SİNÜZİTİ OLAN DALMASIN!

Küçümsediğiniz basit bir nezlenin veya soğuk algınlığının çabuk geçmesi ve akut sinüzite dönüşmemesi için bağışıklık sisteminizin güçlü olması gerekiyor. Çünkü benzer hastalıklara yakalananların ortalama yüzde beşinde akut sinüzite dönüşüm görülüyor. Kulak-burun-boğaz uzmanı Op. Dr. Cem Altındağ, “Soğuk algınlığı uzun sürüyor, ilaçlar fazla etki etmiyor, özellikle baş ağrısı ve ateş kişiyi zor duruma sokuyorsa, ‘sinüzit’ olmuş demektir. Bakterilerden (influenza gibi) biri, çoğu zaman akut sinüzit etkenidir. Bir haftadan uzun süren soğuk algınlığı ya da çok ağır geçen solunum yolları iltihabında, uzman doktora başvurmalısınız. Soğuk algınlığında, sinüzit dışında bazen ortakulak iltihabı, bronşit gibi akciğer sorunları hastalıkları da ortaya çıkabilir” diyor. Kulak-burun-boğaz uzmanı Op. Dr. Cem Altındağ, sinüzitle ilgili sorularımızı yanıtladı:

‘Kronik sinüzit’ teşhisi üzerine ameliyat oldum. Ancak şikayetlerim geçmiyor!
Ameliyat sonrasında ‘polip’ denilen burun etlerinin tekrar büyümemesi için ilaç tedavisine devam edilmeli. Aralıklı endoskopik kontrol muayenelerinde burun içi değerlendirilmeli. Bu şekilde başarı oranı ve hasta memnuniyeti yüksek olacaktır.

Çok ciddi horlama şikayetim var, sinüzitim de geçmiyor. Ne önerirsiniz?
Horlama sorununuz için, kulak-burun-boğaz muayenesi, sizden (varsa odayı paylaştığınız kişiden de) ayrıntılı öykü alınması ve uyku analizi (polisomnografi) çalışmasının değerlendirilmesi gerekir. Sinüzit veya burun kaynaklı basit horlama sınıfında bir hastaysanız, sorunun çözümü daha kolaydır.

Dokuz yaşındaki çocuğumda kronik sinüzit var. Ameliyat yapılabilir mi?
Çocuklarda, yaygın burun poliplerinden kaynaklanan, ilaç tedavisine yanıt vermeyen yoğun sinüzit için ameliyat düşünülebilir. Aksi halde, çocuklarda ısrarla ilaç tedavisine devam etmek daha uygun olur. Geniz eti ya da bademcik dokusunun ileri derecede sorun oluşturduğu durumlarda cerrahi girişim yarar sağlar.

Balgam söktürücü (mukolitik) ilaçlar işe yarıyor mu?
Bu ilaçların içindeki madde guaifenesin ya da N-asetil sistein’dir, ciddi yan etkisi yoktur. Aşırı mukusun ilaçla incelip, daha rahat şekilde çıkarılması, daha çok alt solunum yollarına ait rahatsızlıklarda (bronş iltihabı, bronş genişlemesi) yararlıdır. Sinüzitteki yararı tartışmalıdır.

Sualtı sporuyla ilgileniyorum. Dalarken ne yapmalıyım?
Eğer kronik sinüzite bağlı şikayetiniz varsa, bu hobi sizin için uygun değil. Basınç etkisiyle (derine inerken ya da yüzeye çıkarken) sinüslerinizde ağrı, iltihap olabilir. Bu hobinize, sinüzit tedavisi etkin bir şekilde yapıldıktan sonra zaman ayırmalısınız.

Ameliyattan sonra hasta kontrol veya pansuman için kaç kez çağırılıyor?
Bu, yapılan ameliyatın tarzına, rahatsızlığın boyutuna, doktorun tercihine ve hastanın genel durumuna göre değişir. Örneğin, poliplerle dolu bir burna uygulanan endoskopik cerrahi, ilk üç hafta, 1-2 kez, bazen daha fazla kontrol gerektirebilir. Sınırlı bir endoskopik cerrahi içinse, bir hafta ve üç hafta sonra iki kontrol yeterli olabilir.

