Anahtar sözcük sevgi

Teknolojinin ilerlemesiyle en büyük şikayetlerimizden birisi de akıllı telefon ve tabletlere bağımlı hale gelmemiz. Sadece biz büyüklerin de değil; tabletler, telefonlar çocukların da ellerinden pek düşmüyor artık. Sadece onlarla zaman geçiriyorlar. Fakat hepimizin arzusu aslında herkesin çocukluk döneminde okuma alışkanlığı kazanması. Peki ne yapmalı da çocuklara okuma alışkanlığı kazandırılmalı? Alanında önemli isimlere sorduk, fikirlerini, önerilerini aldık...

“Okuma saatleri düzenleyin”

Ayşegül Dede
(Kidsnook kurucusu)

- Kitap sevgisi ve okuma alışkanlığının temeli, bebeklikten itibaren çocuklara masal ve hikaye anlatmaktan geçiyor çünkü sınırsız internet ve teknolojinin içine doğan ve hiç yabancılık çekmeyen dijital çocuklar için dinlemek çok da kolay değil. Onlara öncelikle dinlemeyi öğretmek, hikaye ve masal dinlemenin zevkini, hazzını almalarını sağlamak gerek. Ayrıca ebeveynler evlerinde çocukları için kütüphane, okuma köşeleri hazırlamalı; yeni çıkan kitapları takip etmeli, çocuklarıyla çocuk kitapçılarını ziyaret etmeli ve evde okuma saatleri düzenlemeliler.

- Okul öncesi dönemde çocuk kütüphanelerinde farklı ve çeşitli kitaplara yer verilmeli. Önerilerim: Eric Carle - “Aç Tırtıl” (Mavi Bulut Yayıncılık, 2-4 yaş), Julia Donaldson - “Kasabanın En Şık Devi” (Popcore Yayınları, 3-6 yaş), Sue Hendra - “Süper Patates ve Kaçak Bezelye” (Pearson, 3-6 yaş), Sara Şahinkanat - “3 Kedi 1 Dilek” (Yapı Kredi Yayınları, 4-6 yaş), Tülin Kozikoğlu - “Leyla Fontenden Masallar” (Redhouse Kidz Yayınları, 4-6 yaş), Yekta Kopan - “Burun” (Marsık Kitap, 4-6 yaş), Betül Sayın - “Köstebek Kuki” (Günışığı Kitaplığı, 4-8 yaş).

“Sayfa sayısı verip kitap okumasını istemeyin”

Aytül Akal (Yazar)

- Çocukların kitaptan uzaklaşmasının en büyük nedeni herhangi bir süreçte sevmedikleri, yaşlarının ötesinde kitapları okumak zorunda kalmalarıdır. Metnin zenginliği, kitabın kalınlığıyla ya da yoğunluğuyla ölçülmemeli. Birçok resimli kitap bile öyle derinlikli anlamlar içerir ki, okumayı sevdirir. Çocuklara sayfa sayısı vererek kalın kitaplar okuması istendiğinde, kitap okumak eziyete dönüşebiliyor.

- Her çocuğun seveceği kitap farklıdır. Kimi serüven ister, kimi fantastik. Kimi gerilimden hoşlanır, kimi korku türünden bucak bucak kaçar. Önemli olan, çocuğun ilgi alanlarına göre bir kitap seçmek. Bunu da en iyi çocuğun kendisi yapabilir. Konu seçimi dışındaki en önemli şey ise dilin akıcılığıdır.

“Kitabını kendi seçsin”

Gülten Dayıoğlu (Yazar)

- Çocuklara kitap önermekten yana değilim. Bu görüşüm, özenle seçilmiş nitelikli armağan kitapları kapsamamaktadır. Kitap önermenin çocuğu hafife almak, onu yönlendirmek gibi bir etkisi olacağına inanıyorum. Çocuk kendi yaşına, ilgi alanlarına göre kitabını kendisi seçerse, hele bir de harçlığıyla satın alırsa, o kitabı ilgiyle okuyacaktır görüşündeyim. Bu konuda çocuğa yapılacak en önemli destek çocuğun gerçekliğine dayalı, nitelikli kitap ile çalakalem yazılmış, dayatmacı kitapları ayırt etme bilinci edinmesine yardım etmektir.

“Ebeveyn tutumu önemli”

Hacer Kılcıoğlu (Yazar)

- Okuma kültürü ailede başlıyor. Aileler çocuğu bebeklikten itibaren kitaba alıştırma çabasında olmalı. Çocuk kitapla ne kadar erken tanışırsa, iyi bir okur olma şansı o kadar artar. Okumanın tadını almıştır artık. Kolay kolay caymaz. Bu konuda ebeveyn tutumu önemli. Sonra okul zamanı gelir. Öğretmen yarış ve rekabet ortamı yaratmaksızın çocukları doğru kitaplarla buluşturabilirse eğer, harika olur.

- “Balık” - Laura S. Matthews (Günışığı Kitaplığı), “Küçük Prens” - Antoine de Saint Exupery (Mavi Bulut Yayıncılık) ve “Sırlar Yolu” - Füsun Çetinel (Günışığı Kitaplığı) öneririm.

