Gökyüzündeki ışık gösterisi: Şimşek çakması!
19.12.2024 - 16:50 | Son Güncellenme:
Evinizdesiniz ve dışarıda yağmur yağıyor. Her şey normal gibi görünürken, karanlık gökyüzünde aniden bir ışık beliriyor, ardından duyulan güçlü bir sesle adeta yeri göğü titretiyor. İşte bu an, doğanın en etkileyici ve gizemli olaylarından biri olan şimşek ve gök gürültüsünün sahneye çıktığı andır. Tarih boyunca birçok kültürde, insanlar şimşeklere ve gök gürültüsüne farklı anlamlar yüklemiş hatta bir kutsallık atfetmiş. Peki, bu etkileyici olayın arka planın tam olarak ne gerçekleşiyor? Bu ışık ve ses gösterisi nasıl ve neden gerçekleşiyor?
Şimşek ve gök gürültüsü, havadaki elektrik yüklerinin, yani bulutların içerisindeki elektrik yükünün bir anda boşalması ile gerçekleşir. Bu olay o kadar hızlı ve güçlüdür ki, hava bir anda çok yüksek bir sıcaklık ulaşır ve basınç artar. Sonuç olarak ise tabi ki, şimşekler belirir ve bazen korkup titrememize yol açan o yüksek ses, yani gök gürültüsü oluşur.
ŞİMŞEK NASIL OLUŞUR?
Şimşekler, bulutların içindeki su ve buz parçacıklarının hareketiyle oluşan ve biriken elektrik yüklerine bağlı olarak oluşur. Ancak, bu bulutlar normal yağmur bulutlarından farklı olarak, alt kısmında negatif, üst kısmında ise pozitif elektrik yükleri taşırlar. Bazen bu elektriksel yükler arasındaki fark çok yükselir, yani artar. İşte o zaman güçlü bir elektrik akımı meydana gelir ve gökyüzünü aydınlatan şimşekleri oluşturur. Bazen bu şimşekler yani elektrik akımları bazı yerlere çarpar, mesela bir ağaç ya da bir binanın çatısı. Bunun sebebi, elektrik akımının kolayca geçebileceği iletken materyallere sahip olmalarıdır. Ayrıca, ağaçlar veya binalar gibi yüksek yapılar, hava ile doğrudan temas ettikleri için genellikle daha fazla elektrik yükü toplarlar, bu da şimşek çarpmasına yol açabiliyor.
NEDEN GÖK GÜRÜLTÜSÜ OLUŞUR?
Bulutlardaki elektrik yüklerine bağlı olarak, gökyüzünde şimşek oluştuğunda, havadaki sıcaklık aniden 30.000°C’ye kadar yükselebilir. Ani ve güçlü bir sıcaklık ve buna bağlı olarak basınç değişimi meydana gelir. Bu değişiklikler ise havanın hızla genleşmesine ve büyük bir patlama sesi çıkarmasına yol açar. Bu ses, işte gök gürültüsü olarak bildiğimiz o korkutucu sestir. Peki, neden gök gürültüsünü şimşekten hemen sonra duyarız? Cevap aslında çok basit. Eminiz ki, siz de biliyorsunuz. Işık sesten daha hızlı hareket eder değil mi?
ŞİMŞEKLERDEN NASIL KORUNABİLİRİZ?
Şimşekler etkileyici oldukları kadar tehlikeli de olabilir. Ne demiştik, bazen bazı durumlara çarpma riski oluşabiliyor. Yüksek bir ağaç ya da bina, hatta bazen bir insan. Bu sebeple fırtına anlarında açık alanlarda, yani dışarıda durmamalı, evde dahi olsanız metal ve elektronik eşyalardan mümkün olduğunca uzak durmalısınız. Şimşekler çakmaya başladığı zaman evinizden dışarı çıkmamalı, eğer ki o an dışarıdaysanız kendinize kapalı bir alan bulmalısınız.
