Yorgunluk mu, Fibromiyalji mi?
Fibromiyalji, başlıca belirtileri kas ağrısı, halsizlik, uyku bozukluğu olan ve vücudun belirli yerlerinde ağrılı noktaların bulunduğu, yaşamı tehdit etmeyen kronik kas ve yumuşak doku hastalığıdır. Kasların kemiklere yapışma noktalarında duyarlılık vardır, ama eklemlerle ilişkili değildir. Birçok kişi fibromiyaljiyi sürekli bir yorgunluk veya grip hali şeklinde tarif eder. Sık görülen ve iltihaplı olmayan bir romatizma türü ya da yaygın ağrılı kas hastalığı denilebilir. Halk arasında yumuşak doku veya kas romatizması olarak da bilinir.
Temel semptom olan ağrı, tüm vücutta yaygın veya sadece belirli noktalardaki kas ağrısı şeklinde olabilir. Hafiften başlayarak sosyal aktiviteleri ve günlük faaliyetleri sınırlayan şiddetli ağrıya kadar değişebilir. Sıklıkla ense, omuzlar, göğüs kafesi, bel ve uyluk kaslarındadır. Hasta tarafından sızlama, yanma, karıncalanma ve batma şeklinde tarif edilebilir. Özellikle sabah saatlerinde şiddetli olup farklı günlerde farklı bölgelerde, değişken nitelikte olabilir.
Tutukluk hali gün içinde düzelir. Sabah 11.00 ile öğleden sonra 15.00 arası genellikle hastanın kendini en iyi hissettiği saatlerdir. Hava durumundaki değişimlerle, nemli ve soğuk havalarda yakınmalar artabilir. Hareketsizlik, stres, aşırı egzersiz, duygusal faktörler ve hormonal dalgalanmalarla (adet öncesi veya menopoz sırasında) kötüleşme olabilir. Verimlilik kaybına yol açabilen ve yaşam kalitesini bozabilen bir hastalıktır.
Tetik noktaları
Fibromiyaljinin ‘tetik noktaları’ denilen bölgeleri vardır. Bu bölgelerde sızlama hissedilir ve buraları hassastır. Tetik noktaları tipik olarak vücudun her iki yanında, önünde ve arkasında boyun, sırt, diz, omuz, dirsek ve kalçada bulunabilir.
Nedeni bilinmiyor
Fibromiyaljinin sebebi kesin olarak bilinmemektedir. Kişiler kendini bitkin hisseder ve çokluk uyku problemleri vardır. Sabah yorgun uyanma, kalitesiz bir uykunun sonucudur. Duygusal veya fiziksel travmanın, viral veya bakteriyel bir enfeksiyonun da tetiklemede rol oynayabileceğine inanılıyor. Romatizmal hastalıklar, enfeksiyon, psikiyatrik durumlar veya trafik kazası gibi travmatik olaylar fibromiyalji gelişme şansını artırır.
NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Fibromiyaljinin tanısı için özel bir laboratuvar testi veya görüntüleme yöntemi yoktur. Doktorunuz tarafından fizik muayene ve duyarlı noktaların tespiti gibi klinik bulgularla tanı konur. Başka hastalıkları dışlamak amacıyla kan testleri istenebilir. Fibromiyaljinin çeşitli hastalıklarla birçok ortak semptomunun olduğu unutulmamalıdır. Bir süredir devam eden yorgunluk ve sebebini bilmediğiniz ağrılardan şikayet ediyorsanız, “Bekleyelim geçer” demeyip, doktorunuza danışın. Bu durumun fibromiyaljiden mi yoksa başka bir sebepten mi kaynaklandığını öğrenmeniz en doğru yoldur.
Birçok kişi doktorunun önerdiği egzersiz, ilaçlar, fizik tedavi ve gevşemenin bir kombinasyonu ile semptomları ciddi boyutlarda azaltmayı başarabilir. Uyku kalitesini artırmak, stresi azaltmak, depresif duygu durumunu düzeltmek, kas gevşemesini sağlamak önemlidir. Ağrı kesiciler kas ağrısının giderilmesinde yardımcı olabilir. Bu tedaviler doktorunuzun kontrolünde uygulanmalıdır.
EGZERSİZİN DOZUNU ABARTMAYIN
Doktorun önerdiği yürüyüş, bisiklete binme, su aerobiği ve yüzme gibi hafif aerobik egzersizlerin sık ve düzenli olarak yapılması fibromiyalji tedavisinde çok yararlı olabilir. Egzersiz, ağrı ve duyarlılığı azaltırken kas zindeliğini ve uykuyu düzeltebilir.
Germe hareketleri de sertlik ve ağrıyı azaltabilir. Haftada iki - üç gün yapılacak 20-30 dakikalık düzenli egzersiz semptomları azaltabilir. Önerilen egzersiz programına yavaş yavaş başlamakta yarar vardır. Becerebiliyorum diye önerilen programın aşılması, kas veya eklem zedelenmesi nedeniyle egzersizi kesmenize neden olabilir.
Kendinizi işe vermehiz, sosyal aktivitelere katılmanız ve hastalığı tanımanız semptomları kontrol etmenize yardımcı olur.
Alkol ve kafeinden kaçınılmalıdır, bunlar yaşam ve uyku kalitesini bozarak semptomları ağırlaştırır.
Kadınlarda daha sık görülür
Fibromiyalji hastalarının yüzde 80’i kadındır. Fibromiyalji 20 ile 50 yaş arasında daha sık görülür. Belli ailelerde sık görülmesi, bir genin en azından kısmen bu durumdan sorumlu olabileceğini düşündürüyor. Fibromiyaljili kadınlar ağrıyı daha ziyade bütün vücutlarında hisseder. Erkekler ise genellikle vücudun belirli bir bölgesinde ağrı ve sertlik hisseder.