Besin intolerans testi yaptıranların birçoğunun raporlarında kırmızı bölümde çıkan 'maya' akla ilk olarak ekmeği getirse de bu gıda birçok yiyeceğin yapımında oldukça sık kullanılıyor
Gün geçtikçe artan sayılarda yapılan besin intolerans testleri, kuşkusuz herkesin merak konusu oldu. Kimileri bu testin ne olduğunu sorgularken kimileri de fayda gören kişilerin anlattıklarını dinledikten sonra kendilerine zararlı olan besinleri öğrenme çabası içinde girdi. Her gün bunlarla ilgili çeşitli telefonlara, sorulara cevap verirken diyetisyenimiz Müge Başer ile bu konu üzerine konuştuk. Kendi intolerans testimin sonucundan da yola çıkarak besin intoleransı test yaptıranların birçoğunun raporlarında kırmızı bölümde çıkan ‘maya’ ile ilgili bilgi vermesini istedim Müge’den. Çok sık kullanılan antibiyotikler, ekmek tüketimine dayalı bir beslenme tarzının etkisi maya intoleransının yaygın olmasının başlıca nedenleri. İşte diyetis yenimiz Müge Başer’in ‘maya’yla ilgili anlattıkları:
Gizli maya içerenler
Tek hücreli mantarlar olan maya, en çok ekmekleri kabartmak ve alkollü içki fermantasyonu için kullanılır. Niasin ve folat gibi B vitamin- leri bakımından zengin olmasının yanında faydalı fizyolojik özellikleriyle gıda endüstrisinde sıkça kullanılıyor. Şekerlerin maya tarafından fermantasyonu bunun en eski örneğidir. En yaygın kullanılan maya, ‘saccharomyces cerevise’ binlerce yıl önce şarap, bira ve ekmek yapımı için izole edilmiştir.
Her gün düzenli ekmek tüketimi göz önünde bulundurulduğunda mayanın da tüketimi oldukça yüksektir. Maya denildiğinde öncelikle ekmek akla gelse de birçok yiyeceğin yapımında mayayla oldukça sık karşılaşılmakta. Bunlardan başlıcaları pizza hamurları, simit, bazı lavaş ekmekleri, hazır bisküvi ve kraker çeşitleri, poğaça, kek, kurabiye gibi fırın ürünleri. Yoğurt, kefir, peynir çeşitleri, yiyeceklere çeşni veren sirke, turşu, ketçap, miso sos, soya sos, hardal da gizli maya içerir. Böylece mayaya karşı intoleransı yani duyarlılığı olan kişilerin sadece ekmek, bira, şarap gibi belirgin mayalı yiyecek ve içecekleri beslenme listelerinden çıkarmaları işe yaramayacaktır.
Etiketler iyi okunmalı
Çıkarılan veya azaltılan yiyeceklerin yeri alternatifleriyle tamamlanabilir.Örneğin mayalı peynirler yerine mayasız peynir çeşitleri tercih edilebilir. Sirke yerine limon suyuyla salatalar lezzetlendirilebilir. Mayalı ekmekler, kekler, poğaçalar yerine kabartma tozu gibi çeşitli ticari kabartıcılar kullanılarak yiyecekler hazırlanabilir. Mayalı lavaş ekmekleri yerine mayasız yufkalar seçilebilir. Ayrıca paketlenmiş yiyecekler satın alınırken, etiketleri çok iyi okunarak, içeriğinde maya bulunanlar ayırt edilmelidir.
Bugün maya her yerde sıklıkla karşılaşılan bir madde olduğundan bu konuyu ciddiye alarak bir süre hakikaten dedektif gibi mayanın olabileceği besinleri araştırıp, bunu bir alışkanlık haline getirmek en emin yoldur. Aslında bu tip belirli besinleri günlük beslenmelerinden tamamen çıkartmak, bazıları için çok zordur. Bu durum, yerine göre bazı önemli besinlerin hiç alınmamasına sebep olabileceğinden, bazen faydadan çok zarar getirebilmektedir. Bu nedenle bu tip kesin kısıtlamaları mümkünse bir diyetisyen gözetiminde yapmak en doğrusudur.