Bundan önceki “İyi kolesterolü nasıl yükseltelim?” başlıklı yazımda, LDL yani kötü kolesterolden de kısaca bahsetmiştim, hatırlatayım: LDL kolesterol bütün vücutta kolesterolü taşır ve onu farklı organlara ve dokulara bırakır. Eğer vücudunuzda gereğinden fazla kolesterol varsa, fazlası kanda dolaşmaya devam eder. Zaman içinde, dolaşımdaki LDL kolesterol küçük ve yoğun parçacıklara dönüşür. Bu parçacıklar damar duvarlarında birikir. Damar duvarlarındaki LDL kolesterol birikintilerine plaklar adı verilir ve bunlar bulundukları yerde iltihap (yangı), kanama ve kireçlenmeye yol açabilirler. İşte bu nedenledir ki LDL kolesterol “kötü” kolesterol olarak anılır.
Intermed’de bu günkü yazım olan LDL kolesterol yazısının ilk paragrafını yazarken Kardiyolog Dr. Cem Bostan girdi odama. Ekranda buraya kadar yazdıklarıma baktı ve o tatlı diliyle LDL kolesterolle ilgili sohbete başladı. O kadar güzel anlattı ki, sizin için tekrarlamasını rica ettim. İşte Dr. Cem in anlattıkları:
“Kolesterol yüksekliği” sinsi giden bir hastalıktır. Ani kolesterol yükselmeleri şikâyet yapmaz. Yıllar içindeki süreçte damardaki daralmalar şikâyete yol açar. Kolesterol damarı daraltmadan da ani tıkanmalara zemin hazırlayabilir. LDL kolesterol yüksekliği ve diğer risk faktörler ne kadar yüksekse plak içindeki yağ oranı o derecede yüksek, pıhtılaşmayı engelleyen plak üzerindeki örtü o derece ince ve iltihabi, reaksiyonlar o derece fazla olacaktır.
Risk faktörlerini azaltın
Zamanlamasını bilemediğimiz, ancak sıklıkla ağır yemek veya egzersiz sonrası, grip geçirirken, sinirlenme, ani tansiyon yükselmesi gibi sayabileceğimiz birçok tetikleyici faktörle plak üzerindeki örtüde çatlama olmakta ve damar pıhtı ile ani olarak daralmakta veya tıkanmaktadır.
Kalp krizlerinin 2/3’ ü böyle gelişmektedir. Çevremizde sıkça duyduğumuz ‘Efor testi veya anjiyo yapıldı, damarların normal olduğu söylendi, ertesi gün kalp krizi veya felç geçirdi’ denmesi işte bu sebeptendir, çünkü damarlarda eğer bir daralma yoksa bu çatlamaya hazır durumu tespit etmek önceden pek mümkün olamamaktadır.
Bu tip durumların erken teşhisi halen pek mümkün olamadığından yapılacak en önemli şey sağlıklı yaşam şartlarına dikkat edip risk faktörleri minimuma indirmek ve bu plakların oluşmasını önlemektir. Kişinin değiştirilebilir risk faktörlerini (kolesterol, şeker, tansiyon, sigara vb) kontrol altına alarak, kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölüm ve sakatlıkları azaltıp yaşam süresini uzattığı gösterilmiştir.”
LDL kolesterol ne kadar olmalı?
Ne kadar düşük olursa o kadar iyi olduğu kabul edilir. Genel riski düşük saptanan birinde 130mg/dl hedeflenirken 160mg/dl’ye kadar olan değerler de kabul edilebilir. Buna karşın diyabeti olan veya damar tıkanıklığı tespit edilmiş birinde hedef LDL kolesterolün 80mg/dl altında olması amaçlanır.
LDL kolesterolü düşürmek için ne yapmalı?
Yaşam tarzı değişiklikleri ve gerekirse uygulanan tıbbi tedavi birbirini tamamlamaktadır. Biri, diğerinin alternatifi değildir.
Yaşam tarzı değişikliklerinde;
Sigarayı bırakın.
Stresinizi kontrol altına alın. Gerekirse profesyonel destek almaktan kaçınmayın.
Kilolu iseniz vücudu strese sokmadan uzun vadede yavaş yavaş verecek şekilde, yeterli ve dengeli az ve sık öğünlerle kilo veriniz. Diyetisyenden yardım alın.
Beslenmenizde daha az hayvansal (doymuş) yağ tüketin, sıvı yağları tercih edin.. Haftada en az bir kez yağlı balık (örneğin somon, sardalya, ton) tüketmeye özen gösterin.. Düşük yağ içeren süt ürünlerini tercih edin. Bol bol meyve, sebze ve baklagil tüketin (mercimek ve fasulye gibi). Tam buğday ekmeği gibi işlenmemiş karbonhidratları tercih etmeye özen gösterin, beyaz ekmek gibi işlenmiş ürünlerden, basit şekerli gıdalardan ,kaçının. Bazı margarin, yoğurt gibi besinlere eklenmiş olan bitkisel stanol ve steroller de LDL kolesterol’ü düşürmektedir.
Alkolü çok kaçırmayın, ölçülü tüketin.
Düzenli (en az haftada üç kez 30 dk.), tempolu, vücudu zorlamadan yürüme, bisiklete binme, yüzme gibi aerobik egzersizler yapın. Tabii doktorunuza danıştıktan sonra.
İlaç alırken dikkat
Kolesterol düşürücü ilaçlar alındığı dönemlerde etkilidir. Bırakıldığında kolesterol miktarı eski durumuna geri döner. Bu nedenle düzenli kullanılması gerekmektedir. Doktor gözetiminde kişiye özel olarak seçilmeli, etki ve yan etkileri periyodik olarak takip edilmelidir.
Ayrıca şeker hastalığı, hipertansiyon, böbrek ve tiroid hastalığı mevcutsa, bunlarında kontrol altında tutulması gerekmektedir.