“Kitapçıları ziyaret etmeli”

Aslı Tohumcu (Yazar)

- Öncelikle yetişkinler telefon, tablet ve televizyondan uzak durmalı, düzenli okuma alışkanlığı edinmeli. Çocuk, yetişkin davranışını taklit eder. Bunun dışında çocukların odasında küçük bir kütüphaneleri ya da rafları mutlaka olmalı. Aileler çocuklarıyla birlikte belli aralıklarla kitapçıları ziyaret etmeli, onları ilgi alanları doğrultusunda kitaplar almaya yönlendirmeliler.

- Sempe’nin “Pıtırcık” serisi (Can Çocuk Yayınları), Rıfat Ilgaz’ın “Bacaksız” serisi (Çınar Yayınları) , Behiç Ak’ın herhangi bir kitabı... Bu üç yazardan biriyle tanışıp da okuduğu kitabı sevmeyecek çocuk olacağını sanmıyorum. “Saftirik” serisini (Epsilon Yayınları) de bunlara ekleyebilirim.

“Her yaş için resimli kitap“

Can Göknil (Yazar)

- Ülkemizde okuyan veli sayısı çok az. Aileler öncelikle kendilerine çeki düzen vermeli. “Bırak telefonla oynamayı, ders çalış” tutumu çok geçersiz. Ev - servis - okul - servis - ev zincirinde çocuk heyecanlı bir şeyler yaşamalı. Gerçek hayatta olmasa bile kitaplarda... Kitapta da görsellik çok önemli. Resimli kitap her yaş için geçerli. Çocuklar da resimli kitaplarla büyürse kitabı da, dünyayı da daha çok severler çünkü görsellik bilgi birikimini artırır.

- Seza Kutlar Aksoy’un ödüllü kitabı “Noktacık” (Tudem Yayınevi), ana sınıfları için resimli bir kitap olan Aysun Berktay Özmen’den “Mavi Tutkunu Karga” (Redhouse Kidz Yayınları) ve Can Çocuk Yayınları’dan çıkan Luis Sepulveda’nın yazdığı “Martıya Uçmayı Öğreten Kedi”yi önerebilirim.

“Kitap hakkında konuşun”

Mavisel Yener (Yazar)

- Çocukların kitapla buluşmasında anahtar sözcük sevgidir. O nedenle sevebilecekleri, ilgi alanlarına, yaşlarına uygun kitaplarla buluşturulmaları önemli. Ebeveynler, okuduğu kitap hakkında yaşamın doğal akışında konuşsunlar. Örneğin bir akşam yemeğinde, çocuğunuzun okuduğu kitap üzerine bir sohbet açmaya ne dersiniz? Kesinlikle “Özetini anlat” gibi yaptırımcı ifadelerle değil, çocuğun yaratıcı bakışını ortaya çıkaracak bir üslupla yapılmalı bu konuşmalar. Ve elbette kendimiz televizyon izleyip çocuğa “Git kitabını oku” dersek daha baştan kaybettik demektir.

- Çocuğun ilgi alanını, yaşını, önceki okumalarını bilmeden ezbere kitap önermek çok doğru bir yöntem olmamakla birlikte, ailelere ışık olması açısından üç Türk çocuk kitabı yazarı önereyim: Zeynep Cemali, Fatih Erdoğan, Aytül Akal. n

“Bırakın çocuklar çizgi roman okusun”

Yalvaç Ural (Yazar - Yayıncı)

- Şu an baş parmak kuşağı diye kitaptan uzak, iPad, Nintendo oyunları oynayan bir kuşak var. Bunlar varken çocuğun bilincini kitapla süslemek için bir ön bilinç yaratmalı; onu besleyecek, yönelebileceği kitaplar önermeli. Bir de çocukları dünyanın en zengin kültürlerinden olan yerel kültürümüzle buluşturmalı. Burada Milli Eğitim’in de, öğretmenlerin de rolü büyük. Ama bundan da önce bir anne baba okulu yapmalı. Ağaç gibidir çocuk. Sen eğer yamuk büyüyen bir ağacın yanına sopa dikip onun dik olarak büyümesini sağlarsan o büyür. Çocuğa da yasaklar değil, yanına özeneceği düzgün çıtalar koyacaksın. O çıta anne baba olacak.

- Bırakın çocuklar çizgi roman, mizah okusun. Mizah okuyan çocuklar zeki, araştırıcı, gözlemci olurlar. “Pal Sokağı Çocukları”nı (Yapı Kredi Yayınları), “Sineklerin Tanrısı”nı (İş Bankası Kültür Yayınları ), hem çizgi roman hem roman olarak “Ders Sevmez Hamdi”yi (Marsık Kitap), 70-80’lerde basılan Cem Yayınevi’nin ve Can Yayınları’nın çıkardığı çocuk koleksiyonunu okusunlar. Ya da Jules Verne’in bilim hayaliyle yazılmış kitaplarını... Dünya edebiyatından ise Stanislav Stratiev ile Italo Calvino’yu öneririm.