Periferik damar rahatsızlığı, kalp ve beyin dışındaki tüm kan damarlarının hastalıklarını ifade eder. En sık nedeni, ateroskleroz yani damar sertliğidir. Genelde 50 yaş üzerindeki erkeklerin yüzde 5-15’inde şikayete yol açmayan damar hastalığı bulunur. Bu sessiz sorun, kalpte koroner damar ve şah damar hastalığına bağlı ciddi sorunlar yaratabileceği için risk taşır.
Bacak damar hastalıklarında en yaygın şikayet; yürümek, koşmak, merdiven çıkmakla meydana gelen ve dinlenmeyle geçen ağrıdır. Zamanla ağrı istirahatte de oluşur. Sonrasında ise iyileşmeyen yaralar ve kangren görülür.
Damar sertliği nedir?
Ateroskleroz, kolesterol kütlelerinin atardamar duvarlarına yapışmasıyla meydana gelen, ilerleyici bir durumdur. Kolesterol plakları, damar duvarlarının sertleşmesine ve damar içerisindeki boşluğun daralmasına yol açar.
Ateroskleroz, insan vücudunda erken yaşlarda oluşmaya başlar; eğer hafif düzeydeyse ya da damar ciddi oranda daralmamışsa, hiçbir belirti vermez.
İleri ateroskleroz sonucu daralmış arterler nedeniyle pek çok farklı organda hastalık meydana gelebilir. Kalp krizi, felç, bacak ağrısı, yara iyileşmesinde gecikme ve bacak ülserleri bunlar arasında sayılabilir.
Bacaklar neden ağırır?
Egzersiz gibi oksijen ihtiyacının arttığı anlarda, dokulara gönderilen kan ve oksijen miktarında hızla artış olması gerekir. Ancak ateroskleroz nedeniyle bu gerçekleşmez. Bir arterin kan pıhtıları nedeniyle tıkanması, dokuda ani olarak oksijen azlığı ve beslenme bozukluğuna yol açar.
Belirtileri nelerdir?
Hastaların çoğunda belirti görülmez. Yürüme sonrası ya da hastalık ilerlemişse istirahat esnasında hissedilen bacak ağrısı vardır. İstirahat ağrısı, damar tıkanıklığının çok ileri düzeyde olduğu durumlarda meydana gelir.
Ayrıca bacaklarda uyuşukluk, baldır kaslarında güçsüzlük, bacak ve ayaklarda soğukluk, üşüme hissi, ayaklarda renk değişikliği, tüylerin dökülmeye başlaması ve ayak tırnaklarının kalınlaşması görülür.
Hangi tedaviler kullanılıyor?
1-Yürümeyle meydana gelen bacak ağrısının ortadan kaldırılması
2-Yürüme mesafesinin artırılarak egzersiz kapasitesinin artırılması
3-Açık yara, kangren, ayak veya bacağın kesilmesine neden olabilecek ciddi damar tıkanıklığının önlenmesi amaçlanır.
Yaşam şeklinin değiştirilmesi: Sigaranın bırakılması, periferik damar hastalığının daha fazla ilerlemesini durdurarak, istirahat ağrısının oluşmasını, ayak veya bacağın kesilmesini önler.
Sağlıklı bir diyet, kandaki kolesterol ve diğer yağ düzeylerinin düşürülmesi, kan basıncının kontrol altında tutulmasına yardımcı olur. Şeker hastalığının sürekli takip edilmesinde fayda var.
Düzenli egzersiz: Hem kasların oksijeni daha etkin olarak kullanabilmesi için yardımcı olur hem de tıkanıklık ötesine doğru gelişmiş küçük atardamar dallarından oluşan yeni damar ağı gelişmesini hızlandırır.
İlaç tedavisi: Bazı insanlar için yaşam ve beslenme şeklinin değiştirilmesi, periferik damar hastalığının önlenmesi için yeterli olurken, bazılarına ilaç tedavisi veya ameliyat gerekebilir.
Anjiyoplasti: Genellikle daralmış ve bazen de tamamen tıkanmış arterlerin genişletilmesi veya açılması için kullanılan, cerrahi olmayan bir işlemdir.
Bu teknikle damarlara balonla genişletme işlemleri yapılabilir ve kalıcı stentler konulabilir.
Cerrahi tedavi yöntemleri: Bu yöntemler arasında periferik bypass işlemleri ve endarterektomi bulunur.
Bypass cerrahisi, vücuttan alınan bir toplardamar veya sentetik damarla tıkalı alanın, öncesinden sonrasına oluşturulan yan bir yolla, kan akışının yeniden temin edilmesini sağlamaktadır.
Endarterektomi işleminde ise kol veya bacaklara giden damar içerisinde tıkanıklığa neden olan plak tabakası temizlenir.
Risk faktörleri
- Kötü kolesterol ve trigliserid düzeylerinin yüksek olması
- İyi kolesterol düzeylerinin düşük olması
- Sigara kullanımı
- Şeker hastalığı
- Hipertansiyon
- Ailede damar sertliği hikayesi
- Kronik böbrek yetersizliği
- Obezite
Nasıl teşhis edilir?
MUAYENE:
- Kol veya bacaklarda nabzın zayıfalınması ya da hiç alınmaması
- Kol ve bacaklar arasında tansiyon farkı
- Cilt rengi ve tırnaklarda değişiklikler
GÖRÜNTÜLEME TESTLERİ:
- Doppler Ultrason
- Klasik Anjiografi
- BT Anjiografi
- MR Anjiografi