TÜRKİYE MODELİ EYT NEDİR, NE ZAMAN ÇIKACAK?
Düzenleme bir aksaklık olmazsa aralık veya ocak ayında TBMM’ye gelecek. Kamuoyundaki genel beklenti, yıl şartı ve prim ödemeleri gibi emeklilik şartlarını yerine getirenlerin yaş şartına bakılmaksızın emekli edilmeleri yönünde. Öte yandan bakanlığın üzerinde çalıştığı formüle göre, EYT düzenlemesinde kademeli olarak geriye çekilme olabileceği ve bir yaş sınırının getirileceği de konuşulanlar arasında.
EYT’de daha önce konuşulan yaş formülleri arasında 50 yaş gündeme gelmişti. Bu veya başka bir yaş sınırının getirilmesi halinde emeklilik yıl ve prim şartını dolduranların belirlenen yaşı beklemeleri gerekecek. Emeklilik için sigortalılık süresi ve prim ödemelerini tamamlayan binlerce emekli, yaş koşulunun kaldırılmasını talep ediyor ve yaş sınırına sıcak bakmıyor. Konuşulan bir diğer ihtimale göre ise 5400 prim günü olan Bağ-Kur’lular ve 3600 prim gününe sahip olan SSK’lılar için erkeklerde 55 yaşında, kadınlarda 50 yaşında emeklilik olabilir. Bazı Avrupa ülkelerindeki, emeklilik yaşına kalan süre kadar maaştan kesinti yapılarak “kesintili emeklilik” modeli uygulanması da Türkiye için tartışılırken, Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, Hollanda ve Almanya modellerinin uygulanmayacağını, “Türkiye modeli” üzerinde durduklarını dile getirdi.
EYT NEDİR?
Emeklilikte yaşa takılmak olarak kamuoyunda bilinen durum, 1999 yılında hayata geçen 4447 sayılı Kanunla SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı mensupları için emeklilik koşullarının ağırlaştırılması sonrası ortaya çıktı. 9 Eylül 1999 tarihinde yürürlüğe giren Kanunla emekliliğe ilişkin koşullar Kanunun yürürlük tarihinden önceki kişiler için de değiştirildi. Böyle olunca da ilk kez çalışmaya başladığında emekli olmak için planını buna göre yapmış kişilerin planları değişti. Diğer yandan bu değişikliğe sebep olan ekonomik ve sosyal koşullar nedeniyle bu değişikliğe gidildi. Nitekim daha sonra 2006 yılında sosyal güvenlik kurumlarının tek çatı altına birleştirilmesi, 2008 yılında ise 5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle emeklilik için koşullar tekrar değiştirildi ve emeklilik için 65 yaş şartının bütün sigortalılar için 2048 yılı ve sonrasında geçerli olması sağlandı.
1999 yılında 4447 sayılı Kanunla emeklilik koşullarının 9 Eylül 1999 ve sonrasında ilk kez SSK’lı olanlar erkeklerin 60 yaş ve 7.000 prim günü, kadınların ise 58 yaş 7.000 prim günü olarak belirlenmesi ve ayrıca kanunun yürürlük tarihinden önce yani 8 Eylül 1999 ve öncesinde ilk kez sigortalı olanlar için de mevcut emeklilik koşullarının ağırlaştırılması ile ortaya çıktı.
İlk kez sigortalı olduğu tarihte 5.000 prim günü ve 25 yıl sigortalılık şartıyla emekli olabilecek bir erkek sigortalı için, Kanun yürürlüğe girdikten sonra hem emekli olmak için gerekli prim günü sayısı arttı, hem de yalnızca sigortalılık süresi ve prim günüyle emekli olma imkanı ortadan kalktı, ayrıca aylık bağlatabilmek için belirlenen yaşa da gelmesi gerekliliği doğdu. İşte daha önce yalnızca prim günü ve sigortalılık süresiyle emekli olabilecek kişilerin hem prim günlerinin artırılması hem de yaş şartının eklenmesi ile ortaya çıkan bu durum kamuoyunda emeklilikte yaşa takılma olarak adlandırılıyor.
Bu kapsamda 8 Eylül 1999 ve öncesinde ilk kez sigortalı olmuş kişiler, ilk kez sigortalı oldukları tarihte yalnızca sigortalılık süresi ve prim ödeme günüyle emekli olabilecekken 9 Eylül 1999’da yürürlüğe giren 4447 sayılı Kanunla yalnızca sigortalılık süresi ve prim ödeme gün sayısıyla emekli olamamaya başladılar. Bu nedenle de 8 Eylül 1999 ve öncesinde ilk kez sigortalı olmuş kişiler emeklilikte sonradan kesin olarak yaş şartına tabi oldukları için kamuoyunda bilinen adıyla emeklilikte yaşa takılanlar olarak ifade ediliyorlar.
