Vücudun dengesini bozan hastalık: İshal

Sulu dışkılama, dışkı miktarında ya da sıklığında artma ishal olarak bilinir. İshali olanlar, günde 200 gramdan fazla dışkılar ve bunun en az yüzde 70’i sıvı haldedir. Çok ağır ishal vakalarında günde 13 - 14 litre kadar sıvı kaybedilebilir.

Dünya Sağlık Örgütü, bir günde üç defadan fazla sulu dışkılamayı ishal olarak tanımlar. Bir hastalık değil, semptomdur. Dünyada ishal beş yaşından küçükler arasında ölümün ikinci büyük nedenidir. Yılda 1.5 milyon bebek, bu sebeple ölür. Özellikle iki yaşından küçük çocuklarda ölüme yol açacak kadar tehlikelidir.

-Sıvı dışkılama

-Acil dışkılama isteği ve büyük abdestini tutamama

-Fazla dışkılama

-Susuzluk

-Bulantı ve kusma

-Ateş yükselmesi ve halsizlik

Şiddeti de önemli

-Az miktarda sıvı kaybedildiğinde, susuzluk ortaya çıkar. Vücut ağırlığının yüzde 4’ü kadar su kaybedilmiştir.

-Orta derecede sıvı kaybedildiğinde ağızda kuruma, idrar miktarında azalma ve huzursuz ruh hali görülür. Sıvı kaybı, vücut ağırlığının yüzde 7 - 8’i kadardır.

-Fazla sıvı kaybedildiğinde ise belirtiler şiddetlidir ve vücut ağırlığının yüzde 10’u kadar sıvı kaybı vardır.

Neden ortaya çıkıyor?

İshalin birçok nedeni var. İnsan sağlığı açısından en önemli nedenler, infeksiyöz hastalıklardır. İshal, kalınbağırsağın yeterince sıvı emmemesi nedeniyle meydana gelir. Yemekler bu organa varmadan önce sindirilmiş olarak sıvı durumdadır. Kalın bağırsak suyu emerek kalan malzemeyi yarı katı hale getirir, eğer zarar görmüşse emilim engellenir ve sulu dışkı meydana gelir.

En sık görülen nedeni, viral enfeksiyon veya bakteriyel toksinlerdir. Sağlıklı bir kişi viral enfeksiyon nedeniyle ishal olduysa birkaç günde, en fazla bir haftada iyileşir. Ancak hasta veya kötü beslenenlerde ciddi su kaybına yol açabilir ve hayati tehlike oluşturabilir.

İshalin nedenleri arasında dizanteri, kolera ve Crohn hastalığı da var.

Nasıl tedavi ediliyor?

1. Düzenli olarak, sık ve küçük öğünler tüketin. Yavaş yiyin.

2. Çocuklara damardan sıvı desteği verilmesi gerekebilir.

3. Ağızdan tuz veya şeker çözeltisi alarak oral rehidrasyon uygulanır.

4. Enfeksiyon kaynaklı ishal için opioit ve türevleri alınmamalı çünkü hastalığın süresini artırır ve taşıyıcılığa dönüşme riskini yükseltirler. Opioitler, en etkili ishal ilaçlarıdır.

5. Eğer ishalin nedeninin bir bakteri olduğundan şüpheleniliyorsa ve kişi tıbben hastaysa, antibiyotik kullanımı gerekebilir. Parazit kaynaklı ishal de uygun antibiyotikler gerektirir. Antibiyotikler rutin olarak kullanılmazlar çünkü ishalin nedeni nadiren bakteriyeldir ve kullanımları bağırsak florasını bozup, ishalin daha da kötüleşmesine yol açabilir.

6. Çölyak hastaları buğday ürünlerinden kaçınmalı. Spastik kolon sendromlu hastalar, ishale neden olan gastrokolik reflekse aşırı tepkiyi azaltmak için diyetlerini değiştirebilir.

Çözünür lifli gıdalar almak, süt ürünleri yerine soya ve pirinç kullanmak, posalı lif oranı yüksek meyve ve sebzeleri yerken dikkatli olmak, düzenli ve küçük öğünler yemek spastik kolon sendromu belirtilerini azaltmaya destek verir.

Kaçınılması veya en aza indirilmesi gereken yiyecekler; kırmızı et, yağlı veya kızartılmış yemekler, süt ürünleri, çikolata, kahve (normal veya kafeinsiz), alkol.

Yapılan araştırmalar spastik kolon sendrom hastalarının yağlara, çözünmeyen liflere ve fruktoza aşırı hassasiyeti olduğunu göstermiştir.

7. Hijyen ve izolasyon hastalığın yayılmasını engeller.

8. Çinko desteği, ishalin süresini yüzde 25 kısaltırken, miktarı da yüzde 30 azaltır.

Yazımı her zaman olduğu gibi birkaç önemli noktayı vurgulayarak bitireyim... İshalden yakınıyorsak;

-Kaybettiğimiz sıvı miktarı kadar su ve tuz alalım.

-Doktor tavsiyesi olmadan kesinlikle ishal durdurucu almayalım.

-Hemen antibiotiğe başlamayalım!

İyi gelen yiyecekler

İshal süresince alkol, kafein, baharatlı gıdalar, süt ürünleri, yağlı ve yüksek oranda lif içeren besinlerden uzak durmalısınız. İshale iyi gelen yiyecekler arasında düşük lifli pirinç, muz, elma püresi, patates çorbası, zencefil, bal, sarımsak, havuç, keçiboynuzu, kepek, limon suyu ve ekmek ilk sıralarda gelir.

Pirinç: İshal sırasında dışkının sertleşmesini sağlamak ve normale döndürebilmek için düşük lifli, bağlayıcı gıdaların tüketilmesi önerilir. Beyaz pirinç, düşük lif içeriğiyle bu kategoriye girer ve ishali bastırmak için kullanılabilir.

Muz: Hafif ve sindirimi kolay bir meyve olan muz, ishale iyi gelir. İshal sırasında kaybedilen potasyum muzda bol miktarda bulunur.

Elma sirkesi: Doğal bir antiseptik olan elma sirkesi, bağırsakların ve tüm sindirim yolunun temizlenmesine yardımcı olur. Ayrıca elma sirkesi içinde bulunan ‘pektin’ maddesi, dışkının sertleşmesini ve ishalin hafiflemesini sağlayabilir.

Hangi durumlarda ve kimlerde tehlikeli?

- Bebeklerde ishal (beslenmesi kesilen bebekler, en az iki kere kusanlar, 6 - 7 kez sulu dışkılayanlar ve 1 yaşından küçükler daha fazla risk altında)

- Küçük çocuklarda orta derece veya şiddetli ishal

- Kanla karışık ishal

- İki haftadan uzun süren ishal

- Kramp yapmayan karın ağrısı ve kilo kaybı gibi genel hastalıklarla alakalı ishal

- Az gelişmiş ülkelere seyahat edenlerde ishal

- Yiyecek hazırlayanlarda ishal

- Hastane, çocuk bakım, geriyatrik veya rehabilitasyon merkezlerinde çalışanlarda ishal.