SON DAKİKA Beşar Esad İran'a mı kaçtı? Muhalifler bir ili daha ele geçirdi

Suriye’nin Ürdün sınırındaki Dera il merkezi, rejim güçleriyle çatışan muhalif grupların kontrolüne geçti.

İran Dışişleri Bakanlığı'nın yazılı açıklamasında, Ukraynalı yetkililerin ABD’den yasa dışı silah ticareti yaptığı ve bu ülkenin Suriye'de rejim karşıtı silahlı muhalif gruplara destek verdiği öne sürüldü.

Açıklamada, "bu eylemler hükümetlerin terörün önlenmesi ve terörle mücadeleye ilişkin uluslararası yükümlülüklerinin açık bir ihlali ve Batı Asya bölgesini istikrarsızlaştırmak için bu tür grupların kullanılmasının ahlak dışı bir politika olduğu" savunularak, Kiev yönetiminden bu desteğin derhal durdurulması talep edildi.

Muhaliflerin Başkent Şam'a dayanmasının ardından Esad'ın İran Dini Lideri Hamaney ile görüşmek üzere Tahran'a gittiği iddia edildi.

Yerel kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Irak-Suriye-Ürdün üçgeninde yer alan Suriye toprakları içerisindeki Tenef bölgesinde ABD desteğiyle varlık gösteren silahlı muhalif grup Suriye Özgür Ordusu güçleri, Humus'un doğu kırsalında rejim güçlerine karşı ilerlemeler kaydetti.

Muhalif grup, halihazırda Tedmur'un güneyinde rejim güçleriyle çatışıyor.

ABD, operasyonda muhalif gruba lojistik destek sağlıyor.

Suriye Özgür Ordusu, Suriye'deki halk hareketlerinin ardından kurulan ve son olarak Suriye Milli Ordusu adını alan Özgür Suriye Ordusundan (ÖSO) farklı bir yapılanma olarak faaliyet gösteriyor.

Irak Dışişleri Bakanı Fuad Hüseyin, İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ve Suriye Dışişleri Bakanı Bessam Sabbağ, başkent Bağdat'taki Dışişleri Bakanlığı binasında üçlü bir toplantı gerçekleştirdi

Suriye'nin başkenti Şam'ın merkezinde bulunan Radyo Televizyon binası ile Savunma Bakanlığının binasının olduğu bölgeye kamikaze dron saldırısı düzenlendi.

Yerel kaynaklardan edinilen bilgiye göre, Şam'ın Emevi Meydanı'nda yer alan Radyo Televizyon ile Savunma Bakanlığına ait binaların bulunduğu bölgeye kamikaze dronla saldırıldı.

Dronlar rejim karşıtı gruplar tarafından gönderildi. Rejim ordusundan henüz konuya ilişkin açıklama yapılmadı.

Öte yandan, Şam'da yoğun silah seslerinin duyulduğu belirtildi.

Ürdün İçişleri Bakanı Mazin el-Furaye, Suriye'nin güneyindeki güvenlik durumları nedeniyle Suriye sınırındaki Cabir Sınır Kapısı'nın kapatıldığını duyurdu.

İçişleri Bakanı Furaye'nin açıklaması Ürdün haber ajansı PETRA'da yer aldı.

Açıklamada Furaye, Ürdün ile Suriye sınırındaki Cabir Sınır Kapısı'nı Suriye'nin güneyindeki güvenlik durumları nedeniyle kapatma kararı aldıklarını belirtti.

Furaye, Suriye'deki olayların yakından takip edildiğini ifade etti.

Karara göre Ürdünlülerin ve Ürdün'e ait tırların ülke topraklarına dönmesine izin verilecek, Suriye topraklarına giden tırların çıkışı ise yasak olacak.

İsrail ordusu, Suriye'deki gelişmeler nedeniyle işgal altında tuttuğu Suriye toprağı Golan Tepeleri'ndeki birliklerine takviye yaptığını duyurdu. Ordudan yapılan açıklamada, Suriye'deki gelişmelerden dolayı Golan Tepeleri'ndeki hava ve kara kuvvetlerine takviye yapıldığı belirtildi.

İsrail birliklerinin Suriye sınırı boyunca konuşlandırıldığı ve bölgedeki gelişmeleri takip ettiği ifade edildi. Öte yandan yerel basında yayımlanan haberlerde, İsrail güvenlik kabinesinin Suriye'deki gelişmeleri görüşmek üzere yarın ve 8 Aralık Pazar akşamı toplanacağı kaydedildi.

İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz ve Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi, dün bir araya gelerek Suriye'deki gelişmeleri görüşmüştü.

Rusya'nın Şam Büyükelçiliği, “Zorlaşan askeri ve siyasi durum nedeniyle, Suriye’deki (Rus) vatandaşlara ülkeden ayrılma imkanına sahip olduklarını anımsatırız” açıklaması yaptı.

Rusya'nın Şam Büyükelçiliği ve Konsolosluğunun normal şekilde faaliyetlerine devam ettiği açıklandı.

Öte yandan Ukrayna Dışişleri Bakanlığı'nın da vatandaşlarını çağırdığı bildirildi.

Suriye rejimi, ülkenin Irak sınırındaki Deyrizor il merkezinin kontrolünü terör örgütü PKK/YPG’ye devretti.

