KUTUP DAiRESi’NDE GEYiK MUHABBETi
İsveç’in en kuzeyinde, rengeyiğinin etinden, derisinden, her şeyinden faydalandık. Buz kesmiş Baltık Denizi üzerinde adalar arasında snowmobile yapıp, deldiğimiz buzda balık tutmaya çalıştık
Yolumuz bu kez Lassa ve Bridgestone’un en yeni kar lastiği modellerini denemek üzere İsveç’in kuzeyinde, Kutup Dairesi’nin hemen dibindeki Vidsel’e düştü. Brandön ve Lulea’yı da kapsayan macera-mızın zirvesi, Baltık Denizi’nin buz tutmuş bir bölgesinde, 15.30’daki günbatımının ardından, zifiri karanlıktaki snowmobile gezisiydi.
Kışın bu döneminde ‘hava soğukluğu’nun -10/-40 derece arasında değiştiği bölge, lastik ve otomobil üreticilerinin yeni ürünlerini zorlu doğa koşullarına karşı test alanı. Etkinliğin ekonomi sayfalarını ilgilendiren kısmını pazartesi günü Milliyet‘te okudunuz. Bugün payınıza düşense, ücra bu köşenin güzellikleri.
Snowmobile maceramıza böyle başladık.
Vidsel’e ulaşmak için Stockholm’den Lulea’ya 1.5 saatlik uçak yolculuğunu ya da karadan 900 kilometre yolu daha göze almanız gerekiyor. Vidsel, 500 nüfuslu bir köy. 5 km. mesafedeki Sweden Proving Ground, kış lastiği teknolojilerinin uydular yardımıyla geliştirildiği bir mühendislik merkezi. Dünyanın dört bir yanından teknik altyapıyı kullanan mühendisler, test pilotları 10-15 gün kar ve buz kuşatması altındaki Vidsel’de kalıyor, sonra evlerinin yolunu tutuyor. Konuştuğum bir test pilotu, geçirdiği süre boyunca eve kapanıp, arkadaşlarla muhabbet etmek dışında başka bir seçeneği olmamasından yakınıyordu. Köyde kış boyunca böyle bir ‘teknik insan’ sirkülasyonu var. Muhteşem doğa, kar altında olmanın etkisiyle de insanı büyülüyor. Yerliler, yaz aylarının güzelliğini de vurguluyor.
İlk molamızda sahlep yaptık.
İkinci molamızda buzu delip balık tutamadık!
Kim bu Samiler?
“Etinden, sütünden, yağından” derler ya... İşte laf burada en çok rengeyiğine yakışır. Rengeyiği, bölgenin adeta ineği. Yolunuz düşerse beslenme rejiminizin odağında geyik eti olacaktır. Rengeyiklerinin postu, pratik/dekoratif amaçlarla kullanılırken, Rusya’dan Norveç’e Kutup Dairesi’nde dağınık şekilde yaşayan 150 bin Sami (Lapon), geyiklerin boynuzlarından el aletleri yapıyor.
Rengeyikleri Sami yaşamının odağında yer alıyor.
Lisanları Ural dil ailesinden olan Samiler’in geleneksel çadırları Amerikan yerlilerininkileri andırıyor. Sanki Orta Asya’dan Amerika’ya göç ederken burada takılmışlar. Tarih boyunca yaşadıkları topraklarda dışlanan Samiler, Kutup Dairesi’ne sürülmüşler.
Kimine göre Kuzey’in çingeneleri. 20’nci yüzyıl başlarında İsveç yönetiminin onları zorla kısırlaştırdığı da iddia ediliyor. Bugün yaşadıkları ülkelerde kendi lisanlarını, milli marş ve bayramlarını kullanma hakkı olan Samiler, bölgenin önemli bir karakteristiği.
Kutup Dairesi günlüğümün zirvesi Lulea’ye 5 km. mesafedeki Brandön’den başladığımız ve uçsuz bucaksız Baltık Denizi’nin donmuş yüzeyinde adalar arasında gidip geldiğimiz snowmobile gezisiydi. Tur rehberimiz Roger, maceradan önce verdiği brifinde kesin bir dile uyardı: “Mutlaka tek sıra gidecek araçlar, birbirlerine 15 metreden fazla da yaklaşmayacak. Beni takip edeceksiniz; buzu ben biliyorum, siz değil.”
Günü Sami çadırında akşam yemeğiyle noktaladık.
İkişer ikişer snowmobile’lara atlıyoruz. Badim Bloomberg’den Osman Kurt. İlk kez snowmobile kullanacak (hem de donmuş deniz üzerinde), herkes tedirgin. Molalarda sürücüler değişecek. Roger önde; tek sıra dizilmiş biz onu izliyoruz. Araçların kadranı 90’ı görüyor, kısa sürede adapte olup, heyecanımızı yol boyunca “Uuu, uuuuv” diye haykırarak dışavuruyoruz.
Bir adanın karla kaplı kıyısındaki ilk büyük molamızda ateş yakıp, İstanbul’dan getirdiğimiz sahlep’i hazırlıyor, içimizi ısıtıyoruz. Bir sonraki moladaysa Roger, bize buzu delip balık tutmayı öğretiyor. Bir saate yakın uğraşımız nafile, balıklar sanki sıcak denizlere göç etmiş. Sonra araçlara atlayıp Sami çadırında yemek üzere Brandön’un yolunu tutuyoruz.
Ertesi gün, herhangi bir kışın en karanlık zamanında, Baltık Denizi‘nin buz kesmiş bir köşesinde, kendime snowmobile gezisi sözü vererek eve dönüyorum.
Karden kent: Lulea
50 bin nüfuslu Lulea, Baltık kıyısında. Oyun parkındaki kaydırak gibi eğlenceliklerin de tamamı buzdan; 3-5 yaşındaki çocuklar, peşi sıra kayıyor. İlk GSM görüşmesi de önemli bir IT merkezi olan Lulea’da yapılmış.