Cinayetin izini süren beş kız kardeş

İrlanda ve Kuzey İrlandada olduğu gibi ABDnin birçok kentinde de, Aziz Patrick Günü bir bayram gibi kutlanır. Daha doğrusu özünde bir İrlanda bayramı olan bu gün, başka hiçbir yerde olmadığı kadar önemsenir ABDde. Caddeler yeşile bürünür; çoğunluk kravatına, kazağına ya da göz kapaklarına yonca yeşili dokundurur; publarda, barlarda siyah biranın fiyatı bir günlüğüne ucuzlar; hangi köşeye gizlenirseniz gizlenin, Kelt ezgileri size doğru süzülmenin yolunu bulur. Her 17 Martta, Aziz Patrick Gününü eşiyle dostuyla eğlenerek kutlamayan ve en azından çakırkeyif -ya da en harbisinden turşu- olmanın yolunu bulmayan bir Amerikalı, muhtemelen İrlanda kökenli değildir ve doğrusu gerçek bir "İrlanda dostu" da sayılamaz pek.Tabii, ta beşinci yüzyılda -yani Avrupanın Yeni Dünya ile tanışmasından bin yıl önce- İrlandayı Hıristiyanlıkla tanıştıran bir azizin şerefine kadeh tokuşturan Amerikalıların "postmodern" bir tablo çizdikleri kesin. Ama Amerikanın bir özelliği de Eski Dünyadan miras gelenekleri yeniden yarata yarata, postmodernizmi postmoderniteden önce keşfetmesi değil mi zaten? Yine de dünyanın dört bucağından gelenlerin oluşturduğu Amerikan milleti içinde İrlanda kökenlilerin ayrı bir yeri var. Sayılarına bakmak bile yeterli: Yaklaşık 35 milyon ABDli kendisini "İrlanda kökenli" biliyor ki, bu da İrlandanın nüfusunun neredeyse 9 katına eşit.Dahası İrlanda kökenliler, bir zamanlar "Eleman aranıyor" ilanlarının altına "Zenciler ve İrlandalılar boşuna başvurmasın" parantezini düşmeye kendisini alıştırmış bu toplumda, etnik ayrımcılığa rağmen etkin konumlara gelebilmişler. ABDnin ilk ve tek Katolik başkanı Kennedy, belki de gelmiş geçmiş en ünlü İrlanda kökenli Amerikalı. Ama Wilson, Nixon, Reagan ve Clinton dahil toplam 17 ABD başkanı daha "İrlandalı." İşi edebiyata dökünce F. Scott Fitzgeralddan Eugene ONeilla, sinemaya bakınca John Forddan Robert Redforda hatta oynadığı filmler sayesinde çoğunluğun Meksikalı, İtalyan ya da Yunanlı sandığı Anthony Quinne kadar nice "İrlandalı" dev isim bulmak mümkün Amerikan dağarcığında. Otomotiv devi Henry Ford, gazete patronu William Hearst... Evet evet, onlar da İrlanda kökenli.Listelere daha fazla batmanın alemi yok. ABDde, yılda bir gün olsun, "hepten İrlandalılaşma" cümbüşü yaşanmasının nedenlerinin de bir listesi yapılabilir zira.Aziz Patrick cümbüşünde başı Boston ve New York çekse bile, 17 Mart geldi mi Washington da tepeden tırnağa yeşillenmekten geri durmaz.Öyle ki her 17 Martta İrlanda başbakanı Beyaz Sarayın konuğu olur ve her seferinde de ABD başkanına kristal bir çanak dolusu yeşil yonca getirir. Oval Ofiste yeşil kravattan geçilmez. En "lacili" caddelerinden en bohem barlarına kadar başkentin dört yanı da uyar bu modaya. Bu yıl da öyle oldu olmasına ya, İrlandalılığını Kuzey İrlanda barışına yaptığı büyük katkıyla taçlandıran Clintonın başlattığı bir başka gelenek askıya alındı ister istemez. Yeşil yonca, siyah bira, kanlı cinayet! İrlanda Cumhuriyetçi Ordusunun (IRA) siyasi kolu Sinn Feinin lideri Gerry Adams her yıl olduğu gibi yine Aziz Patrick Gününde Washingtondaydı ama bu kez Beyaz Sarayın kapısı kendisine açılmadı.Başkan Bush, Başbakan Bertie Ahern ile buluşmasının ardından, Adams yerine Kuzey İrlandalı beş kız kardeşi kabul etti.McCartney kardeşlerdi bunlar. 30 Ocakta Belfasttaki bir pubda dövülüp bıçaklanarak öldürülen Robert McCartneynin "Böyle gelmiş böyle gitmesin" deme cesaretini gösteren kız kardeşleri.Haberlerini okumuş, dinlemişsinizdir. Katolik olan McCartney basit bir atışma sonucunda bir grup IRA militanı tarafından öldürüldükten sonra, örgüt önce pubı bir güzel temizleyip delilden arındırır, sonra da cinayetin 70 kadar tanığını kah tehditle, kah siyasi sadakat adına susturmayı başarır.Ancak kız kardeşler susmazlar. 1997 ateşkesine dek Britanyayı Kuzey İrlandadan atmak için silahlı mücadele veren IRA, kendi Katolik tabanını pek alıştırdığı "Kol kırılır yen içinde kalır" geleneğine başkaldıran bu kız kardeşleri ne yapacağını bilemez. Sinn Feinin "Bunu IRA yapmadı" deyip duran lideri, polis önünde sussa bile aslında konuşanların tanıklığı karşısında mahcup düşer.Şimdi Kuzey İrlanda barışının geleceği, her zamankinden de fazla IRAnın bir suç çetesine dönüşmekten kurtarılmasına bağlı. Bu, sadece Bushun değil, beş kız kardeşle Bushtan önce görüşen Demokrat senatörler Ted Kennedy ve Hillary Clintonın da mesajı aynı zamanda.Sinn Fein ya bu mesajı alacak ve IRAyı silahsızlandırma adımları atacak ya da Aziz Patrick Bayramı, daha çok kereler, bu yılki gibi cinayet gölgesinde ve Kuzey İrlandanın ruhu gibi buruk kutlanacak. ycongar@erols.com