Suriye'deki gelişmelerle ilgili konuşan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan "Muhalifler şu an itibarıyla İdlib, Hama ve Humus'ta ilerlediler, hedef tabii ki Şam. Muhaliflerin bu yürüyüşü şu an itibarıyla devam ediyor. Biz de bunu gerek istihbarat gerekse bütün medyadan takibini yapıyoruz" dedi ve ekledi:

"Tabii temennimiz kazasız belasız bir şekilde Suriye'deki bu yürüyüş devam etsin. Terör örgütleriyle birlikte oradaki bu direniş devam ederken, bizim de hatırlarsanız Esad'a bir çağrımız olmuştu. Gel görüşelim, Suriye'nin geleceğini birlikte tayin edelim demiştik. Ne yazık ki Esad'dan bu işe olumlu bir cevap alamadık."

"Bütünüyle bölgede devam eden bu sıkıntılı yürüyüşler arzu ettiğimiz şekilde değil, gönlümüz bunları istemiyor. Maalesef bölge sıkıntıda."

Suriye rejimi güçleriyle 27 Kasım'dan bu yana çatışan ve Hama kent merkezinin kontrolünü ele geçiren Heyet Tahrir Şam'ın (HTŞ) başını çektiği rejim karşıtı gruplar, Humus ilinde ilerliyor.

Rasten ve Telbise ilçe merkezlerini ele geçiren gruplar, kent merkezinin batısındaki Vaer Mahallesi'ne girdikten sonra, merkezin iç kesimlerine kadar ilerlemiş oldu.

Taraflar arasında çatışmalar devam ederken, muhalifler gruplar kentin iç kesimlerine farklı noktalardan da girmeye başladı. 

Dokuzuncu gününde devam eden muhalif ilerleyişi dünya basınında "bu kadarını onlar da beklemiyordu" yorumlarıyla son dakika haberi olarak geçiyor.

HUMUS-ŞAM ARASI 163 KM

Humus ile Şam arası 163 km ve yaklaşık iki saatlik mesafede. Muhaliflerin Humus'u da ele geçirmesi durumunda önlerinde Şam'dan önce son durak olan El Nabek vilayeti kalıyor.

ESAD EN SON 1 ARALIK'TA GÖRÜLDÜ 

Öte yandan Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad, 1 Aralık Pazar günü İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ile Şam'da bir araya geldikten sonra hiçbir görüntü vermedi. 

Arap basını ve sosyal medyadaki muhaliflerin yanı sıra ABD'li The Hill de "Esad'ın nerede olduğunu" soruyor.

Suriye'nin kuzeyindeki Halep ilinin batı kırsalında 27 Kasım'da Esad rejimi güçleriyle, rejim karşıtı silahlı gruplar arasında çatışma başlamıştı. 30 Kasım'da Halep'in merkezinin büyük bölümünü rejim güçlerinden alan rejim karşıtı gruplar, aynı gün tüm İdlib genelinde hakimiyet sağlamıştı.

Gruplar, şiddetli çatışmaların ardından 5 Aralık'ta Hama kent merkezini rejim güçlerinden almıştı. Rejim karşıtı gruplar, başkent Şam'a açılan stratejik önemdeki Humus ilinin bazı yerleşim yerlerini ele geçirerek burada ilerlemeye başlamıştı.

Muhalifler Humus merkeze ulaştı. Fotoğraf: AA.

London School of Economics'te uluslararası ilişkiler profesörü olan Fawaz Gerges, BBC'ye Humus'un Esad hükümetinin "sinir merkezi" olduğunu ve kaybının başkent Şam'ı "daha kolay bir hedef" haline getirebileceğini söyledi.

Gerges, "Devlet kapasitesi büyük ölçüde azaldı" derken ekledi: "Esad güçleri muhalefeti Humus'u ele geçirmekten gerçekten alıkoymazsa, önümüzdeki birkaç hafta veya birkaç ay içinde Esad rejiminin sonunu görebileceğimizi düşünüyorum."

Türkiye, Cuma günü Katar'da Suriye'deki tırmanan iç savaşla ilgili görüşmeler için Cumartesi günü Rus ve İran dışişleri bakanlarıyla bir araya geleceğini doğruladı.
Ajans "Dışişleri Bakanlığı'ndan bir kaynak, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan'ın 'Doha Forumu'nun aralarında Rus ve İran bakanlarıyla Astana süreci kapsamında bir toplantı için bir araya geleceğini' söyledi" ifadelerini kullandı.

"Üç ülkeyi kapsayan Astana süreci, geçtiğimiz hafta muhaliflerin yıldırım saldırısının ardından yeniden alevlenen Suriye'deki iç savaşa siyasi bir çözüm bulmak amacıyla Kazakistan tarafından 2017'de başlatıldı" notu düşen AFP İran devlet medyasının da Türkiye, İran ve Rusya arasında bir toplantı beklendiğini belirttiğini yazdı.

DOHA FORUMU NE ZAMAN?

AA'nın diplomatik kaynaklardan edindiği bilgiye göre ise Hakan Fidan'ın Katar'ın başkenti Doha'da 7-8 Aralık'ta düzenlenecek olan 22. Doha Forumu kapsamında çeşitli oturumlara iştirak ederek hitapta bulunması bekleniyor.
Forum marjında, yarın, Rusya Federasyonu ve İran Dışişleri Bakanları'nın katılımıyla Astana Formatında Dışişleri Bakanları Toplantısı düzenlenmesi planlanıyor.

