KADINLARIN KABUSU: İDRAR KAÇIRMA

Günlük işler sırasında istemsiz ve ani şekilde idrarın dışarı çıkmasına ‘idrar kaçırma’ denir. Bu sorun, bazıları için günlük yaşamı ve aktiviteleri engelleyecek düzeye çıkar. Gülme, öksürme, hapşırma, egzersiz yapma, yürüme ve hatta oturma, ağır bir eşya kaldırma sırasında idrar kaçırılıyorsa, bir uzmana başvurmak gerekir. Ayrıca sık sık tuvalete gitme ihtiyacı, tuvalete yetişememe ve idrarın tamamen boşaltılamadığı hissi yaşanıyorsa da yardım alınmalı.

Her iki cinsiyette de görülebilen bu sorunun değişik tipleri ve nedenlerine göre farklı tedavileri var.

İdrar kaçırma çok sık görülen ve tedavisi mümkün bir problemdir.

Stres tipi idrar kaçırma: Kadınlarda en sık görülen nedendir. Ani hareketlerle örneğin gülerken, öksürürken, hapşırırken, yürürken ve egzersiz yaparken istemsiz idrar kaçırma görülür. İki temel nedeni vardır, birincisi ve en sık olanı pelvik taban kaslarının zayıflığıdır.

Pelvik taban kasları, alt idrar yolu organlarını destekler. Güçlü bir pelvik taban, üretrayı idrar yapma zamanı gelinceye kadar kapalı tutar. Pelvik taban zafiyeti olduğunda, karın iç basıncını artıracak durumlar, üretranın açılıp idrar kaçırmasına yol açar. Çok sayıda müdahaleli doğum, iri bebek doğurma, obezite, ailesel yatkınlık ve menopoz risk faktörleri arasında sayılabilir.

Bir diğer nedeni, mesane boşalmasını kontrol eden kasların yetersizliğidir. Bu kaslar mesane dolarken üretrayı kapalı tutar, tuvalete gitme zamanı gelince gevşeyerek idrar yapmaya izin verir.

Sfinkter denen bu kasların yetmezliği varlığında kaslar görevlerini yapamadıkları için çeşitli hareketler sırasında idrar kaçırılır.

Urge tipi idrar kaçırma: Güçlü bir tuvalete gitme ihtiyacı hissedildiği anda, tuvalete yetişemeden idrarını tutamamak olayına bu tipte rastlanır. Stres tipi idrar kaçırmadan farklı olarak pelvik tabandaki zayıflıktan değil, mesane kaslarının aşırı aktif olmasından kaynaklanır.

Miks tipi idrar kaçırma: Stres ve urge tipi idrar kaçırmanın bir arada olduğu durumlara miks tipi idrar kaçırma denir.

Taşma tipi idrar kaçırma: Mesanede kapasitenin üzerinde idrar depolandığında, idrar yapma zorunluluğu hissetmeden küçük miktarda kaçırma görülür. Kişi hiçbir zaman mesanesini tamamen boşaltamadığı hissine kapılır.

Diyabet, pelvik yaralanma, geniş pelvik cerrahi, omurilik yaralanmaları, MS gibi durumlarda kas tonusunun kaybolması sonucu bu tip durumlar ortaya çıkar.

Erkekler de muzdarip

Erkekler kadınlara göre bu sorunu daha az yaşar çünkü idrar tutmayı sağlayan kas yapıları fizyolojik olarak daha sağlamdır. Fakat sorunun ortaya çıkması durumunda, kadınlardan daha şiddetli yaşandığı akılda tutulmalı. Erkeklerde idrar kaçırma nedenleri şunlardır: Prostat büyümesine bağlı mesane tıkanıklığının zamanında tedavi edilmemesi ve prostat ameliyatları sonrası görülen yan etki.

Genetik özellikler önemli

İdrar kaçırma; menopoz sonrası dönemde, fazla doğum yapmış kadınlarda ortaya çıkar. 30 yaşını geçen her dört kadından birinde görülebilen ciddi ve yaygın bir sorundur. Doğum yapmamış genç kadınlarda bile ortaya çıkabilir. Kadınlarda idrar kaçırma şikayetlerinin en önemli nedeni, genetik yapıdır. Bağ dokusu, kalıtımsal olarak zayıf ve sarkmaya eğilimli bireylerde, sık rastlanır.

Nasıl teşhis ediliyor?

Tanı ve teşhis için; muayene, günlük idrar takip çizelgesi, kişinin kaçırdığı idrar miktarının tespit edildiği ped testi ve gerekirse ürodinami adı verilen mesanenin nasıl çalıştığını gösteren yöntemler var. Tedavisinde ise egzersiz, ilaç ve çeşitli ameliyat teknikleri uygulanabilir.

Farklı tedavi yöntemleri

Cerrahi olmayan tedavi: Amaç, sorunu kötüleştiren faktörleri (kabızlık, şişmanlık, sigara kullanımı, aşırı sıvı tüketimi, çoğalmış karın içi basınç) ortadan kaldırmaktır. Bunun için bölgedeki kasları çalıştırmak ve kadınlık hormonunu düzenlemek gerekir.

İlaçla tedavi: Konunun uzmanı hekimler tarafından karar verilen, mesane gevşetici ilaçların kullanımıdır.

Cerrahi tedavi: Bu sorunu düzeltmek için günümüzde uygulanan çeşitli ameliyat tipleri mevcuttur.

İşte risk faktörleri

- İlerleyen yaş
- Fazla kilolu olmak, obezite
- Kalıtımsal sebepler
- Kabızlık
- İdrar enfeksiyonları (kadınlarda sistit, mesane iltihabı)
- Vajinal enfeksiyonlar
- İdrar taşları ve tümörler
- Zor doğumlar
- Menopozla ilişkili hormonal değişiklikler
- Işın tedavisi
- Sinirsel hastalıklar
- Erkeklerde prostat büyümesi
- Kontrolsüz şeker hastalığı
- Alkolizm
- Prostat kanseri için yapılan ameliyatlar
- Adele gevşeten, tansiyon düşüren ve idrar söktüren ilaçlar, anti depresanlar, alerji ilaçları
- Beyin fonksiyonlarında yavaşlamaya neden olan hastalıklar (bunama ve alzheimer)

Kegel egzersizleri

Pelvis, tıpta leğen kemikleri arasında kalan bölgedir. Doğum sırasında, bebeğin takip edeceği yol burasıdır. Pelvis bölgesinde çok sayıda kas vardır. Bu kasların eğitimi; idrar yaparken sıkma ve idrar akımının durdurulması, bir süre tutulup tekrar gevşetilmesiyle olur. Bunu yaparken hangi kasların kasılmasının hangi etkiyi sağladığı anlaşılmaya çalışılmalı. Gün boyu kaslar 200 kere kasılmalı ve gevşetilmeli. Beş yavaş ve beş hızlı hareket, günde en az beş kere yapılmalı. Kegel egzersizleri, özellikle doğum sonrası sık olarak görülen öksürmek, aksırmak ve gülmekle ortaya çıkan kaçırmayı engeller.