Dizilerin bize verdiği ‘hayat’ ile bizim yaşadığımız ‘hayatın’ gidişatı her daim çatışmaya devam edecektir. Ne kadar ‘bu hikaye gerçek bir hikayedir’ diye başında yazsa bile bir süre sonra senaryo onu alıp ‘kendi dünyasına’ götürmektedir. ABD, ‘dizilerdeki göçmen karakterler’ üzerinden çarpıcı bir araştırma yaptı. ‘Yaşamdaki göçmenlik ile dizilerdeki göçmenliğin ne kadar farklı olduğu böylece ortaya çıktı.
Orta Doğulu karakteri fazla
2018-2019 arası ABD’de ekrana gelen 59 dizinin 97 bölümündeki 129 karakter incelenmiş. Dizilerdeki göçmen karakterler ile gerçek ‘kökenler’ arasındaki çelişki ortaya çıkmış. Örneğin hatrı sayılır miktarda ‘Orta Doğulu’ karakter yer alırken Asya kökenli karakterler ‘eşantiyon’ niteliğinde dizilerde.
ABD’de göçmenlerin yüzde 26’sı Asyalı. Dizilerde bu oran yüzde 12! Latinler dizilerde yüzde 44 oranında yer alıyor. ABD’deki göçmenlerin yüzde 50’si latin.
Heyecanlı olsun diye...
Dizilerde ‘oturma izni olmayan’ yani kaçak göçmen oranı yüzde 63. Hani dizi heyecanlı olsun ayağına! Gerçek hayatta bu oran yüzde 24. Yani dizileri izlediğinizde ABD kaçaktan geçilmiyor izlenimi veriyor. Suçlu göçmen karakter dizilerde yüzde 34. Gerçek hayatta yüzde 22.
Bizde durum nasıl?
Kocaeli Üniversitesi İletişim Bölümü öğretim üyelerinden ve özellikle yerli diziler üzerine araştırmalar yapan Mert Gürer’e sordum ‘Bizde durum nasıl?’ diye... ”Bizim dizilerimizde son dönemlerde göçmen ve mülteci konumlandırmaları ana karakter veya yan karakter olarak görmüyoruz. Eskiden mahallede veya apartmanda yaşayan gayrimüslim karakterleri sinemamızda görmüştük. Dizilerimizde büyük oranda batılı karakterlere yer verilmekte ve bu batılı karakterler büyük oranda olumsuz temsillerle (suikastçı-baştan çıkarıcı-komplo kuran vb.) karşımıza çıkıyor. Dizilerimizdeki ana ve yan karakterlerin temsili büyük oranda Türk ve müslüman ekseninde tasarlandığı görülmektedir.”
(Not: Bu araştırmayı ‘Change the Narrative, Change the World’ başlığı Define America yapmış. ABD’deki göçmen sorunları üzerine araştırmalar yapan bir kültürel değişim kuruluşu.)