Bakan Fidan'ın Doha'da mevkidaşlarıyla görüşmeler gerçekleştirmesi bekleniyor. Doha Forum 2024 yarın Katar'ın başkenti Doha'da başlayacak.

CNN International Cuma günü Suriye'de isyanın başını çeken Heyet Tahrir el-Şam (HTŞ) lideri Ebu Muhammed el-Cevlani ile özel röportajını yayınladı.

El Cevlani, röportajda "saldırının asıl amacının Esad yönetimini devirmek olduğunu" söyledi ve ekledi: "Hedeflerden bahsedersek, devrimin amacı hala bu rejimi devirmek. Bu hedefe ulaşmak için tüm mevcut araçları kullanmak bizim hakkımızdır."

AFP röportajla ilgili "27 Kasım'da başlayan saldırıyı yürüten isyancı ittifak, El Kaide'nin Suriye koluna dayanan ancak son yıllarda imajını yumuşatmaya çalışan HTŞ tarafından yönetiliyor" notu düştü.

AFP'nin geçtiği son dakika haberine göre "Müttefik Rusya'nın da aralarında bulunduğu savaş uçaklarının desteklediği Suriye ordusu, büyük bir isyancı saldırısının ortasında Cuma günü Hama ilinde 'terörist araçları ve toplantıları' hedef aldı."

Askeri bir kaynağa atıfta bulunan rejim açıklamasında "Silahlı kuvvetlerimiz, topçu, füze ve ortak Suriye-Rus savaş uçakları kullanarak Hama ilinin kuzeyinde ve güneyinde terörist araçları ve toplantıları hedef alıyor" denildiği belirtildi.

ABD'nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, CNN Türk'e yaptığı özel açıklamada "Esad rejimi 10 yıldır uzlaşmayı reddediyor. Çok güçlü bir ayaklanmayla karşı karşıya. Suriye Rusya için önemli. Rusya rejimin düşmesine izin vermeyecektir. Rusya muhalif güçlere saldırısını sürdürecek" dedi.

Jeffrey ABD'nin YPG'ye desteğiyle ilgili "2015 yılından beri bu desteğe başladık. Türkiye bizim pozisyonumuzun farkında. Suriye'nin kuzeyinde YPG ile çalışmak karmaşık. PKK ile bağlantıları var. Ekim 2019'dan beri Türkiye'yle o bölgeyle ilgili ateşkes diyebileceğimiz bir anlaşmamız var" şeklinde konuştu.

Öte yandan Jeffrey "Yeni Trump döneminde ABD'nin Suriye politikası nasıl olur?" sorusuna ise şöyle yanıt verdi:

"Bu çok iyi bir soru keşke cevaplayabilseydim. Kendi deneyimimden yararlanarak şunu söyleyebilirim bir yandan Trump yönetimi ilk döneminde Türkiye ve Suriye ile birlikte ilerledi. O dönemde Suriye'deki çatışma donduruldu. Ayrıca Yemen ve Irak'ta da İran etkisi azaldı. Sorun şu ki güçlerimizi Suriye çekmek isteyecek, bu İran'a karşı yapmak istediğimiz şeyi baltalayacak."

HTŞ'nin başını çektiği muhalif gruplar önce Halep'i dün "operasyonlarının" sekizinci gününde ise kritik vilayet Hama'yı ele geçirdi. Suriye Ordusu dün Hama'dan çekildiklerini açıklarken, muhalifler dün akşamdan itibaren Hama'dan sonraki hedefleri Humus'a ilerlemeye başladı. Muhaliflerin Humus ile mesafesi an itibarıyla 12 kilometre.

Ajanslara göre Esad rejimi Humus'ta ilerleyişi engellemek için kritik noktalara hava saldırısı düzenledi.

Humus ile Şam arası 163 km ve yaklaşık iki saatlik mesafede. 

Muhaliflerin Humus'u da ele geçirmesi durumunda önlerinde Şam'dan önce son durak olan El Nabek vilayeti kalıyor. 

SURİYE'DEKİ GELİŞMELER

Suriye'nin kuzeyindeki Halep ilinin batı kırsalında 27 Kasım'da Esed rejimi güçleriyle, rejim karşıtı silahlı gruplar arasında çatışma başlamıştı.

30 Kasım'da Halep'in merkezinin büyük bölümünü rejim güçlerinden alan rejim karşıtı gruplar, aynı gün tüm İdlib genelinde hakimiyet sağlamıştı.

Gruplar, şiddetli çatışmaların ardından 5 Aralık'ta Hama kent merkezini rejim güçlerinden almıştı.

Suriye Milli Ordusunun Halep kırsalında 1 Aralık'ta terör örgütü PKK/YPG'ye karşı başlattığı Özgürlük Şafağı Operasyonu'nda ise Tel Rıfat ilçe merkezi terörden kurtarılmıştı.

Saha kaynaklarından edinilen bilgiye göre, Beşşar Esed'in babası Hafız Esed'in Hama'da bulunan heykeli kent halkı tarafından yıkıldı. Şubat 1982'de dönemin Suriye Devlet Başkanı Hafız Esed, Müslüman Kardeşler'e karşı geniş çaplı bir askeri operasyon başlatarak bunu en az 30 bin sivilin öldürüldüğü bir katliama çevirdi. Rejimin alıkoyduğu en az 17 bin sivilden de haber alınamadı.

