Gut hastalığına yakından bakış
Kralların hastalığı olarak bilinen Gut, romatizmal bir rahatsızlıktır. Eskiden zenginlerde daha çok görüldüğü sanılırdı, bu nedenle ‘kralların hastalığı’ ya da ‘zengin hastalığı’ diye bilinirdi. Ancak günümüzde sınıf farkı gözetmediği söylenebilir.
En sık ayak baş parmağını etkiler. Sonra diz, dirsek ve el bileklerinde görülür.
Gut’un gelişmesinden asıl sorumlu olan, kandaki ürik asittir. Vücuttan uzaklaştırılması gereken maddeler, ürik aside dönüştürülerek atılır. Ürik asit, pürin denilen madddelerin yıkım ürünüdür. Ürik asidin atılmasında bir sorun varsa ya da çok fazla üretiliyorsa, vücutta birikir ve kanda bulunan miktarı artar. Kandaki ürik asit, sınırlı düzeyin üzerine çıkarsa, eklem aralarında kristal olarak birikir. Bu kristaller, eklem dokusuna etki ederek, şiddetli ağrıya neden olurlar.
Gut herkesi aynı şekilde etkilemez. Bazı insanlar hayatları boyunca bir atak geçirirler. Bazılarındaysa zamanla eklemlerde hasara ve ağrıya yol açan şiddetli kronik ataklar görülür. Gut’un kesin kür sağlanan bir tedavisi yok ancak iyi bir bakımla önlenebilir. Uygun tedavi, alevlenme sıklığının azalmasına, hatta tamamen kesilmesine ve eklem hasarlarının gelişmesine engel olabilir.
Ürik asit; genetik nedenler, bazı hastalıklar, ilaçlar ve aşırı protein tüketmekten dolayı yükselir. Öte yandan alkol, ameliyat, açlık ve stres, ürik asit artışına yol açan diğer nedenlerdir. Ürik asiti yükselten ilaçların başında idrar söktürücüler, epilepsi ilaçları ve düşük dozlarda aspirin gelir.
En sık erkeklerde görülür. Bu sıklık, 50 yaşından sonra daha da artar. Kadınlarda ise menopoz sonrasında daha sık rastlanır. Çocuklarda ve gençlerde pek görülmez.
Ataklar genellikle aniden, hızlı şekilde gelişirler. İlk atak sıklıkla mükellef bir akşam yemeğinin (aşırı miktarda alınan kırmızı et ve alkolün ardından) ardından gece ortaya çıkar. Uykudan aşırı eklem ağrısıyla uyanabilirsiniz.
Atak esnasında şunlara dikkat edin;
- Şiddetli eklem ağrısı
- Eklemde şişlik
- Eklem çevresindeki deride parlak kırmızı veya erguvani renk değişimi ve ciltte soyulma, döküntü
- Eklem etrafında aşırı hassasiyet (yatak çarşafının değmesi bile ağrıya neden olabilir)
Hastalığın başlangıç yıllarında ataklar çok nadiren gelir. Ataklar arasında her şeyin normal olduğu, şikayetlerin bulunmadığı bir dönem vardır. Eğer hastalık tedaviyle kontrol altında tutulmazsa, ataklar daha sık gelir ve süresi uzar. Tekrarlayan ataklar, eklemlerinizde hasar oluşturur. Ayrıca katılık ve hareket kısıtlılığı gelişebilir.
Tutulan eklemde şiddetli ağrı, şişme, mor - kırmızı arası bir renk değişimi mevcuttur. Ağrı zonklayıcı özellikte olup, 1 - 2 gün sürebilir. Bu arada ateş de yükselebilir. Ürik asit uzun dönemde kulak iç kıvrımında, deri altında birikip tofüs denilen lezyonlara ve böbrekte birikerek böbrek taşına yol açabilir.
Tedavi seçenekleri
Gut hastalığında tedavi, akut atak tedavisi ve ürik asit seviyesini düşürme tedavisi olarak düşünülmelidir. Uzun vadede amaç, eklemde şekil bozukluğu oluşmasını ve böbrek yetmezliğini önlemektir. Akut Gut krizlerinin tedavisinde anti romatizmal ilaçlar ve kolşisin kullanılır. Kandaki ürik asit düzeyini düşüren ilaçlar krizde kesinlikle tercih edilmez.
Allopürinol adı verilen etken maddeyi içeren bu ilaçlar, kriz sonrası yüksek ürik asit düzeyini kontrol etmek amacıyla kullanılır. Bu ilaçlar kullanılırken hastalar yakından izlenirler, çünkü gut krizine ve böbrek yetmezliğine yol açabilirler.
Akut dönemde yatak istirahatı uygulanabilir. Şişmanlığa dikkat edilmeli, hipertansiyon ve şeker kontrol altına alınmalı.
Diyette bunlara dikkat
-Alkol kullanılıyorsa bırakılmalı
-Bol su ve meyve suyu tüketilmeli
-Süt, yumurta, un, peynir ve şeker yenebilir
-Sakatatlardan (kelle, paça, işkembe, uzak durulmalı
-Av etleri, küçük balıklar, havyar ve mayalı ürünler beslenmeden çıkarılmalı
-Aşırı kırmızı et tüketmekten kaçınılmalı.
Atakları tetikleyen faktörler
-Aşırı alkol alımı
-Hatalı ve aşırı beslenme (çok fazla kırmızı et tüketimi)
-Cerrahi operasyon geçirme
-Ani, şiddetli hastalık hali
-Yanlış diyet
-Eklem travması
-İlaç tedavileri