iSTANBUL’UN SU KEMERLERi

OSMANLI DÖNEMi

Osmanlı dönemine ait, bir kısmı günümüzde de kullanılan su isale sistemleri dört bölüme ayrılıyor:

1. Halkalı Suları/Cevâmi-i Şerife Suları
Birbirinden bağımsız 16 ayrı isaleden oluşan ve şehre kuzeybatıdan gelen bu hattın bir kısmı büyük bir olasılıkla Roma dönemine aittir.
2. Kırkçeşme Suları (1554-1564)
3. Taksim Suları (1731-1839)
4. Diğer isaleler:
Hamidiye, Kayışdağı Suları (1904-...)

MAĞLOVA KEMERi
Cebeciköy ve Mağlova Kemerleri, Kırkçeşme Su Sistemi’nin en önemli iki eseridir. İki kemer de Alibeyköy Barajı üzerindedir. Mağlova Kemeri, Gaziosmanpaşa ilçesi sınırlarında bulunan Cebeci Köyü yakınlarındadır. İstanbul’a su taşımaya devam etmektedir. Eser, dünya su mimarisinin başyapıtlarından biri olarak kabul edilir. 36 metre yüksekliğinde ve 257 metre uzunluğunda olan kemer, iki katlıdır.

MİMAR SİNAN’IN ESERİ ‘40 ÇEŞME’

Kırkçeşme su yollan, İstanbul’un Rumeli yakasını besleyen üç büyük sistemin ikincisidir ve şehrin kuzeyindeki su kaynaklarının bir bölümünü derlemektedir. 1554-1560 yıllarında, yedi yıl gibi kısa bir sürede ve yüzlerce şantiyede aynı anda inşa edilmiştir. Uzunluğu 46 kilometre olup, her iki koldaki katılmalarla 50 kilometreye yaklaşır. Aynı dönemde Süleymaniye Camii, Süleymaniye su yolları (1550-57), Mihrimah Sultan Camii ve Mihrimah su yolları (1554-55) inşaatı Sinan tarafından yapılmıştır. Bu tesis için Kovukkemer, Paşa Kemeri, Uzunkemer, Mağlova Kemeri, Güzelce Kemer gibi kimi anıtsal ölçekte 33 tane su kemeri yapılmıştır.

UZUN KEMER

Bir diğer adı Göktürk Kemeri’dir. Kemerburgaz ormanlığının kuzeybatısında yer alan kemer, Göktürk beldesinin girişinde. Kemerin temelleri Roma döneminden kalmıştır. Mimar Sinan tarafından yeniden inşa edilen kemer, Türkiye’nin ayakta kalan en uzun kemeridir. İki katlı kemerin uzunluğu 710 metre, yüksekliğiyse 26 metredir.

EĞRi KEMER

Kovuk kemer yada Delikli Kemer adıyla da anılan bu su kemeri, Kemerburgaz-Hasdal yolunda. Kağıthane deresi üzerinde yer alıyor. Hemen yanında Hamidiye Suları bulunuyor. Üç katlı su kemerinin uzunluğu 409 metre.

‘TAKSiM’ ADINI ALDI

İstanbul’un Beyoğlu Bölgesi’nin su sorunu, ilk kez 1732’de yapılan Taksim Suyu Tesisleri’yle çözüme kavuştu. Meydan adını, eskiden Galata-Beyoğlu suyunun ‘taksim edildiği’, Taksim Maksemi’nden almıştır. Bahçeköy civarında derlenen ve günlük verimi 800 metreküp olan su, 20 km’lik bir isale hattıyla Taksim’deki 2 bin 700 metreküplük depoya ve oradaki Maksem vasıtasıyla 64 çeşme ve sebille üç şadırvana ulaşıyormuş. 1732’de I. Mahmud tarafından yaptırılan Bahçeköy (Sultan Mahmut) Kemeri’yle Topuzlu Bent, Valide Benti ve II. Mahmud Benti bu tesislerden.

BiZANS DÖNEMi

Konstantinopolis’in bir imparatorluk başkenti ve bir metropol olabilmesinin ilk sebebi, iki kıtanın arasındaki su yolu, yani İstanbul Boğazı’dır. İkinci önemli sebepse, bu su yolunun ortasındaki doğal liman, Haliç’tir. Coğrafyanın suya verdiği şekil, ticari ve askeri açıdan mükemmel bir konum yaratmıştır. Ama bu mükemmelliğin taşıdığı tek kusur da yine suyun kendisidir: Bugün Tarihi Yarımada olarak isimlendirdiğimiz, Roma ve Osmanlı tahtının bulunduğu bu merkezde su kaynağı yoktur.

BOZDOĞAN KEMERi:

İstanbul’da şehrin içerisinde bulunan Bozdoğan Kemeri şehrin en eski su tesisidir. Genellikle Bozdoğan Kemeri’nin Roma İmparatoru Valens tarafından 368-73 yıllarında yaptırıldığı kabul edilir. Oxford Dictionary of Byzantium’da kemerin Hadrianus tarafından yaptırıldığı ve onu restore eden Valens’in adıyla anıldığı iddia edilir. Suyu, yedi tepeli kentin -bugün Fatih Camii’nin bulunduğu- dördüncü tepesinden alıp -Süleymaniye Camii’nin yerleştiği- üçüncü tepeye taşıyordu. Yaklaşık bir kilometrelik kemerin batı kolu Fatih’teki Kıztaşı Caddesine, Vefa semtini boydan boya kat eden doğu uzantısıysa Vezneciler’deki 16 Mart Caddesi’ne kadar devam ediyor. (Kaynak: NTV İstanbul Ansiklopedisi-Gökhan Tan)

MAZULKEMER:

Halkalı sularını şehre taşıyan Mahmutbey’le Atışalanı arasında geçişi sağlayan su kemeridir. Askeri bölge içerisinde kaldığından gecekondulaşmanın yol açtığı tahribattan kurtulabilmiş ve bugüne kadar ayakta kalabilmiştir.