Hava durumunu kontrol eden uydular geliştirilebilir mi?

Gelecekle ilgili bir çok yapımda hava durumunu kontrol eden teknolojileri görürüz. Bilim kurgu tarzı filmlerdeki gelişmiş medeniyetlerde hava durumunu kontrol eden ve kötü koşulları ortadan kaldıran uydular bulunuyor.

Peki bu teknolojinin gerçek hayatta kullanılması mümkün olabilir mi? Hava durumunu uzaydan manipüle edebilir miyiz?

Kulağa son derece uçuk gelen bu fikri, ABD Hükümeti Project Stormfury adı altında 1962'den 1983'e kadar yürüttü. Projenin amacı, bir uçak aracılığı ile fırtınayı gümüş iyodürle beslemek ve böylece tropikal fırtınaların gücünü zayıflatmaktı.

Gümüş iyodür, antiseptik olarak kullanılan bir organik bileşen. Gümüş iyodürün projede kullanılmasının amacı fırtınadaki aşırı soğuk suyun donmasını sağlamak ve fırtınanın iç yapısını bozmaktı.

Fakat daha sonra yapılan çalışmalarda, fırtınaların bulutları beslemek için yeteri düzeyde aşırı soğuk su barındırmadığı sonucuna ulaşıldı. Ayrıca ölçek sorunu da bulunuyordu. Uçakların boyu dev fırtınaları durdurmak için son derece küçüktü. Bunu gökdeleni yıkmak için gökdelene taş atmak gibi düşünebilirsiniz.

Lazer teknolojisi de hava durumu kontrolü amacıyla düşünülen bir diğer yöntem. Bu teknik, havanın lazerle soğutulmasını öngörüyor. Bu sayede bulutlar oluşturulabilir ve şimşekler bile görülebilir. Lazer teknolojisi ile atmosferde ateşlenme oluşturulacak ve ateşlenmenin etkisiyle oluşan şok yağmur yağmasını sağlayacak.

Fakat lazer teknolojisinde de sorun gümüş iyodür ile aynı: Ölçek. Henüz hava durumunu değiştirecek ölçüde büyük ve etkili bir lazer teknolojisi yok. Çok küçük bulut formları oluşturulabilir fakat oluşturulan bu bulutları görmek mümkün dahi olmaz.

Peki uydu teknolojilerini devreye soksak? Ne yazık ki (ya da iyi ki) uyduların havayı kontrol etmesi için çok önemli ekipmanlarla donatılması gerekiyor. Bu da son derece yüksek maliyet yaratıyor. Ayrıca uydunun hava durumu kontrolü alanında göstereceği performans ya da etkinin ne olacağı da bilinmiyor. Uyduların sürekli olarak yeni ekipmanlarla donatılması da işi zorlu hale getiren bir başka sorun.

Yine de lazer teknolojisini uydulara konuşlandırmak çok daha mantıklı bir seçenek gibi görünüyor. Çünkü lazer için tedarik edilmesi gereken bir ihtiyaç bulunmuyor. Lazer, enerjisini güneş panelleri ile karşılayabilir.

Peki diyelim uydularla hava durumunu kontrol etmeyi başardık. Dünya'nın dışından gelen güneş fırtınaları gibi faktörlerle nasıl başa çıkacağız? Şiddetli güneş fırtınaları Dünya'nın manyatosfer tabakasına çarptığı zaman birçok elektrik sistemi olumsuz etkileniyor. Carrington Olayı olarak da bilinen 1859 güneş fırtınası, kaydedilen en şiddetlü güneş fırtınası olarak biliniyor. Benzer bir durumun bugün gerçekleşmesi halinde tüm uydu ve uydu iletişim teknolojisinin yok olacağı öngörülüyor. Hava durumu üzerindeki kontrol kabiliyetimizi kaybettiğimizde de havanın bunca değişime nasl tepki vereceğini kestirmek de son derece güç.

Hava durumu kontrolü konusunda bazı çekinceler de bulunuyor. Bunlardan ilki ve en önemlisi bu teknolojinin bir savaş silahı olarak kullanılma ihtimali. Vietnam Savaşı sırasında ABD tarafı, Operation Popeye adı verilen bir proje ile Vietnamlı askeri güçlerin bulunduğu yerlerde aşırı yağışa sebep olabilecek bulut tohumlama denemeleri yaptılar. İşte bu sebeple hava durumunu silaha çevirmeyi yasaklayan uluslararası bir kural getirildi.

Aslına bakılırsa küresel ısınmayı hızlandırma gibi faktörlerle de hava durumuna müdahale ettiğimiz söylenebilir.

Hava durumunu kontrol eden bir sistemin geliştirilmesi uluslararası kamuoyundan da destek almalı. Bir yerde şiddetli bir fırtınayı etkisiz hale getirmek bir başka yerde bambaşka sonuçlara da sebep olabilir.

Hava durumunu kontrol etmek en azından günümüz imkanları ile son derece maliyetli ve uygulanabilir olmayan bir proje gibi görünüyor.

Instagram.com/mehmetcankmrc
twitter.com/mehmetcankmrc
YouTube.com/mehmetcankomurcu