadolu Selçukluları ve İlhanlılar dönemi yeni yapılarıyla Erzurum'u özel kılmış. Şehri Osmanlı topraklarına 16'ncı yüzyılda katan padişah ise Yavuz Sultan Selim. Ve Erzurum Kongresi ile de tarih kitaplarımıza ve beyinlerimize nakşolan Erzurum, bugün kocaman bir şehir...Görülecek sonsuz eser var. Yakutiye Medresesi, Anadolu'daki kapalı avlulu medreselerin son örneklerinden. 13'üncü yüzyıldan kalan Çifte Minareli Medrese'ye, minaresi kubbesi görünmeyen, taşları ta Horasan'dan gelmiş Ulu Cami'ye uğramalısınız. Derler ki, Ulu Cami'nin üç ayrı mihrabının olmasının nedeni, padişahın üç ayrı mezhebin gönüllerini alma niyetiymiş. Tarihi çok eski Bir yağdı mı kalkmak bilmeyen kar, Erzurum'a farklı bir şöhret getirmiş. Palandöken yurdun her köşesinden kayak severleri çağırıyor.Erzurum Valiliği'nin resmi web sitesinden canlı Palandöken yayınını izleyerek karın durumunu kendi gözlerinizle görebilirsiniz. Kasım-mayıs arası tam altı ay kayak yapılabildiği, kar kalitesi "toz kar" şeklinde olduğu, uçakla veya otobüsle Erzurum'a ulaştıktan 20 dakika sonra pistlere çıkılabildiği için çok popüler. Palandöken'de kayak 15 km. uzaklıkta bulunuyor. Palandöken'deki zirve 3 bin 185 metrede. En uzunu 12 km. olmak üzere toplam 28 km. uzunluğunda 30 pist var. Pistler dünyanın en uzun ve en dik pistleri arasında yer alıyor. Avrupa'nın en iyi doğal kayak pistine sahip olduğu söyleniyor. Palandöken özellikle Rus ve Hollandalı turistlerin sık geldiği bir yer. Slalom ve büyük slalom için iki ayrı pistin olduğu dağda, kayakseverleri zirveye taşımak için dokuz adet mekanik tesis var. Ejder telesiyejiyle zirveye çıkıp sıcak şarap eşliğinde sucuk ekmek yemenin keyfi ise apayrı. Erzurum Havaalanı tesislere sadece Erzurum Ankara'ya 880, İstanbul'a 1230, İzmir'e 1460 km. uzaklıkta. En iyisi uçmak. Ayrıca Ankara ve İstanbul'dan trenle de Erzurum'a ulaşılabiliyor. Nasıl gidilir? Şehirde çok sayıda tarihi eser var. Yakutiye Medresesi, Çifte Minare, Ulu Cami, Lale Paşa Camii ve Murat Paşa Camii mutlaka gezilmeli. Üç Kümbetler Çifte Minare'nin arkasında. Aziziye Tabyaları etkileyici. Erzurum Kongresi'nin yapıldığı bina şimdi Atatürk Müzesi. Erzurum'u kuşbakışı seyretmek için kaleyi ziyaret edin. MS 5'inci yüzyılda Bizanslılar tarafından yapıldığı sanılan kalenin içinde saat kulesi de var. Çoruh Nehri civarında yürüyüş yapın. 15 km. uzaklıktaki Ilıca'ya gidebilirsiniz. Taşhan olarak da anılan Rüstem Paşa Hanı 1561'de yapılmış. Dükkanları ziyaret edin. Erzurum'a özgü yarı değerli taş olan Oltu taşı (kehribar) altın ve gümüşle değişik kombinasyonlarda satılıyor. Hemşin Pastanesi saz çalınan ve duvarlarına şiirler yazılan bir kafe. Suböreği, künefe ve sütlacı çok güzel. Kola ve soda içmek yasak, sadece meyve suyu ve çay var. Ne yapılır? Her ikisi de kapalı yüzme havuzuna sahip olan otellerden Polat Renaissance 224 odalı, Dedeman'da ise 186 oda ve 12 süit bulunuyor. Ski Resort Dedeman (0442) 316 24 14, www.dedemanhotels.com Polat Renaissance (0442) 414 18 00 Palan Otel (0442) 317 07 07 Kardelen Otel (0442) 316 68 51 Nerede kalınır? Emirşeyh Kebap Lokantası'nda yatık döner ve beş beyaz salatası yiyin. Salatanın beş beyazı yoğurt, mantar, yumurta akı, tuz ve sarmısak. Tel: (0442) 214 15 44 Tabii ki cağ kebabı... Gel Gör ve Koç en bilinen kebap salonları. Cağ kebabının tadı etin yoğurt, tuz, karabiber ve soğanla terbiye edilip bir gün bekletilmesinden geliyor. Lavaşa sarılarak yeniyor. Güzelyurt Lokantası, Yakutiye Medresesi'nin hemen karşısında. 1928 yılından beri açık. Sadece ev yemekleri yapıyorlar. İçki servisi de var. Mutfağı gezmek mümkün, bal dök yala! Sahibi Çamlıhemşinli. Erzurum Evleri sekiz eski evden oluşuyor. Tipik Erzurum yemeklerini yiyebileceğiniz otantik eşyalarla döşenmiş bir mekan. Girerken ayakkabılarınızı çıkartmanız isteniyor. Tel: (0442) 213 83 72 Pelit Meydanı'ndaki Süreyya hanımın Yemekçi'si çok leziz. Kesme çorba, ekşili yaprak sarma; ne varsa süper! Tatlı olarak da kadayıf dolmasını denemek lazım. "Dadaş Viagrası" diyorlar. Muammer Usta'ya gidin. Ne yenir?