Katliamda 88 cami, 3 kilise ve çok sayıda tarihi eser de tahrip edildi.

Suriye Enformasyon Bakanlığı Perşembe akşamı Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın istifasına ilişkin bir videoyla ilgili yalanlama açıklaması yayınladı. Bakanlığın sosyal medya platformu X'teki resmi sayfasında yaptığı açıklamada, "Terör örgütlerinin, yapay zeka kullanarak yaydığı ve Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın istifasını duyuran uydurma videoya lütfen itibar etmeyiniz" ifadeleri yer aldı.

Al Jazeera Arapça'nın haberine göre Heyet Tahrir el-Şam ve ona bağlı silahlı grupların Suriye'nin dördüncü büyük şehri Hama kentinin kontrolünü ele geçirmesinin ardından Perşembe akşamı başkent Şam'daki büyükelçiliklere bir mektup gönderdi.

"Suriye'de beklenen değişim devletin çöküşü anlamına gelmiyor" ifadelerini kullanan HTŞ "Gelecekteki vizyonumuz Suriye'nin diyaloğa dayalı bir devlet olduğunu" iddiasında bulundu.

Hama merkezi. Fotoğraf: AFP

Al Arabiya kaynakları Suriyeli silahlı grupların şu anda Suriye'nin en büyük valiliği olan Humus şehrinin merkezine 48 km uzaklıkta olduğunu bildirdi.

AFP'nin son dakika haberine göre Cuma gününün ilk saatlerinde  Esad rejimi hava saldırılarıyla Humus ve Hama şehirlerini birbirine bağlayan kritik köprüyü hedef aldı. AFP'nin kaynakları Suriye ordusunun Hama kaybının ardından Humus'u güvenci altına almaya çalıştığını söyledi.

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, "Savaş uçakları, Humus ve Hama şehirlerini birbirine bağlayan Humus-Hama otoyolundaki Resten köprüsünü hedef alarak ve köprünün etrafındaki mevzilere saldırarak Hama ile Humus arasındaki yolu kesmeye ve Humus şehrini güvence altına almaya çalışarak birkaç hava saldırısı düzenledi" dedi.

Söz konusu köprü iki ili, kara yoluyla bağlayan en önemli geçiş noktalarından biri olarak biliniyor.

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi yayın organları Al-Arabiya/Al-Hadas'a, Humus kırsalındaki Talbişeh şehrinin de grupların elinde olduğunu söyledi. Ayrıca 200'den fazla askeri aracın güney Hama kırsalından Humus'a çekildiğini de doğruladı.

Öte yandan Suriye televizyonu, Humus Valisi'nin "Valilik'te güvenliğin sağlanması için her türlü tedbiri aldık" şeklindeki sözlerini aktardı. Bu gelişmeler, Suriye ordusunun stratejik Hama şehrini kaybettiğini kabul etmesi ve şehirde konuşlanan askeri birimlerinin "yeniden konuşlanıp şehrin dışına taşındığını" açıklamasının ardından geldi.

ŞAM SİGORTASI

Al Arabiya'ya göre Suriye ordusu açısından stratejik kabul edilen Hama'da kontrolü kaybettikten sonra yaklaşık 219 kilometre güneydeki başkent Şam'ın güvenliğinin sağlanması gerekiyor.

Suriye Gözlemevi'ne göre, Suriye'de 2020'den bu yana bu çaptaki ilk çatışmalarda sivil ve askeri personelin ölü sayısı 826'ya yükseldi. Birleşmiş Milletler Suriye Krizi Bölgesel İnsani Yardım Koordinatör Yardımcısı David Cardin'in Agence France-Presse'ye doğruladığı bilgiye göre bu durum aynı zamanda İdlib ve Halep'in kuzeyinde 110 bin'den fazla insanın yerinden edilmesine yol açtı.

Hizbullah Genel Sekreteri Naim Kasım dün akşam yayınladığı videoda kendilerinin ülkede kaos yaratmaya çalışan "terörist grupların" ilerlemesi karşısında Suriye hükümetinin yanında duracağını söyledi.

Kasım "Geçtiğimiz günlerde yaptıklarına rağmen hedeflerine ulaşamayacaklar ve biz Hizbullah olarak bu saldırganlığın hedeflerini elimizden geldiğince engellemek için Suriye'nin yanında olacağız" derken "saldırının" ABD ve İsrail tarafından desteklendiğini öne sürdü.

Kasım'ın yorumları Suriye muhalif güçlerinin dokuz gün önce başlattıkları ve "yıldırım saldırısı" olarak anılan saldırıları kapsamında son kazanımları olan stratejik Humus şehrini ele geçirmesinden birkaç saat sonra geldi.

Kasım, Hizbullah'ın Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad'ı nasıl destekleyeceğine ilişkin ayrıntı vermedi ancak İran'a yakın grubun elinden geleni yapacağını söyledi.

ABD: İRAN FAALİYETLERİNİ DURDURMALI

ABD Dışişleri Bakanlığı'nın günlük basın brifinginde Suriye'deki son duruma ve İran'ın Beşşar Esed rejimine destek yollamaya hazırlandığı yönündeki haberlere ilişkin, "İran rejiminin 1979'dan bu yana en büyük terör ve istikrarsızlık kaynaklarından biri olduğunu düşünüyoruz. Bunun için İran'ın Suriye'deki istikrarsızlaştırıcı eylemlerini durdurmasını istiyoruz" ifadelerini kullandı.

