Bel ağrısı; hareketleri kısıtlayan, yürümeyi, ayakta durmayı, hatta oturmayı dahi zorlaştıran, can sıkıcı ve sık görülen bir şikayettir. Beli ağrıyanlar genellikle hemen fıtıktan şüphelenir ama bel ağrısının başka pek çok nedeni olabilir. Toplumun yüzde 80’inden fazlası yaşamının herhangi bir döneminde bel ağrısından şikayet eder. Bel ağrısı çok sık görülen bir yakınma olduğu için, çoğu zaman hem hastalar hem de doktorlar tarafından önemsenmez. Bu yüzden bel ağrısıyla kendini gösteren hastalıklara uzun süre tanı konulamaz. Böylece tedavisi gecikir ve istenmeyen sonuçlar ortaya çıkabilir.
Bel ağrısı neden olur?
Bel ağrılarının pek çoğu kas kökenlidir. Normalde alışık olmadığınız kadar ağır bir aktivite sonucu, bel bölgesindeki kaslarda gerilme olabilir. Mesela eşya taşıdıktan sonra beliniz ağrıyabilir ve dinlendikten sonra geçer.
Bel ağrılarının bir başka sorumlusu da zayıf karın kasları olabilir. Karın kasları zayıf olduğunda, tembelliğini örtmek için bel bölgesindeki kaslar devreye girer. Ancak bu kez de bele ekstra yük biner. Günümüzde özellikle bilgisayar başında oturarak çalışan kişilerde bu şikayetlerde artış görülür. Hareketsizliğe bir de kambur oturma eklendiğinde, işler iyice kötüye gider.
Hastalıklar da ağrı nedeni
Fazla kilolar kişilerin sağlığını pek çok farklı açıdan tehdit eder. Kalp damar hastalıkları, tansiyon, şeker rahatsızlıkları dışında fazla kilolar, bele gereğinden çok yük binmesi ve bunun sonucunda bel ağrısı anlamına gelir. Kemik erimesi olan hastaların boyun ve bel kemikleri de etkilenir. Bu hastalarda çökme kırıkları, kronik bel ağrısının başlıca nedenleri arasındadır.
Bel fıtığı, siyatik ya da disk hernisi adlarıyla da bilinir. Ağır kaldırma, zorlayıcı hareketler veya bir kaza sonucu, omurlar arasındaki disklerin bozulması ya da yırtılması sonucu omurlar arasındaki kıkırdak dışarı çıkar ve bel fıtığı meydana gelir. Fıtık nedeniyle bölgedeki sinirlerin sıkışması, bel ağrısına ve zamanla topuğa kadar inen şiddetli ağrılara yol açabilir.
Bel kayması da olabilir
Bel kayması da sık bel ağrısı sebeplerinden... Omur adı verilen ve omurgamızı oluşturan kemikler düz bir çizgi şeklinde ardı ardına sıralanır. Zorlama, düşme, kaza nedeniyle veya yaşa bağlı olarak omurlar bu düz çizgiyi bozup, birbirlerinin üzerine doğru kayabilir ve bu duruma bel kayması denir. Bel fıtığıyla karıştırılır ama bel fıtığında omurlar arasındaki kıkırdak sorun yaratırken, bel kaymasında omurların kendisi yani kemikte sorunlar yaşanır. Omurların kayması sinirler üzerinde baskı veya gerilme yaratır ve bu da bel ve bacak ağrılarına yol açar.
Bel ağrılarını özelliklerine göre sınıflandırmak konuya anlamada daha faydalı olacaktır. Temel olarak üç çeşit bel ağrısı vardır. Bunlar mekanik, romatizmal ve yansıyan bel ağrılarıdır.
