“Burkini altı tayt üstü tunik bir mayodur”

Fransa’nın Nice şehrinde yaşanan terör olaylarından sonra gelen burkini (tesettür mayosu) yasağı Fransa gündeminin bu aralar birinci maddesi. Geçtiğimiz haftalarda Nice plajında çocuklarını bekleyen bir annenin dört polis tarafından soyunmaya zorlanmasıyla olay uluslararası boyut kazandı, dünya medyası da duruma sessiz kalmadı. Ülke ve dünya genelinde yayılan protestoların ardından, yaklaşık 6 milyon vatandaşıyla Avrupa’nın en kalabalık Müslüman nüfusuna sahip ülkesi olan Fransa’nın danıştayı, 26 tatil bölgesinde hayata geçirilen kadınların plajlarda burkini giymesiyle ilgili yasağı, “sivil özgürlüklere aykırı” olduğu gerekçesiyle bozdu.

Fransa’daki yasak tartışmaları küresel bir boyut kazanırken, birçok ülkede tesettür mayo satışlarında patlama yaşandığı ortaya çıktı. Burkininin tasarımcısı Avustralyalı Aheda Zanetti internetten burkini satışlarının yasaklardan sonra yüzde 200 artış gösterdiğini söyledi. 48 yaşındaki tasarımcı yaşananlardan sonra yaptığı açıklamada “Haşemaların baskıyı değil, özgürlüğü ve sağlıklı yaşamı simgelediğini düşünüyorum. Avustralyalı bir kadınım. Hayatım burada geçti. Örtünmenin ne olduğunu, İslam’ın ne olduğunu biliyorum” dedi.

Burkiniyle haşema arasındaki fark nedir?

Peki, yaşanan son olaylarla birlikte hayatımıza giren burkini nedir? Haşema olarak bildiğimiz tessettür mayosuyla arasındaki farklar nelerdir? Ortadoğu pazarına ve özellikle muhafazakar kesime yıllardır tasarımlar yapan Rufat İsmayilov’a burkiniyi sorduk... Azeri asıllı Türk modacı, muhafazakar kadınların burkini yerine haşemayı tercih etmelerini söylüyor ve şöyle devam ediyor: “Muhafazakar kesimin tüm giyim kuşam isteklerine hakim biri olarak şunu söyleyebilirim; tesettür giyimli kadınlar şıklıklarına son derece önem veriyor. Giysileri hem şık hem de rahat olsun istiyorlar. Fakat bunu ararken yanlış seçimlerde bulunabiliyorlar. Tıpkı burkini gibi. Burkini altı tayt, üstü tunik bir mayodur. Haşemaya göre daha şık ve estetik görüldüğü için tercih ediliyordu. Ancak son yaşanan üzücü olay Türkiye’de muhafazakar kadınları tekrar haşemeya yöneltti. Haşemanın bol yapısı hem muhafazakar kesime daha fazla hitap ediyor hem de tüm vücudun suda daha rahat olmasını sağlıyor. Türkiye’nin tekstilde dünya devliğine oynadığı bir dönemde, bu tarz deniz kıyafetlerinin tasarımı ve üretimi konusunda zayıf olması çok üzücü. İhtiyacın ciddi bir kısmı karşılanmıyor. Haşemaya daha şık bir tarz getirilmesinin muhafazakar kadınlar için alternatif oluşturacağını düşünüyorum.”

Yasağa karşı kampanya başladı

Sosyal medyada da yasağa karşı kampanyalar devam ediyor. “WTFFrance” etiketiyle bir günde 100 binden fazla mesaj paylaşılırken, birçok ünlü ve kanaat önderi de Fransız plajlarına giyinik şekilde ya da burkini ile gitme çağrıları yapıyor. Bir grup İngiliz, Londra’daki Fransız elçiliği önünde “Ne istersen giy” isimli bir plaj partisi düzenleyerek protestoda bulundu.

“Yasağın devam etmesi mümkün değildi”

Prof. DR. Ayşe Durakbaşa
(Marmara Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi)

“Fransa’nın tatil beldelerindeki burkini yasağı, Avrupa’da ardı ardına yaşanan İslamcı terör olayları üzerine artış gösteren İslamofobinin bir göstergesi olarak yorumlanmalı. Tabii ki eşitlik, özgürlük, yurttaş hakları ve insan hakları gibi kavramların anayurdu olan Fransa gibi bir ülkede bu yasağın devam etmesi mümkün değildi; nitekim idare mahkemeleri ve Yüksek Mahkeme böyle bir yasağın uygulanamayacağına hükmetti. Birçok sosyal bilimci Avrupa’daki Müslümanların Avrupa toplumları içinde gündelik pratiklerde çeşitli pazarlıklara girişerek, melez formlar yaratarak kendilerine yer açabildiklerini ve temel insan hakları söylemi çerçevesinde haklar mücadelesi vererek yurttaşlık haklarını genişlettiğini araştırmalarında ortaya koydu (bkz. Nilüfer Göle ve Yasemin Soysal’ın yapıtları). Burkini ya da tesettür mayosunu modern toplumsal yaşam dünyasına aykırı bir olgu olarak değil, onunla uzlaşmaya çalışan bir kültürel form olarak okumak zorundayız; siyasi bir simge olarak ya da kadın üzerinde kurulan tahakkümün simgesi olarak da değerlendirilmemeli. Fransa’daki ya da Avrupa’daki kadın grupları ya da ırkçılık karşıtı özgürlükçü sol gruplar da bu meseleyi bu çerçevede tartışıyorlar ve hukuksal zeminde hak mücadelelerini sürdürüyorlar.”