Suriye'deki son duruma ilişkin değerlendirmesinde BMGK'nin 2254 sayılı kararına atıf yapan Dışişleri Bakanlığı Sözcü Yardımcısı Vedant Patel ülkedeki siyasi çözüm ve İran'ın "istikrarsızlaştırıcı" faaliyetlerinin son bulması için söz konusu kararın "anahtar" rol oynadığını vurguladı.

ABD Savunma Bakanlığı (Pentagon), Suriye rejimi güçleri ile rejim karşıtı silahlı gruplar arasındaki çatışmalarla ilgili gelişmeleri yakından izlemeye devam ettiklerini belirterek, ABD'nin çatışmalara dahli olmadığını yineledi.

Suriye'nin Hama ilindeki Beşşar Esad rejimi karşıtı silahlı gruplar, Hama Valiliği'ne girdi.

ABD'nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilci Yardımcısı Robert Wood, Suriye'deki mevcut gelişmelere işaret ederek, "Esad rejimi, daha önce bugünkü gibi kendini büyük risk altında hissettiğinde kendi halkına karşı kimyasal silah kullandı." dedi.

Hama'da, Heyet Tahrir Şam'ın (HTŞ) başını çektiği rejim karşıtı gruplar, kentin güneydoğusunda bulunan, rejim kontrolündeki Selemiyye ilçe merkezini rejim güçlerinden aldı.

Öte yandan, ağırlıklı olarak Hristiyanların yaşadığı Selemiyye ilçesi, Eyyo köyü ve Hama'nın güneybatısındaki Misyaf ilçesi ile ona bağlı 40 köy, tarafsız kalma kararı aldı. Buna göre, bu bölgelerde çatışma olmayacak. Rejim karşıtı silahlı gruplar, ayrıca Hama'nın kuzeydoğusunda, rejim ordusuna ait 66 Hava Savunma Tugayını ve buradaki hava savunma sistemleri ile çeşitli askeri mühimmatı ele geçirdi.

Suriye'de terör örgütü PKK/YPG, keskin nişancı atışıyla Halep kent merkezindeki bazı mahallelerde sivilleri ve rejim karşıtı grupları hedef alıyor. Keskin nişancı teröristlerin saldırılarında en az 50 sivil hayatını kaybetti, çok sayıda kişi yaralandı.

Esad rejimine bağlı uçakları Hama kent merkezinde bir noktaya saldırı düzenledi. Muhabir Serdar Er ve kameraman Halil Kahraman Esad rejimine ait güçlerin Hama'daki saldırı anlarını görüntüledi.

Suriye'deki iç savaşın başından bu yana kent merkezi ilk kez tümüyle Suriye rejiminin kontrolünden çıkan Hama ili, çatışmaların gidişatında Humus üzerinden Lazkiye ve Şam'ı etkileme potansiyeli nedeniyle stratejik konuma sahip.

Suriye'nin en büyük kentlerinin, nüfus yoğunluğunun, verimli arazilerin, denize ulaşımın ve başkent Şam'ın bulunduğu batı kesimlerinde yer alan Hama, bu hattın ortasında olması nedeniyle Suriye rejimi için hem kuzey-güney hem de ülkenin kalan kesimleriyle bağlantısını sağlayan merkezi bir konumda yer alıyor.

Halep'ten gelip Hama'dan geçen M5 karayolu, Humus ve ardından Şam’a ulaşarak ülkenin en büyük illerini birbirine bağlıyor.

Hama'nın rejim karşıtı grupların kontrolüne girmesiyle başkent Şam'ın İdlib ve Halep'le bağlantısı da koparken, başkentin aynı zamanda rejim karşıtı grupların ilerleme istikametinde yer alması rejim açısından daha büyük bir tehlike anlamına geliyor.

İç savaş boyunca Hama'nın Suriye rejimi açısından bir diğer önemi, merkezi konumu nedeniyle askeri gücünün ağırlık noktasını burada kurmuş olmasıydı.

Havalimanları, silah üretim tesisleri, silah depoları gibi önemli bir altyapılar Hama ile Humus arasında konuşlandırılmıştı.

Hama'nın bir diğer önemi, Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esad'ın memleketi olan ve ülkenin Akdeniz'e açılan kapısı durumundaki Lazkiye'ye açılan bir kapı olması.

Rejim karşıtı grupların Hama'dan Humus'a ilerlemesi durumunda başkent Şam'ın bulunduğu bölgenin Akdeniz'le irtibatı kopabilir.

HAMA KATLİAMLARLA TARİHE GEÇTİ

Suriye'de 2011 yılında halkın özgürleşme talepleriyle başlayan hareketlerin rejim tarafından şiddetle bastırılmak istenmesi üzerine patlak veren iç savaş sürecinde, halk kitleleri ve daha sonraki aşamada ise silahlı muhalifler Hama'da oldukça etkili bir rol oynadı.

Barışçıl gösterilere katılan sivillerden binlercesi rejim güçleri tarafından öldürüldü.

Silahlı muhalefetin ortaya çıkmasının ardından, Hama kent merkezi kısmen rejim karşıtı grupların kontrolüne girdiği dönemler olsa da, ağır silahlara sahip rejim ordusu karşısında bu gruplar tümüyle hakimiyet sağlayamadı.

