Boşanmalarda sorumluluk terazisi

SEYHAN AKINCI- TÜİK’in açıkladığı 2024 verileri gösteriyor ki artık daha geç evleniyor daha hızlı boşanıyoruz. Bir yastıkta kocamak bazılarımız için iyi bir temenniden fazlasını ifade etmiyor. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı 2024 yılına ait evlenme ve boşanma istatistiklerine göre 2004’te 91.022 olan boşanma sayısı, 2024’te 171.881’e yükselmiş, bu da yüzde 89’luk bir artışı göstermekte. Aynı dönemde evlenme sayıları ise yüzde 8 oranında azaldı. Peki, artık neden daha geç yaşta evleniyoruz ve evlilikler neden daha kısa sürüyor? Bekar Anneler Derneği Başkanı ve Sosyal Etki Uzmanı Serap Yelkenci ile konuştuk. Bekar Anneler Derneği Başkan Yardımcısı Esra Baykal, Türkiye’de boşanma oranlarının artışı ve sosyal etkilerini değerlendirdi.

Serap Yelkenci, “Bu veriler yalnızca bir gerileme ya da değer kaybı olarak değil, toplumsal dönüşümün bir göstergesi olarak da okunabilir. Boşanmayı bir başarısızlık ya da toplumdaki çözülmenin göstergesi olarak görmek yerine, bireylerin kendilerini keşfetme, sınırlarını belirleme ve yaşamlarında daha bilinçli tercihler yapabilme yolculuğunun bir parçası olarak değerlendirmek gerekir. İnsanlık tarihi boyunca aile yapıları değişmiş, dönüşmüş ve her çağın ruhuna göre yeniden şekillenmiştir. Bugün de benzer bir dönüşüm yaşıyoruz. Evlilik, artık sadece toplumsal bir zorunluluk ya da güvence değil, bireysel bir tercih ve uyum meselesi hâline geliyor,” diyor.

Toplumsal dönüşümde kadınların bireyselleşme süreci ve ekonomik bağımsızlığını kazanması artık daha görünür hâle geldi. Serap Yelkenci bu durumun evliliklere olan etkisini şöyle aktarıyor: “Kadınların eğitim seviyesinin yükselmesi, işgücüne katılımlarının artması ve ekonomik olarak kendilerini daha güçlü hissetmeleri, evlilikleri sürdürme motivasyonlarını da değiştirdi. Önceki nesiller için boşanma, ekonomik belirsizlik ve sosyal baskılar nedeniyle çok daha zor bir karardı.”

Yelkenci, erkekler için de geleneksel rollerin dönüşümü, evlilik içindeki sorumlulukların paylaşılması ve duygusal bağların nasıl kurulduğuna dair beklentilerin değiştiğinin altını çiziyor: “Bu değişim süreci hızlı ilerlediği için toplumsal normlarla bireysel beklentiler arasında bir uyumsuzluk ortaya çıkabiliyor.”

Esra Baykal: Denge değiştikçe sorunlar büyüyor

Türkiye’de Batı bölgelerinde boşanma oranlarının daha yüksek olduğu gözlemleniyor. Ekonomik gelişmelerin çoğunlukta olduğu İstanbul, Bursa, Adana, İzmir, Antalya’da bu oranlar daha yüksek.

Boşanmalar en çok kadınlarda 30-34, erkeklerde ise 35-39 yaş gruplarında gerçekleşmekte. Türkiye’de 3,5 milyon bekâr anne, 7 milyon çocuğu tek başına yetiştirmekte. Bekâr annelerin karşılaştığı başlıca zorluklar:

Ekonomik sıkıntılar: Nafaka ödemelerinin yetersizliği veya eski eş tarafından ödenmemesi, annelerin maddi zorluklar yaşamasına neden olmakta. Çoğu zaman anneler, birden fazla işte çalışarak çocuklarının ihtiyaçlarını karşılamakta.

Sosyal destek eksikliği: Aile büyüklerinin veya yakın çevrenin desteğinin olmaması, bekâr annelerin çocuk bakımı ve ev işlerinde zorlanmasına yol açmakta. Pandemiyle birlikte sosyal çevrenin daralması, bu zorlukları daha da artırdı.

Toplumsal önyargılar: Toplumun bekâr annelere bakışı, onların karşılaştığı zorlukları artırabilmekte. Çevreden gelen yıpratıcı sorular ve sosyal destek eksikliği, bekâr annelerin yaşam kalitesini olumsuz etkilemekte.

Psikolojik destek eksikliği: Yoğun suçluluk duygusu, yalnızlık, kaygı ve stres gibi psikolojik sorunlarla baş etmek zorunda kalmaktalar. Bu durum, annelerin hem kendi hem de çocuklarının psikolojik sağlığını olumsuz yönde etkilemekte.