Tatar yayı (Arbalet) nedir?

Tatar yayı (Arbalet) nedir?

Tatar yayı, kundaklı yay, arbalet veya kurmalı yay, ergonomik bir tahta gövdeye eklenmiş yaydan oluşan bir uzak mesafe silahıdır. Çalışma prensibi, yayı gergin tutan tetiğin çekilmesiyle tahta gövdenin (kundak) üzerinde bulunan okun ileri fırlatılmasıdır. Menzili kısadır. En büyük özelliği kısa okları ve enerjisi sayesinde bütün parça levha zırhları bile çok iyi delmesidir.

Türkçede Tatar yayı denilmesinin nedeni; bu yayın anavatanı olan Çin'den Orta Asya Türklerine geçmesi ve bu şekilde Kırım Hanlığı'na ulaşmış olmasıdır. Özellikle Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Kırım Hanlığının emrindeki Tatar akıncıları tarafından Osmanlı ordusu içinde kullanılıp yaygınlaştırılması Tatar yayı olarak tanınmasına sebep olmuştur. Yayı germek için küçük bir vinç mekanizması kullanılmasından ötürü kurmalı yay terimi de kullanılır.

Genel bilgiler

Bu yayın en önemli özelliği diğer yayların aksine çok iyi zırh delebilmesidir. Tam takım bir şövalyeyi çok rahat öldürebilirdi. Bu nedenle Orta Çağ'da çok ölümcül bir silah özelliği taşımaktadır. Ancak yakın mesafede çok etkilidir, menzili çok yüksek değildir. Uzak hedefler için isabetli değildir.

Kurmalı yayın en büyük dezavantajı iki atış arasındaki sürenin uzunluğudur. Bir ok attıktan sonra tahta gövdeye yeni bir ok yerleştirip mekanizmayı kurmak gerekmektedir. Yaklaşık olarak dakikada iki ok atar. Yalnız modeline göre değişebilir, örneğin Çinlilerin kullandığı otomatik kurmalı yay ardı ardına 10 (değişebilir) ok atar. En önemli avantajı mekanizma gerildikten sonra istenildiği kadar beklemeye izin vermesidir, bu şekilde hedef izlenebilir, aniden hedefe atılabilir.

Kurmalı yayın ne zaman nerede keşfedildiği özellikle Pers kaynaklarının Arap istilasında yok edilmesinden dolayı biraz karışıktır. Ancak tahminler MÖ 600'lerde Çinliler tarafından keşfedildiği yönündedir. Yunan ve Roma dönemlerinde de bilinen bir silahtır.