Ancak Hama'nın adının katliamla özdeşleştiği asıl olaylar 1982'de cereyan etti.

Şubat 1982'de dönemin Suriye Devlet Başkanı Hafız Esed, Müslüman Kardeşler'e karşı geniş çaplı bir askeri operasyon başlatarak bunu en az 30 bin sivil öldürüldüğü bir katliama çevirdi. Rejimin alıkoyduğu en az 17 bin sivilden de haber alınamadı.

Katliamda 88 cami, 3 kilise ve çok sayıda tarihi eser de tahrip edildi.

Suriyeli muhalifler, Hama'dan sonraki hedefin Humus kenti olacağını açıkladı. Muhalifler Hama hapishanesini de ele geçirdiklerini ve yüzlerce mahkumu serbest bıraktıklarını duyurdu.

Suriye'deki terör örgütü HTŞ lideri, savaşçıların Hama'yı ele geçirmesinin ardından 'intikam yok' dedi

Terör örgütü Heyet Tahrir el-Şam lideri Ebu Muhammed el-Colani, İslamcı grubunun hükümet güçlerinin 1982'de bir ayaklanmayı bastırdığı Suriye'nin Hama şehrini ele geçirmesinin ardından “intikam alınmayacağını” söyledi.

AFP'nin son dakika haberine göre Suriye ordusu Hama'nın kontrolünü kaybettiklerini açıkladı.

Kent merkezinin Mezarib, Sanayi ve Arbain mahallelerini ele geçiren rejim karşıtı gruplar, kent merkezinin iç kesimlerine girerek burada kontrolü sağladı.

Ajanslar rejim tarafından yapılan açıklamada, "Son saatlerde askerlerimizle terörist gruplar arasındaki çatışmaların yoğunlaşmasıyla bu gruplar şehirdeki çok sayıda noktayı delerek şehre girebildiler" denildi ve "orada konuşlu askeri birliklerin" şehrin dışına yeniden konuşlandırıldığı belirtildi.

Suriye yönetiminin "Şam'dan önceki son kalesi" olarak tanımlanan ve Şam'a 219 kilometre uzaklıktaki Hama, 2011'de patlak veren iç savaş boyunca rejimin elinde kalmıştı.

27 Kasım'dan bu yana Suriye'de rejime karşı operasyonunu sürdüren muhalifler, Hama'da ilerliyor. Muhalifler rejime ait zırhlı araçları ve birlikleri nasıl püskürttüğüne dair yeni bir video paylaştı.

Görüntüler Hama kırsalındaki Hattab kasabasından. Son günlerde Hama'da büyük ilerleme kaydeden muhalif güçler, işte bu kentte de Esad rejimine ait birlikleri püskürttü.

Videoda, muhaliflere ait araçların rejime ait araçları nasıl kovaladığı görülüyor.

Belli noktalarda da muhalifler ve rejim güçleri arasında çatışmalar yaşanıyor. Rejime ait birlik ve araçların muhalifler karşısında yenik düştüğü de videoda görülüyor.

Suriye’de Hama kent merkezi çevresinde, rejim güçleri ile dış mahallelere girmek isteyen rejim karşıtı gruplar arasında şiddetli çatışmalar yaşanırken HTŞ'nin başını çektiği muhalif gruplar Perşembe günü öğle saatlerinde "Suriye'nin Hama şehrine girmeye başladıklarını" açıkladı.

Al Arabiya'nın haberine göre muhaliflerin Askeri Harekat Dairesi Komutanı Hasan Abdul Gani, sosyal medyada "muhalif savaşçıların Hama'ya girmeye başladığını" duyurarak "Savaşçılarımız rejim güçlerine karşı şiddetli çatışmaları sürdürüyor" dedi. Açıklama Suriye devlet medyası daha önce hükümet yanlısı güçlerin bir saldırıyı püskürttüğünü bildirmesinden hemen sonra geldi. Lübnan merkezli Al Mayeeden'in haberine göre "Suriye ordusu Hama kırsalındaki Cebel Zain el Abidin'in kontrolünü ele geçirdiğini" bildirmişti.

ÇATIŞMALAR YOĞUNLAŞTI

Silahlı muhalif güçler Salı gününden bu yana Hama'ya girmeye çalışıyor, grubun açıklamasına göre "Suriye ordusu bombardımanıyla desteklenen müttefik İran destekli milis gruplarıyla gece boyunca yoğun çatışmalar yaşandı."

Çatışmalar Hama kent merkezinin çevresinde yoğunlaşırken, rejim karşıtı gruplar merkezin doğusundaki Mezarib, Sanayi ve Arbain mahallelerine girmeye çalışıyor. Rejime destek veren Rus savaş uçakları da, söz konusu bölgelere hava saldırısı düzenledi.

Suriye yönetiminin "Şam'dan önceki son kalesi" olarak tanımlanan Hama, 2011'de patlak veren iç savaş boyunca rejimin elinde kaldı. Muhalifler geçen hafta ana kuzey şehri Halep'i ele geçirdi ve o zamandan beri kuzeybatı Suriye'deki yerleşim yerlerinden güneye doğru ilerledi, Salı günü Hama'nın hemen kuzeyindeki stratejik bir tepeye ulaştı ve Çarşamba günü şehrin doğu ve batı kanatlarına doğru ilerledi.

