ZATÜRREYE YAKINDAN BAKIŞ

Zatürre, tıbbi adıyla pnömoni, virüs ve bakteri gibi etkenlerin yol açtığı, akciğer dokusunun tek veya iki taraflı enfeksiyonudur. Enfeksiyon, genellikle basit bir soğuk algınlığı gibi başlar ve ilerler.

Zatürrenin lafı bile anne babaları korkutsa da, riskli bazı gruplar dışında ayaktan tedaviyle yüz güldürücü sonuçlar alınan bir hastalıktır.

Bağışıklık sistemi zayıf, iyi beslenememiş, kronik hastalıkları olan, yaşlı hasta ve bebeklerde ağır geçebilir. Hatta hastaneye yatış gerekebilir.

Ülkemizde ölüm nedenleri arasında beşinci sırada bulunan zatüree, tüm dünyada işgücü kaybına ve maddi yüke yol açan önemli bir sorun.

Zatürre özellikle 1940 -1950’li yıllarda tüberküloz mikrobuna, yani vereme bağlı ve ölümle sonuçlanabilen çok ağır bir tabloydu. Bu nedenle büyüklerimiz zatürre lafından çok korkar. Ardından halen günümüzde de sıklıkla karşılaşılan pnömokok adı verilen mikropla gelişen klasik zatürreler artı. Fakat o dönemde antibiyotikler devreye yeni girmeye başladığı için sık ölümler yaşanabiliyordu.

Günümüzde ise en sık sebep, kapalı devre havalandırmaların hayatımıza girmesiyle (uçak ve toplu taşımacılık, AVM gibi) karşımıza çıkan, çok hafif geçebileceği gibi ölüme dahi götürebilen ‘atipik pnömoni’ler. Adından da anlaşılabileceği gibi, sıra dışı seyredip geç teşhis edilebilirler.

Bunlar hastalık etkenleri

Bakteriler, virüsler, parazitler ve mantarlar gibi pek çok patojen hastalığın gelişmesine yol açar. Çoğunlukla hastanın vücut direncinin düşmesi nedeniyle ağız ve burun gibi yerlerde bulunan ama hastalık nedeni olmayan mikroorganizmaların hastalık yapar hale gelmesiyle ortaya çıkar. Ya da kişiye dışarıdan bulaşır. Bulaşma genellikle solunum yoluyla olur.

Risk faktörleri neler?

- İleri yaşta olmak

- Sigara

- Kronik hastalık sahibi olmak (Diyabet, kronik ve böbrek hastalıkları, kanser, yutma güçlüğüne yol açan sorunlar, Alzheimer ve bilinç bozukluğu yapan rahatsızlıklar, bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklar (AIDS, kanser)

- Yabancı cisim aspirasyonu

- Düzensiz ve kötü yaşam koşulları

- Son dönemde geçirilmiş uzun süren ameliyatlar

- Ağır grip, suçiçeği, kızamık, difteri, boğmaca geçirmek

- Öksürük refleksinin bozulması.

Kendini böyle belli ediyor

Bazı pnömoniler bilhassa yaşlılarda sinsi başlangıçlı olup, bulgu vermeyebilir. Bazıları da daha çok gençlerde ani başlangıçlı ağır bir tabloyla gelişebilir. Hastalığın başlangıcı, üst solunum yolu hastalığı bulgularıyla karışabilir.

1- Üşüme ve titremeyle başlayan yüksek ateş

2- Yeşil, kirli, koyu kıvamlı, kanlı, pis kokulu balgam ve öksürük

3- Yan ağrısı

4- Halsizlik

5- Kas ağrıları

6- İştahsızlık

7- Bulantı ve kusma

8- Soluk cilt

Teşhis ve tedavi yöntemleri

Hastalığın belirtilerini yaşayanlar hemen hastanelere başvurmalı. Erken teşhis edilmesi ve tedaviye anında başlanması, hayati önem taşır. Hastaneye başvuranlardan fizik muayene sonrası kan, idrar ve balgam tahlilleri, akciğer filmleri istenir.

Burada özellikle belirtilmesi gereken konu şudur: Atipik pnömonide doğrudan akciğer grafileri sonuç vermez ve bilgisayarlı akciğer tomografisi çektirmek gerekir.

Genel durumu iyi olan hastalar, ayakta tedavi edilerek, tetkik ve tedavileri sonrası reçeteleri düzenlenerek evlerine gönderilir, kontrole çağırılır.

Klinik servise veya acil olarak yoğun bakıma yatırılma koşullarına uyanlar, hastanede ilgili birimlere yatırılarak uzmanların gözetiminde tetkik ve tedavi edilir.

Yazımın sonunda özellikle belirtmek istediğim birkaç önemli nokta var:

1- Zatürre aşısı sadece klasik zatürre diye bahsettiğim pnömokok zatürresine karşı korur. Atipik denen sık rastlanılanlarda etkili değil.

2- Büyüklerin bildiği ve korktuğu verem zatürresi olduğu için söylenen “Ciğerlerin zayıf, dikkat et” gibi cümleler klasik ve atipik zatürrede geçerli değildir. İyileştikten sonra hiç olmamış gibi tamamen normal hale döneriz!

Grip aşısı önerilenler

- 65 ve üstündekiler

- Kronik akciğer, kardiovasküler hastalıklar, diyabet ve böbrek sorunları olanlar

- Yüksek riskli hastalarla çalışan sağlık personeli ve yakınları

- Güvenlik görevlileri ve itfaye personeli

- Grip mevsiminde hamile kalanlar