BT tankı nedir?
BT Serisi Tanklar. Rusça (Быстроходный танк, Bystrokhodny Tank) (Türkçesi: Hızlı tank) anlamına gelen BT serisi tanklar SSCB tarafından 1932 ve 1941 yılları arasınca büyük adetlerde üretilen süvari tank sınıfıda diyebileceğimiz hafif sınıf bir tanktı. Hafif olmalarına rağmen iyi silahlandırılmış bu model, sınıfı tanklar içerisinde en iyi hareket özelliğine sahip araçtı. Kızıl Ordu içerisinde kısaca Betka, daha küçük modelleri ise Betuşka olarak bilinirdi.
BT tankı üretimi
1930 yılında görünüşte Sovyet tarım organizasyonu olarak bilinen AMTORGa bağlı OGPU ve GRU haberalma servisi ajanları, New York da bulunan siyasi ve askeri makamları ikna ederek Amerikan yapımı Christie tankına ait plan ve özellikleri ele geçirdi.
En az iki adet Christie M1931 tankı (taretsiz olarak) ABD tarafından sahte belgeler düzenlenerek SSCB ne satıldı. İhracat belgelerde araç “tarım traktörü” olarak gösterildi. İki tankta başarılı bir şekilde Kharkov Komintern Locomotive Plant (KhPZ) tesislerine getirildi. Christie tankları Sovyetler tarafından hızlı tank olarak sınıflandırıldı ve kısaca BT adını aldı. Eldeki plan ve orijinal Christie prototipleri ışığında Ekim 1931 yılında silahsız olarak 3 adet BT-2 tankı 1932 yılında ise seri olarak BT-2 tankları üretilmeye başlandı. Birçok BT-2 bir adet 37 mm top ve bir adet Makineli tüfek ile üretildi. BT-3 ve sonraki modelleri 45 mm top ile üretildi. Christie M1931 prototipinde bulunan eğimli zırh daha sonra Sovyet tankların içinde tutulan bir tasarım oldu ve ileride yan zırhlarda böyle tasarlandı.
1937, KhPZ fabrikasında bulunan Şef tasarımcı Mikhail I. Koshkin e bağlı yeni tasarım ekibi yeni nesil BT tanklarını çizdiler. Ekip A-20 adında yeni bir model tasarladı. Bunun kopyası olan ancak daha ağır zırha ve silaha sahip A-32,ileride T-26 piyade tankı ve BT-8 süvari tankının yerini alacaktı. Tasarımı zaten tartışmalı olan tank için en önemli şüphe, kendisinden daha zırhlı T-34 tankı var iken Alman Blitzkrieg saldırı tehdidi karşısında ne kadar saldırı ve savunma gücünde olduğuydu.
BT tankı görüntüsü
BT tankı dönüştürülebilir tank modelindeydi. 1930lu yıllarda tasarımcısı J. Walter Christie paletleri çıkartılabilen bir tank üzerinde çalışmaya başladı. Sonunda mürettebatı tarafından 30 dakika içerisinde paletleri tamamen çıkartılıp karayolunda tekerlekleri üzerinde gidebilecek bir tanka dönüşebilen bu model ortaya çıktı. Bu sayede tank arazide olduğu gibi karayolunda da hızlı hareket edebiliyordu. Paletsiz durumda tankı ön tekerlekleri hareket ettiriyordu.
BT tankı hangi savaşlarda kullanıldı?
BT serisi tanklar II. Dünya Savaşı öncesinde askeri tarih yönünden önemli birkaç çatışmada yer almışlardır. Bu çatışmalardan ilki 1936 yılında İspanya İç Savaşında olmuştur. Uluslararası Tugay safında çatışmalara katılan BT-5 tankları 45 mm.lik ana silahlarıyla Alman ve İspanyol hafif tankları karşısında başarılı sonuçlar elde etmişlerdir.
1939 yılında Moğolistan sınırında Japonya ile Sovyetler arasındaki sınır çatışmalarında General Jukov, BT-5 ve BT-7 tanklarından oluşan tanklarını gruplar halinde ve hızlı manevralarla kullanarak başarılı olmuştur.
"Kış Savaşı" olarak da bilinen Finlandiya savaşında ise BT-2 ve BT-5 tanklarının ince ön zırhları, kayaklı tanksavar unsurlarının etkisiyle yetersiz kalmışlardır.
17 Eylül 1939 da Polonya sınırını geçen Sovyet birliklerindeki BT serisi tanklar, Polonya ordusunun zaten Alman taarruzları sonucunda çökmüş olması nedeniyle fazla zorlanmamışlardır.
1941 de, Barbarossa Harekatının ilk yılında BT serisi tanklar Alman tanklarının kalın ön zırhları ve atış güçleri karşısında büyük kayıplar verdiler. Leningrad yönünde gelişen Alman ilerlemesine karşı sevk edilen bu tanklar başarısız oldular. Özellikle Uman bölgesindeki tank savaşlarında üç Sovyet tank kolordusu, neredeyse tümüyle savaş dışı kalmıştır. Uman Savaşı, Kursk Savaşından sonra tarihin en büyük ikinci tank muharebesi olmuştur.
Kızıl Ordu Almanları Barbarossa Harekatına başlaması ile BT serisi tankları T-34 modeli ile yer değiştirmeye başladı.
Kızıl Ordu çok sayıdaki BT tankını 1945 yılındaki Mançurya topraklarındaki Ağustos Fırtınası Harekatı sırasında Japonya ordusuna karşı kullandı. Bu BT serisi tankların savaştaki son görevi olmuştur.
