Türk dizileri neden başarılı olamıyor?

Türk dizilerinin dünya çapında başarılı olamamasının başlıca sebeplerinden biri, ülkemizdeki senaristlerin yetersizliği. Bazı görüşlere göre, senaristlere yeterli süre ve ödeme ayrılmıyor. Ben bu görüşe katılmıyorum. Dünya çapında başarılı olamasa da, başta tüm Türkiye, Arap yarımadası ve doğu ülkelerinde ses getirmiş olan ‘Asmalı Konak’ ve ‘Muhteşem Yüzyıl’ gibi dizilerin senaristliğini yapmış olan Meral Okay gibi isimleri bu eleştiriden muaf tutmak gerek. Maalesef ki Meral Okay’ı kaybettik ve bir çağ kapanmış oldu. Ayrıca senaristlerin bir senaryo üzerinde çalışması için illa ki yapımcıyla anlaşması gerekmiyor. Yıllarca uğraşarak senaryo yazan ve daha sonra çekimlerine başlanan birçok dizi örneği var.

Peki senaristlerin yetersizliği hangi konularda? Artık izleyici kitlesi dizilerde zeka arıyor. Mesela Game of Thrones’taki Hodor karakterinin ismini nereden aldığının açıklanmasıyla, bütün dünya bu konuyu konuşmaya başladı. Ardından Hodor kahraman olarak gönüllerimizde taht kurdu. Bunun gibi değil, bunun yakınından geçen bir senaryo örneğini bile henüz göremedik. Bizim senaryolar yüzeysel ve zeka göstergesi oldukça az.

Bir senaryoda olması gereken en önemli şeylerden biri de, izleyiciyi şaşırtabilmek. Ama bizim dizilerimiz tek bir ana karakter üzerinden ilerliyor. Üstelik bu ana karakterin ölmeyeceğini bildiğimiz halde saçma şekilde her zaman ölüm tehlikeleri yaşıyor. Bu teknik gerçekten çok eskidi. Artık yemiyoruz. "Ölmez o ölmez, başrol oyuncusu" diyoruz izlerken.

Bir de senaryonun konusu var tabii ki. Genellikle ülkemizde dram ağırlıklı, aşk, aldatma veya aldatılma, milliyetçilik, tarih gibi konular işleniyor. Fantastik ve bilim kurgu gibi konulara pek değinilmiyor. Polisiye olanların durumu ise malumunuz...

Dizi işi, bir ekip çalışmasıdır

Bir diğer faktör ise yönetmenler. Senaryoya hayat veren kişiler olarak yönetmenler çok önemli. Ülkemizde Çağan Irmak gibi isimler yadsınamaz elbette. Fakat dizi sektöründeki yönetmenlerin yeterliliği tartışmalı. Özellikle dönem dizilerinde yapılan hatalar herkesin malumu. Kendi yaratıcılıklarını katarak iş yapanlar yok denecek kadar az. Senarist bir olayı yazar fakat buna hayat veren, bunun nasıl işleneceğine yönetmen karar verir. Bizim ülkemizde ise senaryo nasıl geldiyse o şekilde çekiliyor. Planlar zaten önceden belli ve klişe.

Gelelim en önemli faktör olan yapımcıya. Evet yapımcı her ne kadar parayı sağlayan kişi/şirket olsa da, dizi sektöründe en önemli faktörlerden biri. Türk dizilerinde özel efektlerin çok az kullanıldığı, kullanılanlarında çok başarılı olduğu söylenemez. Bunun nedeni yapımcı. Çünkü yeterli ödemeyi sağlayamıyor veya yeterli bilgi ve ekipmana sahip bir kurgu firmasıyla çalışmıyorlar.

Ayrıca birçok dizinin yeni bölümü için ayrılan çekim süresi 7-10 gün civarında. Avrupa yapımı dizilerin bir çoğu tüm bölümleri veya çoğu bölümü çekildikten sonra kurgulanıyor. Bu yüzden Hodor olayı gibi kompleks kurgulama mümkün oluyor. Tabii ki her bölümü yaklaşık 10 günde çekilen bir dizinin yeterli süreye sahip olduğu söylenemediği gibi, başarılı olması da beklenemez. Ayrıca bu süre içerisinde bölümün yetiştirilmesi amacıyla çalışanlar çok uzun mesai saatlerine katlanmak zorunda kalıyor. Bu durum da ister istemez iş potansiyelini ve çalışanların motivasyonunu düşürüyor. Bunu ben değil, dizi sektörü çalışanları açıkça belirtiyor. Ben her ne kadar katılmasam da, senaristlere yeterli sürenin verilmediğini de ekleyelim.

Son olarak ayrılan bütçe... Asıl önemli noktalardan biri bu. Dizi çalışanları "Bütçemiz yok" lafından bıktı. Sanat, dekor, mekan, kostüm, makyaj, saç ve oyuncu kadrosu gibi birçok faktörü etkiliyor bütçe yetersizliği. Dünya çapında başarılı olan dizilerin bir çoğu, birden fazla ülkede çekilirken, bizim dizilerimiz Beykoz Kundura ve olası birkaç mekan arasında sıkıştı. Plato kurulması veya farklı mekanlar için ülke, şehir değiştirmek masraflı kabul ediliyor.

En önemlisi dizi bir ekip çalışması. Tüm kadro kendi alanlarında başarılı olduğunda dünyaca ünlü diziler çıkabilir diye düşünüyorum.