Mekanik bel ağrısı
Mekanik bel ağrısı, beli oluşturan kas, kemik, bağ ve disk gibi yapıların travma veya zorlanması sonucu ortaya çıkar. Bel ağrılarının büyük çoğunluğu bu gruba girer.
a) Mekanik bel ağrıları başlangıç zamanı veya başlatan olayın net olarak bilindiği ağrılardır. Hastalar ağrının başlangıç tarihini ay, gün olarak belirtebilirler.
b) Her yaşta olmakla birlikte bu ağrılar sıklıkla 30-50 yaşları arasında görülür.
c) Bel ağrısının lokalizasyonu belirgin olup, hasta ağrının olduğu bölgeyi eliyle gösterebilir.
d) Bel ağrısı istirahatle azalan, ancak ayakta durma ve aktiviteyle artan özelliktedir. Hasta yattığında ve oturduğunda ağrılarının azaldığı, ayakta kaldığında ve bir işle uğraştığında arttığını ifade eder.
e) Ağrı bacağa, topuğa, ayak baş parmağına vurur ve uyuşma hissedilir.
Romatizmal bel ağrısı
Özellikleri ve nedenleri en az bilinen bel ağrısı grubudur. Omurganın ve omurgayla komşu eklemlerin romatizmal hastalığı söz konusudur.
Romatizmal bel ağrısının özellikleri;
a) Sinsi başlangıçlıdır.
b) Genellikle 20-30’lu yaşlarda ortaya çıkar.
c) En az üç aydır devam eden kronik seyirlidir. Kronik olması önemlidir çünkü birkaç gün süren romatizmal ağrı olmaz.
d) Sabah tutukluğu ve ağrısı romatizmal bel ağrısının en önemli özelliklerinden biridir. Hasta genellikle sabahları kalktığında yataktan doğrulamaz.
Hareket ve egzersiz yaptıktan sonra yataktan kalkabilir.
Yansıyan bel ağrısı
Bu ağrılar genellikle karın içi organlarının hastalıklarında karşılaşan bir durumdur.
a) En önemli özelliği, istirahat ve egzersizden etkilenmez. Şiddeti aynı şekilde devam eder.
b) Bel ağrısına neden olan hastalıkla ilgili ek bulguların bulunması en önemli özelliğidir. Kanser gibi hastalıkların halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, ateş gibi yapısal şikayetleri bel ağrısına eşlik eder.
c) Sinsi başlangıçlıdır.
d) Gece ağrıları belirgindir.
Nelere dikkat etmeliyiz...
1-Egzersiz yapın
- Bel ve omurganın zayıf kaslarını güçlendirir.
- Mekanik yüklenmeyi azaltarak, hareket kabiliyetini artırır.
- Yanlış duruşu düzeltir.
- Ağrıyı azaltır.
2- Duruşunuzu düzeltin
- Sırtınızı ve belinizi düz tutun.
- Kötü duruş; sırttaki kamburluğu, beldeki içe çöküklüğü artırır.
- Sık pozisyon değiştirin.
- Özellikle belin normal eğriliğini korumaya özen gösterin.
3-Ağır taşımayın
- Taşıyacağınız yükleri eşit olarak her iki elinize bölün.
- Hareketlerinizi önceden planlayın.
- Asla ağır cisimleri kaldırmayın.
4-Belinizi zorlamayın
- Yerden bir şey alırken eğilmeyin, dizlerinizi büküp çömelin.
- Belinizle değil bacaklarınızla yükü kaldırın.
- Ağırlığı mümkün olduğu kadar belinizden yukarı ve vücudunuza yakın tutun.
- Dönmeniz gerekiyorsa belinizle değil, vücudunuzla dönün.
5-Oturuşunuzu düzeltin
- Ağır cisimleri çekmeyin, itmeyin ve yukarı doğru kaldırmayın.
- Koltuğa düzgün oturun.
- Gerekirse bel kıvrımınıza uyan yastıkla belinizi takviye edin.
- Otururken sırtı düz tutun ve yaslanın.
6-Yatışınızı düzeltin
- Yatarken sert ve ortopedik yatakları tercih edin.
- Salt yer ve tahta üzerine yatmak doğru değildir.
- Sırt üstü yatarken baldırlarınızın altına koyulacak küçük bir yastık sizi rahat ettirecektir.
- Bel ağrısının teşhis ve tedavisinde sebebe bağlı olarak farklı uzmanlıklardaki doktorlarla yol almak gerekir. Bu süreçte basit radyolojik grafiklerle başlayıp, MR, EMG adı verilen sinir hasarını ölçen testler yaptırmak gerekir.