Estetik ameliyatla birlikte sinüzit ameliyatı yapılabilir mi?
Kronik sinüzit için çok sınırlı, kısa sürecek cerrahi girişim kararı söz konusuysa, estetik operasyondan hemen önce endoskopik yöntemle sinüzit ameliyatı uygulanabilir. Estetik burun ameliyatı ile burun iç kemik/kıkırdak eğriliğin düzeltilmesi (burun septum deviasyonu ameliyatı) tabii ki birlikte yapılabilir, çoğu zaman burun iç ve dış yapı birlikte düzeltilir.

Yıllar önce yaptırdığım burun estetiği ameliyatından sonra burnumda delik oluştuğu söylendi. Bir zararı var mı?
Bu tür ameliyatlardan sonra, burun bölmesindeki delik oluşumu yüzde 3-8 oranında görülebilir. Burun mukozasının beslenme bozukluğundan kaynaklanan bu durum, ameliyat sırasında zedelenme, sıkı ve uzun süreli tampon uygulanması, hastaya ait metabolik nedenlerle (şeker hastalığı gibi) ortaya çıkabilir. Genellikle sorun oluşturmaz ya da geçici sorun yaşanır. Nadiren kabuklanma, kanama, derin nefes alırken ıslık sesi çıkması şikayetleri olabilir. Sorunların sürekliliği halinde, cerrahi olan veya olmayan farklı yöntemlerle deliğin kapatılması mümkündür.

Futbolcularınki gibi burun kanatlarını açık tutan ürünler yararlı mı?
Bazı futbolcuların ya da diğer sporcuların burnu üzerinde gördüğünüz bant, burun kanadını ve burun girişindeki dar bölgeyi açarak sporcunun nefes almasını kolaylaştırır. Burun kanatlarını açan bu tür genişletici ürün ya da bantlar piyasada bulunur. Daha çok, burnun en dar yeri olan (burun valfi) alan darlığında yararlıdır. Doktor tavsiyesiyle kullanılması daha doğrudur. KBB hastalıkları uzmanı bir doktora muayene olmadan, burun sorununuz için böyle bir ürün satın almanız uygun olmaz. Çünkü, burun içinde tıkanıklık yapan ciddi sorunları gözden kaçırabilirsiniz.

Sinüzite kalabalık ortamlarda neden fazla yakalanıyoruz?
Toplu yaşamanın olumsuz etkisinin rolü önemli. Sürekli yorgun olan kişilerde bağışıklık sisteminin zayıflaması, sinüzit oluşumunu kolaylaştırır. Bazı hastalar, uzun süre güçlü burun spreyi kullanma alışkanlığından dolayı burun içinin ‘beton gibi’ sertleştiğini, tıkanıklığı açmak ve akıntıyı azaltmak için sürekli damla sprey kullandıklarını söyler. Haklı olarak burunlarından çok şikayetçiler. Ne yazık ki, bazı ilaçların uzun süreli kullanımı bu üzücü sonuçları doğurmakta ve sinüzit tedavisi zorlaşmaktadır.


Burun nasıl temizlenmeli?
Burun temizlemek dikkat edilmesi gereken bir işlem. Avuç içiyle su kullanıp, burnu zorlayarak yapılan temizlik, büyük hatadır. Şiddetli burun temizliği, iltihabın hem sinüslere hem de orta kulağa erişen kanala ilerlemesine neden olur. İdeal burun temizliği, tuzlu su solüsyonu veya spreyle burnu zorlamadan yapılandır. Sadece yıkama da uygun olabilir. Yıkama sonrası, tek kullanımlık kağıt havlu veya mendille temizliği tamamlayın. Soğuk algınlığı için eczaneden aldığınız reçetesiz ilaçları, tavsiye edilen dozun üstünde kullanmayın!

Sinüzit kriterleri
Amerikan KBB, Baş ve Boyun Cerrahisi Akademisi’ne göre,
Majör: Ağrı (baş-yüz), burun akıntısı, burun tıkanıklığı, koku azalması.
MİNÖR: Ateş, ağız kokusu, diş ağrısı, halsizlik, öksürük.
SONUÇ: 2 majör ya da 1 majör ve 2 minör bulgu veya klinik endoskopik muayenede burun yan duvarından kaynaklanan iltihaplı akıntı, sinüzit tanısını koydurur.


