Dünyanın katmanları nelerdir? Yerin ve Dünyanın katmanları ile özellikleri

Katmanlar sahip oldukları özelliklere göre gözlemlenebilen katmanlar ve gözlenemeyen katmanlar olarak ikiye ayrılıyor. Şimdi, dünyamızın gözlenebilir katmanlarını yakından tanıyalım.

Üzerinde yaşadığımız, ayaklarımız değdirdiğimiz litosfer (yer kabuğu), nefes alıp verirken hissettiğimiz atmosfer ve göl, deniz ve okyanuslardan oluşan hidrosfer gözlemlenebilir katmanlarmış.

Dünyanın Gözlemlenebilen Katmanları

Atmosfer: Hava küre ve gaz katmanı olarak da adlandırılan atmosfer, birçok farklı gazın karışımından oluşuyormuş. Yaşadığımız yer kabuğunu sarıp sarmalayan atmosfer, Güneş’in zararlı ışınlarını engeller, canlıların yaşaması için gereken gazları içerirmiş. Yerçekiminin bittiği yerde atmosfer biter uzay başlarmış.

EK BİLGİ: Atmosfer de kendi içerisinde beş farklı katmana ayrılırmış. Bunlar; troposfer, stratosfer, mezosfer, termosfer ve ekzosfer.

Hidrosfer: Su küre ya da su katmanı adı verilen hidrosfer, taş küreyle iç içe geçmiş bir şekildeymiş. Düşünürsek, bunun ne demek olduğu çok net aslında. Çukur alanlara dolmuş sular, denizler, göller ve okyanuslar yer kabuğuyla gerçekten iç içe. Bütün canlılar için yaşam kaynağı olan su, toplam su kürenin % 1’ymiş.

ETKİNLİK ÖNERİSİ: Evinin yakınlarında bir deniz kenarı ya da su birikintisi varsa gözlemleyip resmini çizebilirsin.

Litosfer: Taş küre ya da yerkabuğu olarak anılan litosfer; insanlar, hayvanlar ve bitkilerin üzerinde yaşadığı katmanmış. Üst kısmı toprak ve taşlarla kaplı olan yer kabuğunda yükseltiler, eğriler, çukurlar yer alıyormuş. Zaten bunu açık bir alana gidersen ya da dağlarla çevrili bir ormana gidersen sen de gözleyebilirsin.

Dünyanın Gözlenemeyen Katmanları

Gözlenebilir katmanlar olduğuna göre bir dünyanın gözlenemeyen katmanları vardır diye bir düşünce gelmiş olabilir aklına. Doğru! Dünya toplamda beş katmandan oluşuyormuş. Gözlenemeyen katmanları ateş küre ve ağır küre olarak adlandırılmış. Bu katmanlarda canlı yaşayamazmış çünkü çok sıcaklarmış.

Pirosfer: Magma tabakası ve ateş küre olarak da bilinen bu tabaka, yer kabuğunun altında yer alıyormuş. Erimiş metaller, sıkışmış gazlar ve buhar varmış burada. Sert bir yapısı olmayan bu tabakadaki maddeler akışkan bir haldeymiş. Bu tabaka bazen sinirlenir ve kendini yer kabuğundan dışarı atarmış. Buna en güzel örnek yanardağ patlamalarıymış. Magmadan yeryüzüne çıkan maddeye de laf denirmiş.

Barisfer: Son tabakamız ağır küre ya da çekirdek olarak da bilinirmiş. Dünyanın en iç kısmında yer alan bu tabaka en sıcak ve en büyük kütleye sahip tabakaymış. Bu tabakayla ilgili bilgiler halen çok azmış.

ETKİNLİK ÖNERİSİ: Dünyanın tüm katmanlarını öğrendiğine göre birkaç farklı renkte oyun hamurunu al. Önce bir renkten küçük bir küre yap. Üzerini başka bir renkle kapla, şekli yine küre olsun. Bu işlemi beş katman olacak şekilde tekrar et. Şimdi bir bıçak yardımıyla küreyi ikiye böl ve katmanları incele.

Son olarak aklında iyice kalması için dünyamızın katmanlarını içten dışa doğru sıralayarak yazalım.

1. BARİSFER (ÇEKİRDEK, AĞIR KÜRE)
2. PİROSFER (MAGMA TABAKASI, ATEŞ KÜRE)
3. LİTOSFER (YER KABUĞU, TAŞ KÜRE)
4. HİDROSFER (SU KATMANI, SU KÜRE)
5. ATMOSFER (GAZ KATMANI, HAVA KÜRE)