Aşırı terlemeyi anlatmadan önce terlemenin nasıl meydana geldiğini ve neden terlemeye ihtiyaç olduğundan bahsedelim. Terleme, vücudun sıcak ve soğuk karşısında dengesini korumasını sağlayan, yani vücut ısısını ayarlayan bir mekanizmadır. Bu mekanizma isteğimiz dışında çalışır. Ter atılırken, bazı zararlı maddeler ve tuz da vücuttan uzaklaştırılır.
Bu görevi gerçekleştiren yapılar, ter bezleridir. Ter bezleri, ekrin ve apokrin olmak üzere iki çeşittir.
Ekrin ter bezleri, vücudun her yerinde yaygın bulunurken, apokrin ter bezleri göğüs, koltuk altı ve ensededir. Özellikle sıcak havalarda sık karşılaşılan terleme, aşırı olduğunda kişiyi ve çevresindekileri rahatsız eder. Normaden fazla terlemeye hiperhidroz (aşırı terleme) denir.
Aşırı terleme, kişinin bakımıyla biraz azaltılsa da tamamen önlenemez. Sıklıkla el, ayak, koltuk altı ve yüzde görülen aşırı terleme, kişinin sosyal yaşantısını olumsuz yönde etkiler.
Bu sorunun hekimler tarafından çözülmesi gerekir. Aşırı terleme herhangi bir hastalık yüzünden ya da tamamen psikolojik olabilir. Korku ve stres gibi durumlarda ter salgısı artabilir. Bu yüzden aşırı terlemenin nedenleri mutlaka araştırılmalı.
Terin içeriği; su, sodyum, klor, potasyum, üre gibi maddelerden oluşur. Organik madde miktarının artması, terin kötü kokmasına yol açar.
Normal terleme nedenleri
- Ortam sıcaklığının artması
- Efor sarf edilmesi
- Aşırı heyecanlanma
- Nemli ortama girmek
Aşırı terleme, kalp hastalıklarından sinirsel rahatsızlıklara pek çok sağlık sorununun belirtisi olabilir. Ani tansiyon ve şeker düşmesi, aşırı kanamalar (mide ve bağırsak), kalp krizi ve erken dönem sıcak çarpması gibi sorunlarda böbrek üstü bezleri ani bir stresle uyarılır. Ve kişi aşırı terler.
Ayrıca şiddetli ağrılar (böbrek taşı ve doğum gibi), böbrek üstü bezi tümörleri ve bazı psikiyatrik ilaçların kullanılması da sayılabilir.
Sistematik hastalıkların etkileri
Enfeksiyon hastalıkları: Ateşli rahatsızlıklarda terleme görülebilir. Özellikle zatürre, sıtma, tifo ve bademcik iltihaplanmalarında ortaya çıkar.
Hipertiroidi: Tiroid bezinin aşırı çalışması, aşırı terleme nedenidir. Artmış metabolizma hızı ve vücut ısısı sebebiyle sürekli terleme yaşanır.
Menopoz: Kadınlarda ani gelen aşırı terleme nedenlerinden biridir.
Kanser: Özellikle omurga çevresinde bulunan ya da ‘mediasten bölgesi’ denen alanda bulunan tümörler, sempatik sistemi sürekli uyararak aşırı terlemeye yol açar.
Ağır kalp yetersizlikleri: Nefes darlığına neden olarak terlemeyi tetikler.
Akciğer rahatsızlıkları: Nefes darlığı nedeniyle terleme gelişir.
Raşitizm: Çocukluk çağı D vitamini eksikliği özellikle kafa arkasında terlemeye yol açar. C vitamini eksikliği de terleme yapar.
Kaygı: Sürekli endişe oluşturan ruhsal sıkıntı durumları sempatik sistem uyarısıyla terlemeyi artırır.
Obezite, lenfomalar ve alkol veya uyuşturucu madde yoksunluğu da terleme nedenleri arasındadır.
Ne zaman doktora gitmelisiniz?
- Çok terliyorsanız veya uzun süre teriniz durmuyorsa
- Terlemenize bir açıklama getiremiyorsanız
- Terlemeyle beraber göğüste ağrı ya da basınç varsa
- Kilo kaybediyorsanız
- Nefes darlığı çekiyorsanız
- Nabzınız hızlı atıyorsa
- Uykuda terliyorsanız bir uzmana görünmekte fayda var.
Çeşitli tedavi yolları var
Aşırı terleme, altta yatan bir nedene bağlıysa, hasta ilgili branşa yönlendirilerek tedavisi planlanır. Bir nedene bağlı olmayan aşırı terlemede ise aşağıdaki teknikler uygulanabilir:
Terleme önleyici kremler: İlk önerilen basit tedavi şeklidir. En sık kullanılan alüminyum kloridli ajanlardır. El ve ayak terlemelerinde hafif ve orta şiddetteki olgularda tercih edilir.
İyonoforez: Aşırı el ve ayak terlemesinde kullanılır. Eller ve / veya ayaklar, içinde elektrolit solüsyon ya da metal plaka bulunan küvete konur. Solüsyon veya plakadan insanı rahatsız etmeyen, düşük şiddette elektrik akımı verilir. Etki şekli, elektrik akımının oluşturduğu iyonların ter kanallarını belirli bir süre kapatılması olarak tanımlanabilir.
Botoks: Özellikle koltuk altı terlemelerinde kullanılır. Terlemeye neden olan sempatik sinirleri felç ederek, ter bezlerinden ter üretimini önlemek için tercih edilir. Lokal anestezik krem uygulandıktan sonra botulinum toksini deri içine enjekte edilir ve sinir uçlarını geçici olarak bloke eder. Uygulama yaklaşık 30 dakika sürer. Tedavinin etkisi birkaç saat veya gün sonra ortaya çıkar ve 8 - 10 ay devam eder.
Cerrahi seçenek: Göğüs ve kalp - damar cerrahları tarafından el ve koltuk altı terlemelerinde endoskopik torakal sempatektomi (ETS) uygulanır. Kalıcı çözüm sağlar, geri dönüşümüyse yoktur. Bu tedavide amaç, aşırı çalışarak fazla terlemeye yol açan sempatik sinirlerin kesilmesi veya çıkarılmasıdır. Bazen sempatik zincir ve dalları klipsle sıkıştırılabilir.
İlaç uygulamaları: Özellikle strese bağlı aşırı terlemelerde sakinleştirici ve sinir sistemini etkileyen ilaç tedavileri kullanılabilir.