Grotesk nedir? Grotesk eser ne anlama gelir?
Grotesk kelimesini sık sık duyuyoruz. Peki grotesk nedir? Grotesk eserler denildiğinde ne denilmek isteniyor? Grotesk ne anlama geliyor? İşte grotesk hakkında bilmemiz gereken şeyler...
Adım adım gidelim. Grotesk nedir? Grotesk, TDK'nın tanımına göre eskiçağ Roma yapılarında bulunan, insan, hayvan ve çiçek figürlerinin gülünç olacak bir şekilde bir araya gelmeleri biçimindeki abartılı süsleme tarzı. Mimarlık terimi olarak bu şekilde groteskin tanımını yapabiliriz.
Tiyatro terimi olarak grotesk ne anlama geliyor? Kaba gülünçlüklerden ya da tuhaf şakalaşmalardan yararlanan karşıt görüntüleri ya da bir araya gelmeyecek durumları şaşırtıcı bir biçimde birleştiren, temelde ciddi olsa da görünüşte gülünç ve abartılı olan bir güldürü tarzı.
GROTESKİN ARGODAKİ KARŞILIĞI
Grotesk kelimesinin argodaki karşılığı ise 'karışık ve korkunç'. Köken olarak antik çağ mitlerine kadar gidiyor. Roma ve Yunan dönemindeki komedi ve dans ile ortaçağdaki eğlenceleri geleneksel hale getiren karnavalın özünde grotesk kelimesi yer alıyor.
RÖNESANS DÖNEMİNDE GROTESK
Rönesans dönemi groteskin tekrardan sanata kazandırıldığını bir dönemdi. Rönesansta sarmaşık desenlerle iç içe olan grotesk motifler yarı hayvan yarı insan yaratıklarla daha çok yeraltı kemerlerinin süslenmesinde kullanılıyordu.
GROTESK İÇİN ANAHTAR KELİME
Grotesk için anahtar kelime nedir? Grotesk denilince akla gelmesi gereken ilk kelime abartı. Çirkinin daha da çirkin, gülünçün daha da gülünç olması 'Grotesk nedir?' sorusuna verilebilecek en kısa özet denilebilir.
GROTESK ESERLER
Peki hangi eserlere grotesk eserler diyoruz? Normların dışında kalan, 'çirkin' denilebilecek, çirkin kategorisine dahil olabilecek nesneler aynı zamanda estetik olarak itici bir çekicilik de barındırabiliyorsa işte o eserler otomatik olarak 'grotesk eser' sınıfına giriyor. Bir esere grotesk eser diyebilmemiz için estetik olarak itici bir çekiciliğe sahip olması gerekiyor.
BİR ARAYA GETİRİYOR
Grotesk eserlerin bir diğer olmazsa olmazı da bir araya gelmeyecek şeyleri birleştirmesi. Tiyatroda trajediyle komedinin bir araya gelmesi 'grotesk nedir?'e uyuyor.
GARGOYLE VE CHIMERA
Grotesk, mimaride özellikle de Gotik mimaride önemli bir yer tutar. Gargoyle ve Chimera adlı eserler, groteskin gotik mimaride ilk akla gelen örnekleridir.
GOTİK-KORKU EDEBİYATI VE GROTESK
Grotesk, edebiyatta da kendine yer bulmuştur. Tıpkı mimaride olduğu gotik ya da korku edebiyatı denilen türde çokça grotesk eserler verilmektedir.
AVANGART TİYATRODA GROTESK
Groteskte çelişkiler büyük önem taşıyor. Bu yüzden grotesk, bağdaşmazlık, uzlaşmazlık vurgusu yapan oyunlarda tercih ediliyor. Toplumla uzlaşmazlık içinde olan romantik bireylerin ele alındığı oyunlarda sık sık karşımıza çıkar. Dışavurumcu tiyatroda özel bir anlatım aracı olarak önem kazanan grotesk, İtalyan grotesk tiyatrosunda avangart tiyatronun başlıca öğelerinden biri olmuş, paradokslar kuramının özünü oluşturmuştur.
POPÜLER KÜLTÜRDE GROTESK
Grotesk, popüler kültürde de karşımıza sıkça çıkmaktadır. ABD'li yazar Joyce Carol Oates'ın 'grotesk' öykülere yer verdiği 'Grotesk' adlı kitabını, The Cure solisti Robert Smith ya da Marilyn Manson'ın 'komiklik' sınırındaki 'korkunç' imajlarını da 'grotesk'e dahil edebiliriz.
