Kalp yetersizliği
Geçen gün sabah erken saate İntermed’deki odamda Kardiyoloğumuz Dr. Cem Bostan ile çay içip, çeşitli kalp hastalıkları hakkında konuşuyorduk. Kalp yetmezliğinin pek bilinmediğinden bahsetti. Ben de kendisinden bu konuyu anlatmasını rica ettim. İşte Dr. Cem Bostan’ın anlattıkları:
Kalbin pompa fonksiyonu ile oksijenden zengin olan kan dokulara yollanmaktadır. Dokuların (beyin, böbrek, adaleler vb.) oksijenli temiz kan ihtiyacının arttığı durumlarda kalbin pompalama gücünün de o oranda artması gerekmektedir. Kalp yetersizliği tanımlaması, kalbin kasılma gücünün yani kanı pompalama gücünün, vücudun ihtiyaçlarına yetememesi durumunu anlatmaktadır.
En sık görülen nedenler
* En sık görülen nedeni kalp kasını besleyen koroner damarların hastalığına bağlı olanıdır. Kalp damarlarının tıkanarak enfarktüse yol açması, o damarın beslediği kasların ölmesiyle sonuçlanabilir. Bu kas kaybı arttıkça sağlam kalan kalp adalesi artık bedenin ihtiyaçlarına yetecek kadar kanı pompalamakta zorlanır.
* İkinci en sık görülen kalp yetersizliği nedeni, kalp kapaklarının hastalığına bağlı olanıdır. Kalp kapaklarının iyi kapanamaması veya açılamaması kalp kasını yorar ve bu yorulma kasların zayıflayarak pompa fonksiyonunu yerine getirememesi ile sonuçlanır.
* Kalp kaslarının kendi hastalığına bağlı olarak da pompa fonksiyonunu yitirmesi olabilir (kardiyomiyopati).
* Pompa fonksiyonu dışında kalbin gevşemesindeki bozukluklarda kalp yetersizliği sebep olabilir.
* Akciğer hastalıklarına bağlı olarak zamanla sağ kalp yetersizliği gelişebilir.
* Bazı ritim bozuklukları da kalp yetersizliği sebepleri arasındadır.
* Kalp fonksiyonları normal olmasına rağmen vücudun ihtiyacının artmasına bağlı olarak da (B vitamini eksikliği, tiroidin fazla çalışması, damar fistül açılması vb.) kalp yetersizliği gelişebilir.
Belirti ve bulguları nelerdir?
En sık rastlanan belirti eforla gelen nefes darlığıdır. Kalp yetersizliği arttıkça istirahatte de nefes darlığı ortaya çıkacaktır. Öncelikle pompalanamayan kan, akciğerlerde birikmeye başlayacaktır. Sonuçta tek yastıkta yatamama, gece uykudan nefes darlığı ile uyanma ve hava açlığı ortaya çıkacaktır. Çarpıntı, göğüs ağrısı da olabilir.
Dokulara yeteri kadar oksijenli kan yollanamamasına bağlı olarak kişide halsizlik, yorgunluk gibi yakınmalar da olur. Beyne az kan gitmesi baş ağrısı, sinirlilik, unutkanlık, dengesizlik yapabilir.
Kalbin pompa fonksiyonu yetersizliği yine dokulardaki kirli kanın kalbe geri dönüşünün de iyi olmamasına yol açar. Dokularda biriken bu kirli kan damarların dışına zamanla sızarak, özellikle ayak bileklerinden başlayan ödemlere, şişmelere yol açar. Karaciğer ve bağırsak duvarında sıvı birikerek şişkinlik, karın ağrısı, iştahsızlık, kabızlık veya ishale sebep olabilir. Böbreklere etki ederek gece sık idrara kalkma görülebilir.
Kalp yetersizliğinin tedavisi
Kalp ve nefes darlığı ile ilgili şikâyetler ciddiye alınmalı ve bu şikâyetler daha başlangıcında derhal doktorunuzla paylaşılmalıdır. En etkili tedavi korunmadır. Kalp yetersizliğine neden olan faktörlerin ortadan kaldırılması gerekir. Kalp yetersizliğine en sık neden olan koroner damar hastalığından ve dolayısı ile kalp krizinden korunma en önemli uygulamadır. Sigara, kolesterol yüksekliği, kilo fazlalığı, hareketsizlik, hipertansiyon gibi risk faktörlerinin ortadan kaldırılması dolaylı olarak gelişecek kalp krizinden ve kalp yetersizliğinden koruyacaktır.
Aynı şekilde kalp kapak hastalığı olanların düzenli takip yaptırmaları halinde kalp yetersizliği gelişmeden cerrahi girişim ile kapaktaki sorunun ortadan kaldırılması kalp yetersizliği gelişimini engelleyecektir.
Belirtiler oluştuktan sonra ise, tuz kısıtlaması, gerekirse fazla su ve tuzu vücuttan atmak için idrar söktürücü ilaç kullanımı uygulanır. Bunun yanında bugün için kalp yetersizliği ilerlemesini ve ataklarının tekrarlamasını engelleyen güçlü kalp ilaçları vardır.
Kalp yetersizliği olan hastalar düzenli olarak kilo takibi yapmalıdır. Vücutta fazla su ve tuz tutulmaya başlandığının ilk belirtilerinden biri hızlı kilo artışıdır. Bu şekilde daha bacaklarda şişme olmadan önce erken dönemde farkına varılabilir ve nefes darlığı artmadan idrar söktürücü kullanma imkânı olur.
Nefes darlığının arttığı dönemlerde mutlak yatak istirahatı yapmak gereklidir.
İlaçları aksatmadan düzenli olarak almak kalp yetersizliği tedavisinin ayrılmaz bir parçasıdır. Kalp yetersizliğinin ömür boyu takip gereken bir hastalık olduğunu unutulmamalı.