Spastik kolit, hassas bağırsak sendromu ve İBS (İrritable Bağırsak Sendromu) gibi sorunlar, halk arasında kısaca kolit olarak bilinir.
Bu sendromda bağırsakların kendisinde bir sorun yoktur, mikroskop altında bile incelenseler sağlıklı görünürler. Oysa bağırsakların işlevinde aksamalar vardır. Bunun anlamı, sağlam bağırsaklara rağmen hastada sık sık karın krampları, ağrı, şişkinlik, kabızlık ve ishal benzeri şikayetler meydana gelmesidir.
Spastik kolit, kalınbağırsağın genellikle uzun süren bir hastalığıdır. Toplumda sık görülür, özellikle de kadınlarda.
Genelde erken erişkinlik yaşlarında başlar. Araştırmalar, spastik kolite kadınlarda, erkeklere oranla iki kat daha fazla rastlandığını ortaya koydu. Bu durum, hastalıkla hormonal değişiklikler arasında bir bağlantı olabileceğini akla getiriyor.
Uzmanlar, birkaç sorunun bir araya gelip spastik kolit rahatsızlığına yol açtığı konusunda aynı fikirdeler. Bununla birlikte, spastik kolit kansere yol açan veya cerrahi müdahale gerektiren bir rahatsızlık değil. Sıkıntı yaratsa bile hayati tehlike taşımaz.
İBS’nin sebebi tam olarak anlaşılamamıştır. Birçok belirtisi, kalınbağırsağın alt kısmının anormal kas hareketleri ya da spazmı dolayısıyla gelişir. Bazen spazmlar bağırsak boşalmasını geciktirir, yani kabızlık gelişir. Bazen de bağırsakların çok hızlı boşalmalarına sebep (ishal) olurlar. Her vakada spazm genellikle karında kramplarla kendini belli eder.
Hastalığı neler tetikliyor?
Bağırsak hareketliliği sorunları: Bağırsaklarda yavaş hareketlilik kabızlığa, hızlı hareketlilik de ishale yol açabilir. Spazmlar karın ağrısına neden olabilir. Spastik kolit söz konusu olduğunda, stres nedeniyle veya yemeklerden sonra bağırsak hareketlerinde dramatik hareketlilik meydana gelebilir.
Ağrı duyarlılığı: İBS sorunu olanlarda bağırsaklar daha duyarlıdır ve bu durumda gaz ya da dışkı gibi faktörler normalden daha çok ağrıya yol açabilir. İBS’de beyin, bağırsaktan gelen ağrı sinyallerini daha farklı işleyebilir.
Vücut kimyasalları: İBS rahatsızlığı bulunan genç kadınlarda belirtiler daha şiddetli yaşanırken, menopoz sonrası dönemdeki kadınlarda şikayetlerin hafiflediği görülür.
Gıda duyarlılığı: İBS sorunu olan birçok kişide karbonhidrat açısından zengin gıdalar, baharatlı ya da yağlı yiyecekler, kahve veya alkollü içecekler, belirtileri tetikleyen faktörler olarak belirlenmiştir.
Psikolojik sorunlar: Kaygı, depresyon, panik bozukluk ve stres bozukluğu gibi şikayetleri olan kişilerde spastik kolite daha çok rastlanır. Yine de ruh sağlığıyla spastik kolit arasındaki bağlantı net değil. Stres, bağırsakta olan bitenlere karşı zihni daha duyarlı hale getirir.
Öte yandan spastik kolit rahatsızlığı da stres düzeyini artırabilir.
Rahatsızlık veren belirtiler
- Karında ağrılı spazmlar
- Kabızlık ve ishal atakları
- Aşırı gaz ve gürültü
- Makatta ağrı
- Bulantı
- Keçi pisliği şeklinde dışkılama
Bu bulgular, genelde çok fazla yemek yenildiği zaman ya da stres altındayken olabilir. Hastalarda tuvalet yaptıktan sonra rahatlama olur, sonra tekrar şikayetler başlar.
Tanısı böyle konuyor
Spastik kolitin tanısında hikaye ve fiziksel inceleme önemli. Kesin tanı için spesifik bir test yok. Tanısal yöntemler başka hastalıkların olmadığını göstermede kullanılır. Testler; büyük abdest incelemeleri, kan tahlilleri, baryumlu kolon grafisi ve kolonoskopidir. Spastik kolit tek başına hayati risk taşımaz ancak incelenmez ve tam nedeni bilinmezse, altında yatan çok ciddi hastalıklar atlanabilir. Örneğin; gerçek ülseratif kolit ve Crohn hastalığı tedavi edilemezse bağırsak kanseri riski artar. Özellikle makattan kan geldiyse, kilo kaybı varsa, ağrı gün boyunca aynı şiddetteyse, ateşle birlikteyse, ki bunlara kırmızı işaretler diyoruz, zaman kaybetmeden doktora gidilmeli.
Kalınbağırsağın tam anlamıyla incelenmesi gerekiyor. Bunun için en uygun yöntem ise kolonoskopi.
Lif alımını artırın
Spastik kolitle baş etmek için hastanın doktor gözetiminde, beslenmesinde ve yaşam tarzında değişiklikler yapması gerekir. Öncelikle lifli gıda alımının artırılması önerilir. Lifli gıdalar, spazmları azaltmaya yardımcı olur ve bağırsak hareketlerini düzene sokar. Ancak bir yandan da ishal, gaz, şişkinlik ve sancı gibi spastik kolon şikayetlerini tetikleyebilir. Bu nedenle birkaç hafta içinde lif miktarını yavaş yavaş artırmakta fayda var.
Nasıl korunabilirsiniz?
1- Stresi yönetin: Eğer stres nedeniyle spastik kolit şikayetlerinde artış gözlemliyorsanız, nefes alma tekniklerinden tutun yogaya varana dek önerilen pek çok yöntemi deneyebi- lirsiniz. Doktorunuzun önerisi doğrultusunda bir psikolog veya psikiyatri uzmanından da destek alabilirsiniz.
2- Belirtileri tetikleyen yiyeceklerden kaçının: Eğer şişkinlik ve / veya gaz sorunlarıyla baş etmeye çalışıyorsanız, size rahatsızlık verdiğini bildiğiniz gıdalardan kaçınmak en doğrusu olacaktır. Belirtileri tetiklediği bilinen gıdalar arasında alkollü içecekler, kahve, soda, çikolata, yağlı gıdalar, süt ürünleri ve bazı şeker içermeyen tatlandırıcılar var.
3- Öğünleriniz düzenli olsun: Her gün öğünlerinizin aynı saatte olması, bağırsakların düzenli şekilde işlemesine yardım eder.
Düzenli egzersiz yapın: Stresi ve depresyona neden olan olumsuz duyguları azaltmanın yanı sıra, düzenli egzersiz yapmak bağırsakların normal şekilde çalışmasına da katkı sağlar.
4-Bol su için: Su, hem vücudun susuz kalmasını önler hem de kabızlık gibi bir sorun varsa dışkıyı yumuşatarak tuvalete çıkmaya yardımcı olur.
5-İlaç tedavisi: Doktorunuzun önerdiği doğrultuda kullanılmalıdır.