Menopoz kelimesi, İngilizce ay (moon) ve sonlanma (pause) kelimelerinden oluşur. Tam olarak kelime karşılığı, âdetten kesilmedir. Menopoz yaşı, kadının en son fizyolojik âdet kanamasının olduğu zamanı ifade eder. Kadınlarda menopoza bağlı âdetten kesilme, yumurtalıkların işlevlerinin sona erdiğini ve artık kadınlık hormonlarının salgılanamadığını gösterir.
Menopoz, genel bilinenin aksine rahmin değil yumurtalıkların işlevinin sona ermesidir. Yumurtalıklarda yeni yumurta oluşumu gerçekleşmez ve hormon üretimi yapılamaz. Yeterince östrojen ve progesteron hormonu üretiminin bulunmamasına bağlı olarak da âdetten kesilme meydana gelir.
Ortalama yaşı var mı?
Menopoz yaşı ortalama olarak 50 kabul edilse de, 45-52 yaş arası normal sayılır. Menopoza girme yaşını belirleyen pek çok neden olmasına rağmen en önemli sebep, genetik özelliklerdir. 40 yaşından sonra kadınlarda âdet düzensizliği problemleri başlar. Sıcak basmaları ve gecikme şikayetleri de östrojen hormonunun vücudun ihtiyacına göre daha az olduğunu gösterir.
Menopoz dönemi, bir hastalık değildir ve ilerleyen yaşlarda her kadının başına gelir. Bu evre, farklı seyredebilir. Genelde bütün aşamalarıyla 4-5 sene sürer. Bazı farklı durumlarda süresi uzayıp, 8-9 seneye çıkabilir. Bu yıllar, ‘kadınların ıstıraplı dönemi’ olarak bilinir ve pek çok farklı durum ortaya çıkabilir.
Kadın 12 aydır âdet görmüyorsa ve bu duruma sebep olacak farklı bir faktör mevcut değilse, menopozdan bahsedilebilir.
Âdetlerin tam kesilmediği ancak menopoz belirtilerinin yaşandığı döneme premenopoz denir. Premenopozda yumurtalıkların hormon salgılama oranlarında azalma meydana gelir. Kadının menopoza girip girmediği kandan bakılan FSH hormonuyla anlaşılır.
Sık görülen belirtiler
- En dikkat çeken belirti, âdet düzeninin bozulmasıdır. Kanama miktarı azalır. Yumurtlama da azaldığından hamile kalma ihtimali düşüktür. Östrojen hormonunun düşmesine bağlı olarak çeşitli bozukluklar da görülür. Gece terlemesi, ateş basması, çarpıntı ve yüzde kızarıklıklar olabilir. Ancak belirtiler herkeste görülmeyebilir. Zaten menopoz dönemi ilerledikçe, 3-5 yıl içinde belirtiler azalmaya başlar.
- Psikolojik rahatsızlıklar ön plana çıkar. Gerginlik, sinirli olma, depresyon bulguları görülebilir. Uyku kalitesi azalır. Baş ve eklem ağrısı, cinsel isteksizlik, kas ağrıları görülebilir. Bütün bu saydıklarımız menopozun klasik belirtileridir.
- Bir de lokal belirtiler var. Cinsel ilişki sırasında ağrı duyma, bunlardan biri. Çünkü vajinanın kayganlığını sağlayan sıvı miktarı azalır ve bölge kuru bir hal alır. Bu yüzden ağrı, yanma, tahriş ve hafif kanama görülebilir. Bu durum, östrojen tedavisiyle düzelebilir.
- Uzun dönem belirtilerinin başında ise kemik erimesi ve kalp-damar hastalıkları gelir. Östrojen hormonunun azalması, kemiklerde kırıklara ve kayıplara yol açar. Kadınlarda kalp-damar hastalıklarının daha geç yaşlarda görülmesinin sebebi östrojen hormonudur. Menopozdan sonra bu hormon azalacağından risk de yükselir.
- Östrojen hormonu kemiklerde yapımı sağlayan hücreleri uyarır ve yıkım yapan hücreleri baskılar. Bu hormonun azalmasıyla kemiklerde yıkım süreci hızlanır ve kemik erimesi artar. Sağlık taramalarının ihmal edilmemesi gereken bir süreçtir.
- Cilt hızla yaşlanabilir. Yaşa bağlı olarak artan kuruma ve kırışma, bu dönemde artar çünkü östrojen eksikliği, bağ dokusu ve ciltte meydana gelen olumsuz değişikliklerin hızlanmasına yol açar.
Dönemin yaşlılıkla ilgisi yok!
Menopoz dönemi kadınlarda yaşanan doğal bir süreç olduğu için olumsuzluklara karşı uygulanacak tedaviler konusunda ortak bir nokta yoktur.
Tedaviyi belirleyen temel faktörler; kadının menopoza girdiği yaş, aile hikayesi, genetik yapısı, ruh hali, genel sağlık durumu, kemik ve kalp hastalıkları yönünden riski, kansere yatkınlık hikayesi ve sürece bakış açısıdır.
Hormonal tedavi konusunda çok farklı görüşler olabilir. Burada yapılması gereken; bir kadın hastalıkları uzmanı, hastayı iyi tanıyan aile hekimi veya iç hastalıkları doktoruyla psikiyatri hekiminin multidisipliner tedavi uygulamasıdır.
Amaç, kadının hayatında doğal bir dönem olan menopozu en rahat ve en az hasarla atlatmasını sağlamak ve yaşam kalitesini yükseltmektir.
Menopoza giren kadınların birçoğu artık yaşlandıklarını ve her şeyin bittiğini düşünerek kendilerini gereksiz yere üzer. Menopozun yaşlılıkla ilgisi yoktur.
Erkekler de aynı yaşlarda farklı bir dönem içerisine girer. Biyolojik farklılıklardan dolayı kadınlar bunu daha komplike halde yaşar. Yani, geçtiğimiz sene âdet görürken bu yıl görmeyen bir kadının bir sene içerisinde bir anda ‘yaşlanması’ fizik yasalarına aykırıdır. Yalnızca herkes gibi, bir sene yaş almıştır.
Süreci daha kolay atlatmak için yapılacaklar
- Egzersiz ve spor
- Yoga ve meditasyon
- Sağlıklı beslenmeye dikkat etmek
- Alkolden uzak durmak
- El işleri, resim gibi hobiler
- Aile ve çevredeki tanıdıklarla, arkadaşlarla ilişkileri iyi tutmak, yalnızlıktan kaçınmak.
Olası psikolojik problemler
- Uykusuzluk
- Depresyon
- Sürekli halsiz ve yorgun hissetme
- Anksiyete, endişe, panik
- Sinirlilik
- Hafıza problemleri
- Konsantrasyon bozukluğu
- Motivasyon eksikliği
- Dikkatsizlik
- Ağlama atakları