AĞIZDA TEKRARLAYAN AFTLAR

Aft; dil yüzeyi, iç yanaklar ve diş etleri üzerinde görülen, ağrılı, genellikle solgun beyaz ve gri renklerde, çevresinde yoğun kızarıklar olan oluşumlardır. Aftlar, ağız içi yaralar ve uçuklar, toplumun yüzde 18 - 20’lik kısmında tekrar eden şekilde görülür. Çoğu zaman tek bir noktada oluşsa da ağzın belirli bölgelerinde birden çok alanda çıkabilir. Ağız içi yaralar, gündelik yaşamı olumsuz etkiler.

Aft ve ağız içi yaralarının gelişim nedenlerini belirlemek için birçok çalışma yapıldı. Sorunu hızlandıran olumsuz pek çok faktör belirlense de nedeni tam olarak saptanamadı. Aft, kadınlarda daha sık görülür. En çok ergenlikte ve ergenliği takip eden 4 - 5 senelik süreçte ortaya çıkar. Yaş ilerledikçe yaralar daha az görülmeye başlar.

Olumsuz faktörler neler?

Aşırı tuzlu ve baharatlı yiyecekler: Bu tarz yiyecekler, ağız içerisinde bulunan mukoza dokusunu tahriş ederek aft ve yaralara zemin hazırlarlar.

Stres: Stres birçok hastalığın ana nedeni olarak belirlenmiş olmasına karşın, küçük gibi görülen birçok problemin de ana kaynağıdır. Adet öncesi dönemler, duygusal sorunlar, aşırı stresli ve gergin çalışma koşulları aft oluşumlarını hızlandırabilir.

Diş ve çene yapısında bozukluklar: Dişlerin kapanma konumlarının ve çene yapısıyla durumlarının çarpık ve düzensiz olması sonucu ağız içinde sürtünme ve ısırmalar meydana gelir. Dişler doğru fırçalanmadığında ve yeterli hijyen sağlanmadığında tahrip olan ağız içi dokusu aft için riskli hale gelir.

Diş macunu: Diş macunlarının içeriğinde bulunan bazı kimyasallar, ağız içi dokusunun mukoza yapısıyla uyumsuzdur. Diş macunlarının temizleme etkisini artırmak için kullanılan köpük yapıcı kimyasallar, ağızdaki hücre duvarını tahrip eder. Böylece bakterilere ve aftlara uygun bir ortam oluşur. Diş macunu seçimlerinde ‘sodyum lauril sülfat (SLS)’ adı verilen bir maddenin oranının düşük olmasına dikkat edin.

Dermatolojik hastalıklar: Birçok dermatolojik ve bulaşıcı hastalığa yol açan virüsler, aft oluşumunu hızlandırabilir. Bu yüzden genital siğiller, cinsel yolla bulaşan cilt hastalıkları, döküntü, iyileşmeyen yaralar ve deride kuruluk varsa dermatolojik muayeneden geçin.

Vitamin eksikliği: Bazı vitaminlerin eksikliğinde vücudumuz çoğu zaman fark edemediğimiz tepkiler verir. Aft gelişimini hızlandıran faktörlerden biri de B12 vitamini ve demir eksikliğidir. Bunların yokluğunda ağız içi yaralarının iyileşme sürelerinin geciktiği tespit edildi.

Ülseratif kolit: Kolon ile rektumun iç çeperinde ülserlere ve tahrişe neden olan ‘ülseratif kolit’le ‘Crohn hastalığı’ tekrar eden aftlara yol açabilir.

Çölyak hastalığı: Gluten intoleransı nedeniyle bağırsaklarda sorunlara zemin hazırlayan çölyak hastalığı, bazı vitamin ve minerallerin vücut tarafından emilmesine engel olarak aft riskini artırır.

Behçet hastalığı: Göz iltihabı, genital bölgede yaralar ve aftlar Behçet hastalığının karakteristik belirtileri arasındadır.

Zayıf bağışıklık sistemi: Bağışıklık sistemini zayıflatan hastalıklar ve enfeksiyonlar ağız içinde yaralara neden olabilir.

Farklı tedavi seçenekleri var

Aft tedavisinde kullanılan yöntemler yaraların nedenine bağlı olarak farklılıklar gösterebilir. Ayrıca kullandığınız ağız bakım ürünlerini değiştirmeniz ve tükettiğiniz gıdalarda değişiklik yapmanız gerekebilir. Aft tedavisi için evde kullanabileceğiniz bazı yöntemler var, ancak bunları bir süre kullanmanıza rağmen yaralar iyileşmiyorsa doktora gitmelisiniz:

- Ağzınızı 250 ml. su ve yarım çay kaşığı tuzla çalkalayabilirsiniz.

- Yara üzerine sürülen ve ağrıları hafifleten merhem kullanabilirsiniz.

- Ağrılar şiddetliyse ağrı kesici kullanabilirsiniz.

- Antiseptik içerikli ağız gargaraları satın alabilirsiniz.

- Yaraların kısa sürede geçmesini sağlayan reçeteli merhemler işinize yarayabilir.

- Tıbbi tedavi yöntemleri arasında ise lezyonlara gümüş nitrat uygulanması var.

Ne zaman doktora gitmelisiniz?

Küçük de olsa tekrarlayan aftlar için doktora gitmeniz gerekir çünkü normalde sık tortaya çıkmazlar.

- Aftın yol açtığı ağrı şiddetleniyorsa ve kontrol edilemiyorsa

- İshalle birlikte görülüyorsa

- Ağızdan başka bölgelerde, özellikle genital bölgede ortaya çıkıyorsa

- Üç haftadan uzun sürüyorsa doktora görünmelisiniz.

Doktorunuz muayene sırasında herpes, yaralanma ve enfeksiyon ihtimallerini elemek için çeşitli testler isteyebilir. Bağışıklık sistemini veya bağırsakları etkileyen bir rahatsızlığınız olup olmadığını da kontrol edebilir.

Yaralardan korunmak için bunları yapın

- Mukoza tabakasını tahriş edebilecek yaralanmalardan ve özellikle çok sert diş fırçalarından kaçının.

- Stresi kontrol altına almaya çalışın.

- Diş macunu ve gargara suyu seçerken az ‘sodyum lauril sülfat’ içermesine özen gösterin.

- Yemek yerken veya sakız çiğnerken konuşmayın.

- Dişlerinizi düzenli olarak kontrol ettirin.

- Vitamin veya mineral eksikliği yaşıyorsanız, doktorunuzun önerdiği takviyeleri aksatmadan kullanın.