Johann Sebastian Bach neden bu kadar önemli, neden bu kadar seviliyor?
Klasik Batı müziğinde Barok dönemin en önemli isimlerinden biri şüphesiz Johann Sebastian Bach... Günümüzde de kendisinden büyük bir övgüyle bahsedilmesinin, hakkında büyük çalışmalar yapılmasının pek çok nedeni var. Peki Bach, yüzyılları etkilemeyi nasıl başardı?
Barok dönemi, klasik batı müziğinin en karmaşık yapılı, en büyüleyici ve çarpıcı dönemi olarak adlandırabiliriz... Johann Sebastian Bach ise bu dönemin kendine has duruşu ve çalışmalarıyla en bilinen isimlerinden biri. Peki onu böylesine önemli yapan şey ne? Aslında bunu anlamak için, farklı dönemlerden, farklı kişilere ait görüşlere ihtiyacımız var.
Franz Schubert, Bach'ın "Her şeyi tam olarak" yaptığını söylüyor. Ölümünden kısa süre sonra bile 'eski kafalı' olarak adlandırılabilecek bir müzik tarzı olsa da, Mendelssohn onun eserlerini 'dirilttikten' ya da 'canlandırdıktan' sonra, herhangi bir enstrüman ile Bach eserlerinin çalınabileceğini görmüş olduk. Üstelik daha sonra melodilerinin kolaylıkla pop ve caza uyarlanabileceğini de gördük... Nina Simone'yi hatırlayın, kendi şarkılarına Bach armonilerini nasıl da güzel de oturtuyordu.
Bach eserlerinin en büyük başarısı
Bach'ın armoni yaratmadaki başarısı, kolay kolay sahip olunabilecek bir yetenek değil. 'Toccata and Fugue in D Minor'u ilk kez dinlediğiniz günü hatırlayın. 'Air on the G String'i ya da... Şimdi bu eserleri bir de mırıldanmaya çalışın. Ne var elinizde? Hala büyük bir kısmını mırıldanabildiğiniz, kolay hatırlanan ama asla 'etkisiz' olmayan armoniler bütünü, değil mi? İşte Bach'ın ellerinden çıkan eserlerin en büyük başarısı bu.
Bach'ın eserlerinde, herkes için bir şeyler var. Ondan öğrenmemiz gereken çok fazla şey de var. Müzik dinlemek konusunda da, entelektüel anlamda da... O besteleri nasıl yaptığını, melodileri ve armonileri nasıl oluşturduğunu merak edersiniz dinlerken. Eserlerin tonları, baştan sona dikkat kesilerek dinlemeniz gerektiğini işaret eder. Aslında işaret etmez; birden kendinizi can kulağıyla dinlerken bulursunuz. Çalması kolaymış gibi görünse ve biraz üzerinde durunca pratik yaparak kolaylıkla Bach performansı yapabileceğinizi düşündürse de, aslında güzelliği o 'basitlik' yaratır.
'Basit'in içindeki karmaşa
Hayatının hiçbir döneminde 'kötü' bir beste yapmayan bir müzisyenden söz ediyoruz. Evet, bazı besteleri eleştiri aldı ve almaya da devam ediyor. İnşa edildiği temelleri inceleyince bestelerini daha net kavrayabiliyorsunuz, ancak bu asla bestelerin arkasında gizli olan dehayı görmenizi engellemiyor. Zaten bir işin 'basit' parçalardan bütün oluşturularak ortaya çıkması, 'kolay' bir iş yapıldığı anlamına gelmez. Ya da o işin kötü olduğu anlamına...
johann Sebastian Bach'ın efsane olmasını sağlayan bir diğer şey ise, kusursuz bir şekilde müzik üzerine okumalar ve çalışmalar yapmasıydı. Çağdaşı ya da kendisinden önce yaşamış tüm bestecilere referanslar verdiğini görürsünüz. Hatta, kendisini överken aslında Buxtehude gibi bestecilerden bahsetmemek mümkün değildir. Bach, onu dinlemek için uzun yolculuklara çıkıp Lubeck'e gitmişti. Buxtehude, görmesi gereken ilgiyi hiçbir dönemde (hatta günümüzde bile) görememiş olsa da, Bach'ı kesinlikle etkilemişti. Bach, etkilendiği isimleri işaret etmekten de çekinmemişti ve onu büyük yapan şeylerden biri de buydu.
Döneminin ve kendisinden önceki dönemlerin tüm üretimlerinin yoğunluğunu yüklenip, yepyeni üretimler yapan bir müzisyen Johann Sebastian Bach... Evet, Barok müzik kendisinden sonra usulca kapanan bir döneme dönüştü. Evet, hala dünyanın en önemli müzisyenleri için çok önemli bir referans. Dinleyicisi için ise hala hayat değiştiren, hiçbir şeyin eskisi gibi olmamasını sağlayan müthiş bir figür. Bach, bize 'basit'in içindeki 'karmaşayı' kusursuzlukla birleştirerek sunduğu için bir deha ve vazgeçilmez bir besteci...
