Geçen gün akşam geç vakitte arkadaşlarla İntermed’deki odamda Radyolog Doç. Dr. Nuri Tenekeci ile meme kanseri taramasındaki son gelişmeleri konuşuyor, onun anlattıklarını dinliyorduk. Dr. Nuri Bey’den konuyu bir kez de sizler için derleyip özetlemesini rica ettim, işte anlattıkları.
Meme kanseri tedavisindeki tüm gelişmelere rağmen, tedavideki başarı esas olarak erken tanıya bağlıdır. Batı ülkelerinde, mamografi taramaları sayesinde meme kanserinin ilerlemesinde büyük oranlarda azalma sağlanmıştır.
Kendi kendine meme muayenesi:
Kadınların ayda bir kez kendi kendine meme muayenesi yapması önerilir. Kendi kendine yaptığınız meme muayenesi sırasında memenizde kıvamı farklı olan dokular hissedeceksiniz. Meme bezinin dokusu genellikle serttir ve topaklı olabilir; bu doku özellikle memenizin üst dış bölgesinde hissedilir. Çevresindeki yağ dokusu ise yumuşaktır ve çoğunlukla memenin iç ve alt bölümlerinde hissedilir. Bu iki doku tipi arasındaki tezat en çok adetinizden önce belirgindir. Bunun nedeni, hormonların meme üzerindeki etkisidir. Hassasiyet veya topaklılık gibi memeyle ilişkili yakınmalar adet döngüsü içinde ve yaşla birlikte değişiklik gösterir.
Memelerde adet döngüsüyle ilişkili değişimlerin yanı sıra meme dokusu yaşla da değişime uğrar. Kadınların çoğunda meme dokusu yaş arttıkça zaman içinde daha yağlı ve daha az yoğun bir hal alır. Genç yaşlarda daha hassas ve yoğun olan meme dokusu, ileri yaşlarda yumuşar ve ağrı, hassasiyet gibi yakınmalara pek rastlanmaz.
Memelerinizden birinde kitle bulursanız veya bir değişiklik fark ederseniz bunu öbür memenizle karşılaştırarak kontrol edin. Memenin biraz topaklı olması normal olabilir. Ama aşağıdaki durumlardan biri varsa doktora gitmelisiniz:
Meme kitlesi yeni veya olağandışı ise ve o memedeki veya karşı memedeki dokudan farklı hissediliyorsa.
Meme kitlesi adetinizden sonra kaybolmamışsa.
Meme kitlesinin değiştiğini fark etmişseniz, örneğin büyümüşse veya sertleşmişse.
Meme başından kanlı akıntı olmuşsa.
Memenin derisinde kızarıklık, kabuklanma, çekilme veya portakal kabuğu görünümü gibi değişimler fark ederseniz.
Meme başı içeri dönmüşse (normalde böyle olmadığı halde).
Klinik meme muayenesi
Meme kitlelerinin değerlendirilmesi doktor tarafından meme muayenesi yapılmasıyla başlar.
Bu muayenede doktorunuz size yakınmalarınız hakkında sorular soracak, memelerinize bakacak, şekil ve büyüklüğünü not edecek, meme derisinin durumunu, içe dönme ve akıntı gibi meme başıyla ilgili sorunlar olup olmadığını kontrol edecektir. Memelerinizdeki derin dokuyu, koltuk altı lenf bezlerini eliyle muayene edecektir.
Eğer doktorunuz kuşkulu bir kitleye rastlarsa sonraki adım, bunun kanserli olup olmadığının saptanması olacaktır.Yani başka testler yapmak gerekecektir.
Bir meme kitlesini daha ayrıntılı olarak değerlendirmek için doktorunuz aşağıdaki testlerden birini veya birkaçını isteyebilir.
Mamografi
Mamografi X ışınları yardımıyla meme kanserinin erken bulgularını gösteren bir incelemedir. Mamografik taramalar sayesinde artık meme kanseri çok erken yakalanabilmekte ve tamamen tedavi edilebilmektedir. Son yıllarda kullanıma giren full field dijital mamografi sistemleri, mamografinin başarısını daha da arttırmıştır.
Ultrason
Ses dalgalarıyla organ ve dokuların yapısını görüntüleyen bir test olan ultrason mamografiye yardımcı bir yöntemdir. Özellikle yoğun meme dokusu olan kadınlarda etkili bir yöntemdir. Klinik muayene ve mamografi ile saptanan kitlelerin katı-sıvı ayırımında çok etkili bir yöntemdir.
İğne biyopsileri
Mamografi ve ultrason ile kuşkulu bulunan kitlelere iğne biyopsisi yapılır. Mikrokalsifikasyon diye adlandırılan milimetrik kireç çöküntülerinin biyopsisi ise dijital stereotaksi biyopsi ünitelerinin aracılığı ile yapılabilir.
İğne biyopsisi ile kötü huylu bir tümör saptanması durumunda cerrahınız uygun ameliyat şeklini planlayacaktır. Sonucun iyi huylu çıkması durumunda ise bir süre yakın takip yapılır, daha sonra rutin yıllık kontrollere geçilir.
Manyetik rezonans görüntüleme (MR)
Meme kanseri tanısı konmuş olan kadınlarda kanserin yayılımını belirlemek için veya bazı özel durumlarda manyetik rezonans yöntemine başvurulur. Tamamen sağlıklı kişilerde kontrol amacı ile yapılması doğru değildir, çelişkili sonuçlara neden olabilir.
Meme taraması nasıl olmalıdır?
Hiçbir yakınması olmayan sağlıklı kadınların 40 yaşından itibaren yılda bir kez doktor muayenesi ve mamografi yaptırmalıdır. Memenin yapısına göre buna ultrason eklenebilir. Ailede meme kanseri olan yüksek riskli kadınlar ise bu taramaya 30 yaşında başlamalıdır.