REKLAM YILDIZI İSTANBUL

Arşiv konusunda sıkıntı çektiğini belirten Doç. Dr. Ergün Yolcu’nun araştırmasına göre, reklamlarda en çok tercih edilen mekan Boğaz Köprüsü

Fransız filozof Jacques Ellul’ün ‘Sözün Düşüşü’ isimli kitabında ifade ettiği gibi dünyanın görsel bir döneme evrildiği süreçte özellikle görsel reklamlar, iletişim, ekonomi ve tarihsel bağlamda çok önemli veriler içeriyor. Görselliğin toptan sunumu ve bütünsel kavrayış artılarıyla, hafızalarda ürünlerin, markaların yerleşmesini sağlayan reklamlar, toplumun sosyo- kültürel yapısına, teknolojik gelişmelere koşut bir gelişim çizgisi izliyor.

86 yıllık dönem araştırıldı
Reklamlarda İstanbul projesinde, 86 yıllık (1923-2009) zaman dilimi içerisinde 19 farklı gazete saptanmış. İncelenmesi planlanan bu gazetelerin 14 tanesine arşivlerde ulaşılabilmiş, beş tanesine ulaşılamamış. Özellikle 1923-1945 yılları arasında gazetelerin arşivlerde yer almadığı ya da gerekli şekilde tasnif edilmediği belirlenmiş. Ulaşılamayan Tan, Vatan, Tevhid-i Efkar, Tanin ve Yarın bu döneme ait gazeteler. 1950’lerden sonra 1-2 eksik dışında tüm gazetelere ulaşılmış.

27 mekân star oldu
Yapılan taramalar sonucu, 86 yılda İstanbul’un boy gösterdiği 118 reklam tespit edilmiş. Bu reklamlarda İstanbul’a ait 27 farklı mekânın yer aldığı görülmüş. Bu mekânlar genelde reklamlarda tek tek kullanılmış. Ancak bazı reklamlarda iki, üç ya da daha fazla mekânın birlikte kullanılması da söz konusu. Bir reklamda çok sayıda mekâna yer veren reklamcılar, reklamın durdurucu etkisini artırarak İstanbul markasından daha fazla yararlanmayı planlamışlar.

Rekor Boğaziçi Köprüsü’nde
Reklamlarda bulunan 27 farklı mekân 129 defa kullanılmış. En çok kullanılan mekan, Boğaziçi Köprüsü. 31 reklamda yer alan köprü, eski ABD Başkanı George W. Bush’un İstanbul’a geldiğinde yaptığı konuşmanın fonunda da yer almış. Tarihi 40 yıl öncesine dayanan bu yapının, reklam dünyasında İstanbul’u temsil yeteneği en güçlü ve görsel olarak en çok tercih edilen mekân olduğunu söylenebilir.

Efsanevi silüet
İkinci sırada, iki mekân görülür. Bunlar; 17 reklamla (yüzde 13.2) aklımıza kazınmış İstanbul silüeti ve eşsiz İstanbul Boğazı.
İstanbul’un ilk tepesinde Topkapı Sarayı bulunuyor ve silüet buradan başlıyor. İkinci tepede Ayasofya ve Sultanahmet yer alıyor. Aşağıdan yukarıya doğru, Topkapı Sarayı, Aya İrini, Ayasofya ve Sultanahmet Camisi var. Haliç’ten bakıldığındaysa bu silüet içine Sultanahmet Camii yerine Süleymaniye Camii giriyor. Dördüncü tepede, Fatih Camii bulunuyor. Silüete Üsküdar sahilinden ve biraz yukarıları çıkıp Salacak’tan baktığınızdaysa yine aynı sıralamayla karşılaşıyorsunuz. Ve bu kez Sultanahmet Camii yine silüete dahil oluyor.

Üçüncü Kız Kulesi
Üçüncü sırada 16 reklamla (yüzde 12.5) aşıkların sembolü Kız Kulesi var. Dördüncü sırada, altı reklamla (yüzde 4.7) İstanbul Üniversitesi Ana Kapısı, beşinci sırada beş reklamla altı minareli tek cami Sultanahmet yer almakta.

EN ÇARPICI DEKORLAR

MEKAN / REKLAM SAYISI / YÜZDE

1-Boğaziçi Köprüsü / 31 / 24
2-İstanbul Boğazı / 17 / 13.2
3-İstanbul Silüeti / 17 / 13.2
4-Kız Kulesi / 16 / 12.5
5-İ.Ü. Ana Kapısı / 6 / 4.7
6-Sultanahmet Camii / 5 / 3.2
7-Ayasofya / 4 / 3.2
8-Haliç / 4 / 3.2
9-Ortaköy Camii / 4 / 3.2
10-Rumeli Hisarı / 4 / 3.2
11-Galata Kulesi / 3 / 2.3
12-III. Ahmet Çeşmesi / 2 / 1.6
13-Valide Sultan Camii / 2 / 1.6
14-Şehir Hatları Vapuru / 2 / 1.6
15-Ataköy / 1 / 0.7
16-Beyazıt Yangın Kulesi /1 / 0.7
17-İstanbul Otogarı / 1 / 0.7
18-Galata Köprüsü / 1 / 0.7
19-İstanbul Boğazı Haritası / 1 / 0.7
20-İstanbul Sokakları / 1 / 0.7
21-Karaköy / 1 / 0.7
22-Mecidiyeköy Meydanı / 1 / 0.7
23-Süleymaniye Camii / 1 / 0.7
24-Süleymaniye Kütüphanesi / 1 / 0.7
25-Tarihi Yarımada / 1 / 0.7
26-Tarihi Yarımada silüeti / 1 / 0.7
27-Yeni Camii / 1 / 0.7

Son 10 yılda parladı

Araştırmada yıllara göre reklamların tarihsel sürece paralel olarak arttığı görülüyor. İstanbul’un yer aldığı en fazla ürün reklamı, 32 reklamla 2001-2009 yılları arasında.

Finans sektörünün ilk tercihi

Sektörlere göre reklam türleri ele alındığında İstanbul fotoğraflarıyla en fazla reklam veren banka ve finans sektörü. İkinci sırada eğitim, üçüncü sırada gayrimenkul/emlak sektörü yer alıyor. Dördüncü sıradaki GSM operatörleri, otomotiv sektörü ve sosyal reklamlar İstanbul’u aynı oranda kullanmış.

Fotoğraf yerine çizim

Fotoğrafın çok yaygınlaşmadığı 1951-1970 yılları arasında çizimin daha fazla kullanıldığı saptanmış. Bu dönemde sinema afişlerinde de çizim ön planda. Fotoğrafın maliyetinin yüksek olması, görsel malzemelerin kısa sürede hazırlanması zorunluluğu ve işi bilen uzmanların azlığı bu süreçte belirleyici olmuş.