AKCIGERLERIN ALARMI: KOAH

KOAH, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı’nın kısaltılmış adıdır. Kronik, uzun süredir devam eden anlamındadır. Obstrüktif ise tıkayıcı demektir ve bronşların tıkandığını anlatır. Yani KOAH’ı, uzun süredir bronşlarda tıkanmaya yol açan bir hastalık olarak tarif edebiliriz. En kötü yanı, tıkanmanın düzelmemesi ve tedavi olunmazsa hastalığın sinsice ilerlemesidir.

Hastalık, genellikle 40 yaşından sonra belirti vermeye başlar. Teşhis alanların büyük çoğunluğu hâlâ sigara içen veya çok uzun süre sigara içip, bırakmış kişilerdir. Öksürük ve balgam çıkarma gibi şikayetler önemsenmediği için KOAH teşhisi konduğu zaman hastalar akciğer kapasitelerinin önemli bir kısmını kaybetmiş olur.

Çevresel ve genetik faktörler

Meslek nedeniyle organik-inorganik toz, duman ve çeşitli gazların solunması (maden, metal, odun, kağıt imalatı, çimento, tahıl ve tekstil işçiliği), kimyasal maddeler, iyi havalanmayan evlerde ısınma ya da yemek pişirme amacıyla çalı, çırpı, odun ya da tezek yakmak ve bunların dumanına maruz kalmak KOAH’a yol açabilir. Kentlerdeki hava kirliliği de hastalığın ortaya çıkmasında ve alevlenmesinde etkilidir. Hastaların yüzde 1’inden az bir kısmında genetik nedenler sorumlu olabilir.

Sigara dumanıyla nefes borularına ve hava keseciklerine zararlı gazlar, maddeler dolar; organların yapısını bozar. Böylece tıkayıcı bronşit ve amfizem ortaya çıkar. İşte KOAH adı altında bu iki hastalık yer alır. Kana oksijen geçişi azalır ve vücudun oksijensiz kalmasıyla pek çok ciddi rahatsızlık doğar.

Belirtileri iyi takip edin

Öksürük ve balgam çıkarma, önceleri sadece sabah görülür. Şiddetli olmayan öksürükle birlikte az miktarda balgam çıkarmak KOAH’ın erken habercisi olabilir. Eğer sigara içmeye devam edilirse ve hastalık ilerlerse, öksürük şiddetlenir ve balgam miktarı artar. Bazen boğulacak kadar şiddette öksürükler olmaya başlar. Nefes darlığı erken dönemlerinde koşma, hızlı yürüme veya merdiven çıkma gibi eforlarda ortaya çıkarken, hastalığın ilerlemesiyle istirahatte bile şikayetler olur.

Şiddetine göre dört gruba ayrılır:

1-Hafif KOAH: Ağır iş yapıldığı zaman veya hızlı yürüme ve merdiven çıkma esnasında bazen nefes darlığı hissedilir.

2-Orta KOAH: Ağır iş yapıldığı zaman veya hızlı yürüme ve merdiven çıkma sırasında nefes darlığı hissedilir. Günlük işler yapılırken dahi nefes darlığı gelişir. Gece uykusu rahattır.

3-Ağır KOAH: Günlük işler yapılırken genellikle nefes darlığı hissedilir. Şiddetli halsizlik vardır. Merdiven çıkmada çok zorlanılır. Gece nefes darlığı nedeniyle uyku düzeni bozulur.

4-Çok ağır KOAH: Otururken dahi nefes darlığı hissedilir. Oda içinde yürümek zorlaşır.
İşe gidilemez.

Hastalığın ileri dönemlerinde kanda ve organlarda oksijen miktarı önemli oranda azalacağı için farklı rahatsızlıklar belirir. Bunlar;

-Yoğun terleme

- Dil, dudak ve parmak uçlarında morarma

- Şiddetli baş ağrısı

- Çarpıntı

- Gündüzleri uyuklama, geceleri uykusuzluk

- Zihinsel faaliyetlerde azalma (unutkanlık, dikkatsizlik)

- Aşırı sinirlilik

- Şiddetli halsizlik, yorgunluk

- Zayıflama

- Cinsel güçte azalma

- Mide rahatsızlıkları, karında şişkinlik ve hazımsızlık

- Kabızlık

- Ellerde ve ayaklarda uyuşma, karıncalanma, yanma hissi

Etkili ilaçlar var

KOAH tedavisinin temelini ‘sigaranın terk edilmesi’ oluşturur. Sigara bırakıldığı zaman bronşlardaki ve hava keseciklerindeki bozulmaların şiddeti yavaşlar. İlaçlar hastalığın ilerlemesini önlemez, bu nedenle sadece nefes darlığını azaltmak için kullanılır.
Solunum yoluyla kullanılan ilaçlar, çalışma prensipleri ve şekilleri birbirinden farklı cihazlar yardımıyla alınır. Bunların dozları çok düşüktür. Fakat doğrudan solunum yollarına ulaştığı için etkileri çok kuvvetlidir.

İlaçların dozu düşük olduğundan ve kullanılan dozun da çok az bir kısmı kana karıştığından yan etkileri yok denecek kadar azdır. Solunum yoluyla kullanılan ilaçlar alışkanlık yapmazlar, dişlere ve akciğerlere zarar vermezler.

Oksijen tedavisi

Çok ağır KOAH’lı hastalar, günde en az 15 saat oksijen kullanmak zorundadır. Kanda oksijen seviyesi tehlike sınırının altına inmiş olanların uzun süreli oksijen tedavileri hem şikayetlerini azaltır hem de yaşam kalitelerini artırır. Çünkü KOAH’da ortaya çıkan sorunların önemli bir bölümü vücudun yeterince oksijen alamamasından kaynaklanır.

Oksijen tüpleri bu amaçla kullanılmaz çünkü tüpler kısa sürede biter ve tekrar doldurulmaları gerekir. Uzun süreli oksijen tedavisi için ‘oksijen konsantratörü’ adı verilen ufak bir komidin boyutunda cihazlar tercih edilir. Oksijen cihazının doldurulması gereken deposu yoktur, bu makina oda havasından oksijen üretir.

Sigarayı terk etmek şart!

KOAH tedavisinde başarılı olabilmek için uyulması gereken kurallar şunlardır:

- Sigaranın bırakılması

- Tozlu ve dumanlı ortamlarda çalışmamak

- Düzenli ilaç tedavisi.