Terör örgütü PKK/YPG, Fırat Nehri'nin batısındaki Münbiç ilçesinin Suriye Milli Ordusu (SMO) kuşatmasına girmesini engellemek için ilçenin güneyinde yeni cephe ve ikmal hatları oluşturuyor.

Milli Savunma Bakanlığı (MSB) Suriye'deki gelişmelerle ilgili açıklama yaptı. MSB'nin açıklamasında "Bölgede istikrarın sürdürülmesine yönelik birliklerimizce tüm tedbirler alınmakta, bölgedeki muhataplarımızla yakın işbirliği ve koordinasyona devam edilmektedir" denildi.

The Economist "Suriye'nin Beşşar Esad'ı ölümcül tehlike altında" başlığı attığı analiz haberinde "İsyancıların kendileri bile bu kadar başarılı olacağını düşünmüyordu" yorumu yaptı.

Londra merkezli dergi "Muhalifler 27 Kasım'da kuzey Suriye'de sürpriz bir saldırı başlattıklarında, Beşşar Esad rejiminin dağınık olduğunu gördüler. Esad birlikleri kaçtı. İsyancılar birkaç gün içinde Suriye'nin ikinci büyük şehri Halep'i ele geçirdi. İlerleme o zamandan beri 120 km güneydeki Hama şehri civarında yavaşladı, ancak durmadı. Esad yönetimi on yıldır ilk kez savunmasız görünüyor" ifadelerini kullandı.

"The Economist'in baskıya girdiği sırada, isyancılar Hama'yı kuşatıyor, kuzeybatı ve kuzeydoğusundaki köylerin kontrolü için savaşıyor" notu düşülen haberde "On yıl önceki isyancılardan çok daha iyi eğitimliler: Hem gözetleme hem de muharebe için insansız hava araçlarını iyi kullandılar ve ana saldırılarının önüne özel kuvvetler birimleri konuşlandırdılar. Kaçan Suriye birlikleri, isyancıların şüphesiz kullanacağı tankları, topçuları ve diğer teçhizatı geride bıraktı." ifadeleri yer aldı.

Haber şöyle devam ediyor:

"HTŞ Hama'yı ele geçirirse, bir sonraki hedefi 50 km daha güneydeki Humus olacak. Oradaki bir zafer, Şam'ı sahile, yani Esad'ın Alevi mezhebinin kalbine bağlayan ana yolu kesecektir. Bu, rejimin başkenti savunmasını ve yeniden ikmal etmesini son derece zorlaştıracak."

'ESAD O SIRADA MOSKOVA'DAYDI'

"Esad'ın isyancı saldırısı başladığında Moskova'da olduğu düşünülüyordu. 30 Kasım'da Şam'a döndü. Ertesi gün İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi onu ziyaret etti. Suriye başkanı, en yakın iki müttefiki olan Rusya ve İran'dan isyancı saldırısını geri püskürtmesine yardım etmeleri için yalvarıyor.

"Geçtiğimiz hafta Rus jetleri İdlib ve Halep'i bombaladı. Ancak Rusya'nın yardım etme yeteneği sınırlı. Ülke genelindeki küçük Rus birlikleri Suriye ordusunu daha profesyonel bir güç haline getirmeye çalıştı (Halep'teki bozgun bu çabaların başarısız olduğunu gösteriyor)."

'RUSYA'NIN VARLIĞI AZALDI'

"Rusya'nın Suriye'deki varlığı, 2022'de Ukrayna'yı işgal etmesinden bu yana azaldı. Zirvedeyken bile rolü zaten çok kullanmıyordu. Kara savaşının çoğunu başkalarına bırakmayı tercih etti."

Suriye'de adı çok sayıda katliama karıştığı bildirilen "Kaplan" lakaplı Beşşar Esad rejiminin 25. Tümen Komutanı Tuğgeneral Suheyl Hassan, Hama şehir merkezi yakınlarında yapılan saldırılarda yaralandı.

Saha kaynaklarından edinilen bilgiye göre Hassan, rejim karşıtı grupların 25. Tümen'in ana karargahı Zırhlı Birlikler Okulu'na yaptığı saldırıda hafif yaralandı.

Hama'nın doğusunda yer alan komuta merkezi çatışmalar sonrası muhalif gruplar tarafından ele geçirildi.

SUHEYL HASSAN KİMDİR?

1970'te Suriye'nin sahil bölgesi Ceble şehrinde doğan Hassan, 1991'de Hava Harp Okulu'ndan mezun olmasının ardından İran ve Rusya'da askeri eğitim aldı. Hava Kuvvetlerinde bir süre görev alan Hassan, Suriye iç savaşından önce Esed rejimin en kritik kurumlarından Hava Kuvvetleri İstihbaratında çalıştı.

Arap Baharı'nın Suriye'ye sıçramasının ardından Suriye ordusuna bağlı Özel Kuvvetler biriminde görev alan Hassan, bir süre sonra kendi oluşturduğu özel birliğe komutanlık yapmaya başladı.

Aralık 2015'te "Tuğgeneral" rütbesine terfi ettiği bilinen Hassan'ın rejimin ayaklanmayı şiddetle bastırma fikrinin ve varil bombası kullanımının arka planındaki isim olduğu iddia ediliyor. İran destekli gruplar, Suriye'de Deyrizor il merkezi, Meyadin, Muhasan ile Bukemal ilçeleri ile Suriye-Irak sınır hattında yoğun varlık gösteriyor. Söz konusu gruplar İran Devrim Muhafızlarının sahadaki komutanları tarafından yönlendiriliyor.