KULLANDIKÇA ETKİSİ DEĞİŞİYOR
Muayene sonrası en çok yazılan ilaçlardan biri de burun açıcı spreyler veya damlalardır. Bu ilaçların (tuzlu su hariç) beş günden fazla kullanılması burun mukozasını olumsuz etkiler. ‘Rebound etki’ denilen ‘ters’ bir etki gösterir ve siz kısırdöngü içine sürekli burun sprey kullanma ihtiyacına girebilirsiniz. Uzun süreli kullanımla, burun içi mukozasını ne yazık ki daha da çok bozarlar. Ağızdan alınan soğuk algınlığı ve burun açıcı ilaçların içindeki bazı maddeler, tansiyon yükselmesi, uykusuzluk, kalp çarpıntısı gibi yan etkiler de oluşturabilir.

TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Burun endoskopisi
15-20 yıldır burun ve sinüs rahatsızlıklarının anlaşılmasında, çok yararlı bulgular ortaya koyan bir yöntem. Kronik sinüzit şikayetleri olan bir hastada, burun içi spreyle uyuşturularak ya da uyuşturulmadan burun girişinden geniz bölgesine kadar her iki burun boşluğu ayrıntılı olarak inceleniyor. Burun içinin çok dar olduğu kişiler ya da çocuklar söz konusu olduğunda spreyle püskürtme, damla veya ilaçlı bir bez burun boşluklarına konulabiliyor. Burun etleri, ilacın etkisiyle geçici olarak küçülüyor. İnceleme, düz ya da açılı görüntü veren 4 veya 2.7 mm çapındaki teleskoplarla yapılıyor. Monitör bağlantısı varsa, kendi burun boşluğunuzdaki sorunları izleyebiliyorsunuz. Görüntüleme sistemiyle arzu edilirse video veya resim kaydı yapılabiliyor. Kültür ve biyopsi için parça alımı da endoskopi sırasında kolayca gerçekleştiriliyor.
Burun içini uyuşturmak için kullanılan spreyler boğazı da etkileyeceği için, 15-20 dakika kadar bir şey yenilip içilmemesi gerekiyor. İleri yaş döneminde burun tıkanıklığı veya burun kanaması şikayeti olan her hastada ‘sinüs kanseri’ gibi nadir görülen tümör rahatsızlığının da akla gelmesi ve tomografik inceleme sonrası, gerekirse biyopsinin de (inceleme için doku parçası alınması) düşünülmesi gerekiyor.

MR (MAGNETİK REZONANS)
Manyetik bir özel alanda, radyasyon içermeyen bir ortamda gerçekleştirilen bilgisayarlı radyolojik çekimlerdir. MR incelemesi, yumuşak dokuların değerlendiril-mesinde gerekir ve burun sinüs bölgesinde, genellikle tümör (iyi huylu ya da kötü huylu kitleler) rahatsızlığı şüphesinde doktorlar tarafından tercih edililiyor.

BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ
Akut bir sinüzit atağı veya üst solunum yolları iltihabı yoksa, uzman doktorunuz sizden büyük bir ihtimalle burun-sinüs tomografisi isteyecektir. Klasik sinüs filminde üst çene ya da alın bölgesinde çok ileri derece bir sorun varsa görülebiliyor. Ancak sorunun ne olduğu, diğer sinüslerin durumu, anatomik yapılar ayrıntılı olarak anlaşılamıyor. Günümüzde klasik radyolojik sinüs filmlerine, tanı amacıyla nadir olarak başvuruluyor. Akut dönem iltihap varsa, sinüsler kısmen dolu görülüyor.

Tomografinin katkıları
Tomografi, kesitler halinde burun-sinüs bölgesinin ayrıntılı kemik yapısını gösteriyor. Ortalama 20 adet olan 1-3 mm’lik bu kesitler, özel bir planda çekiliyor. Sınırlı sayıda çekilen tomografiler de bilgi verebilir ama çok sayıda kesit incelemesi yaptırmak en ideali. KBB uzmanları, anatomik anormallikleri, enfeksiyonun durumunu, yaygınlığını, burun etlerinin varlığını, konkaların büyüklüğünü ve tomografinin sunduğu bilgileri, endoskopik muayene bulgularıyla birlikte değerlendiriyor. Tomografi incelemesi, 15-20 dakika süreyle silindir bir yatay kabinde uygulanıyor. Tam kapalı olmayan ortamda 3-4 dakika sürüyor.
Kısa süre önce, ofiste kullanabilecek mini tomografi ünitesi, ABD’li bir firma tarafından piyasaya sunuldu. Bu teknoloji sayesinde, baş-boyun bölgesinden istenen (sinüsler, kulak çevresi ve kafa tabanı) tomografik filmler çok kısa sürede çekilebiliyor. Bu süre, erişkinlerde 40, çocuklarda ise 20 saniye.