Yerel kaynaklardan edinilen bilgiye göre, İran destekli gruplar 3 gündür Irak üzerinden Suriye'deki rejim güçlerine desteğe gidiyor. Destek birlikleri, her gün yaklaşık 50 arabayla Suriye-Irak sınırındaki Elbukemal ilçesinden Suriye'ye giriş yapıyor.

Elbukemal ilçesine bağlı Suveyiyye köyünde bulunan bahçelerden geçen birlikler, Meyadin ilçesi ve Halep kırsalı üzerinden Hama cephelerine varıyor. Gelen gruplar arasında Zeynebiyyun ve Fatimiyyun tugaylarının yanı sıra İran Devrim Muhafızları yer alıyor.

Bazı konvoylarda, çok namlulu roket atar (ÇNRA) ve 23 milimetrelik uçaksavarın olduğu pikap araçları bulunuyor. Destek birliklerindeki savaşçı sayısının en az 400 olduğu belirtiliyor. Rejim karşıtı gruplar, Halep'teki çatışmalarda bazı İranlı ve İran destekli savaşçıları esir almıştı.

Suriye'de Esed rejimiyle birlikte hareket İran destekli gruplar arasında Fatimiyyun ve Zeynebiyyun tugayları öne çıkıyor. İran ordusu, Suriye'de 2011 yılında patlak veren iç savaşta rejime destek vermek için tamamı Afganlardan oluşan Fatimiyyun Tugayı'nı kurmuştu.

Suriye'de rejime destek veren Zeynebiyyun Tugayı'nın üyeleri de mezhep ya da siyasi sebeplerle Pakistan'dan ayrılan, bu ülkeden İran'a eğitim için gidip Kum ve Meşhed gibi şehirlerde medrese eğitimi alan Pakistanlı Şiilerden oluşuyor.

AFP, ilerleyen muhaliflerin saldırılarının başlarında pek dirençle karşılaşmamış olsalar da Hama çevresindeki çatışmaların giderek şiddetlenmeye başladığını bildirdi.

Esad, Suriye resmi ajansı SANA'nın bildirdiğine göre "karşı saldırı için güçlerini güçlendirmeyi amaçladığı için kariyer askerlerinin maaşlarında yüzde 50 artış emri verdi.

SANA tarafından alıntılanan bir askeri kaynak, sabah saatlerinden bu yana kuzey Hama ilinde muhaliflere karşı "şiddetli çatışmalar" yaşandığını bildirmiş ve "ortak Suriye-Rus savaş uçaklarının" çabanın bir parçası olduğunu eklemişti.

Gözlemevi ise hükümet güçlerinin son 24 saatte "Hama'ya ve çevresine büyük askeri konvoylar" getirdiğini; şehre doğru tanklar, silahlar, mühimmat ve askerlerle dolu "düzinelerce kamyon" ilerlediğini söyledi.

"Rejim güçleri ve Rus ve İranlı subayların önderlik ettiği hükümet yanlısı savaşçıların" Hama'nın kuzeybatısındaki bir saldırıyı püskürtebildiğini" söyledi.

Çatışmanın, çoğunlukla Alevilerin yaşadığı bir bölgeye yakın olduğunu, Alevilerin başkanla aynı Şii İslam koluna mensup olduğunu söyledi.

Alman haber ajansı DPA, ödüllü Suriyeli fotoğrafçı Anas Alkharboutli'nin Hama yakınlarında düzenlenen bir hava saldırısında öldürüldüğünü duyurdu.

Suriye'nin merkezindeki stratejik konumda olan Hama'da Çarşamba akşam saatlerinden itibaren muhalifler kenti üç taraftan kuşattı ve sabaha kadar yoğun çatışmalar sürmeye devam etti. Hama'da yaşanan sıcak çatışma Al Jazeera tarafından son birkaç gün içindeki en önemli gelişme olarak niteleniyor.

AFP'nin haberine göre "Suriye yönetimi için başkent ve iktidar merkezi Şam'ı korumak için son kale anlamına gelen Hama'yı korumak hayati öneme sahip."

Ajans, "Muhaliflerin Beşşar Esad'ın elinden yıldırım saldırılarıyla aldığı Halep'ten sonra muhalifler üç kilometre uzakta, güneydeki Humus'a doğru tek bir çıkış kaldı" dedi.

Suriye'deki bir kaynak ağına dayanan İngiltere merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi ise hükümet güçlerinin "güneydeki Humus'a doğru tek bir çıkış kaldığını" söyledi.

MUHALİFLERİN 'BAŞARILARININ ANAHTARI'

Geçtiğimiz hafta saldırının başlamasından bu yana muhaliflerin elde ettiği başarıların anahtarı, on yıldan fazla süren savaşta hiçbir zaman hükümetin elinden tamamen düşmeyen Halep'in ele geçirilmesiydi.

Hayat Tahrir el-Şam'ın (HTŞ) lideri Ebu Muhammed el-Celeni, Çarşamba günü Halep'in simgesel kalesini ziyaret etti. Muhaliflerin Telegram kanalında yayınlanan görüntülerde, Celeni'nin tarihi kaleyi ziyaret ederken açık üstü bir arabadan destekçilerine el salladığı görüldü.