Beş senedir olduğu gibi bu sene de, New York Presbyterian Hastanesi ile İntermed’in düzenleyeceği halka yönelik sağlıklı yaşam konferansını haziran ayında yapacağız. Konferansın adı “Sağlıklı yaşamayı keşfedin, Genç Kalın”. Konferansımızda Uno ekmek bize destek veriyor. 24 Haziran’da yapacağımız konferansta bu senenin konuşmacıları da her yıl olduğu gibi yine Dr. Mehmet Öz, Dr. Özgen Doğan, Dr. Jülide Tok ve ben olacağız. Geçtiğimiz hafta New York Presbyterian Hastanesi’nden Kardiyolog Dr. Özgen Doğan hem konferansın detaylarını konuşmak, hem de bazı hastalarıyla görüşmek için İntermed’e geldi. Özgen’le odamda oturmuş konuşurken tabii laf lafı açtı ve hemen konu kalp hastalıklarına geldi. Hadi gel Özgen ben sorayım, sen cevapla, sık sık sorulan sorular var bize, bunlara bir de senin cevaplarını duyalım dedim ve başladım sormaya.
Ne diyorsun genetik ve kalp hastalıkları ilişkisine.
Hasan tabii ilişki var ama, mühim olan kişinin yaşam tarzı. Genetik olarak büyük olasılıkla 10-12 gen kalp hastalığı riskini artırıyor. Bunların bazıları damar çeperini bozar, diğerleri enflamasyonu yani yangıyı artırır. Bazı genler ise kolesterolü yükseltip daha fazla zarar vermesine neden olur. Bu genler kalp hastalığına yakalanma riskini az miktarda artırır; asıl önemli olan diğer faktörler ise çevreseldir ve bizim nasıl bir yaşam sürdüğümüzle ilgilidir.
Yani genlerimizde kalp hastalığına yatkınlık olsa da, sağlıklı bir yaşam tarzı sürersek ve gerekli tıbbi önlemleri alırsak bu olumsuzluğu önleyebiliriz ve genlerdeki negatif durumdan etkilenmeyiz.
Evet aynen öyle.
Özgen bazı sayılar versene kalp hastalıkları ile ilgili. Bu tip sayılar akılda çok kalıyor.
Şeker hastalığı kalp krizi riskini kadınlarda 4 kat, erkeklerde 2 kat artırır. Yani şeker hastalığı kadınlar için daha kötü bir risk faktörü. Yüksek tansiyon ise kalp krizi riskini kadınlarda 2, erkeklerde 3 kat artırır. İyi kolesterolün (HDL) düşük olması 40’ın altında ve kötü kolesterolün yüksek olması kalp krizi riskini 4 kat artırır. Stres ve depresyon riski 3 katına çıkarır. Sağlıklı diyet riski yüzde 30 düşürür. Göbek şişmanlığı 2 katına çıkarır. Egzersiz yapmamak yüzde 20 artırır. Sigara, riski 3 katına çıkarır.
Kadınların kalp hastalıkları konusunda ilginç gelişmeler var. Eskiden kadınlar kalp konusunda erkeklerden çok daha az tehlikede sanılırdı, şimdi ise onların tehlikesinin daha sinsi olduğu ortaya çıktı. Bu konuyu anlatır mısın?
Meme kanseri kadınların korkulu rüyasıdır. Bu konuya gösterilen ilgi çok büyük; öyle de olması gerekir. Kalp hastalığından ölen kadın sayısı meme kanserinden ölen kadın sayısının 10 katı. Bu yüzden kadınların kalp hastalıklarıyla ilgili bilinçlenmeleri şart. Kalp krizi geçiren kadınların yüzde 16’sı, erkeklerin yüzde 11’i hastanedeyken ölüyor. Yani kısa dönemde kadınları daha çok etkilediği söylenebilir. Kalp krizi geçiren kadınların aynı yıl içinde ölme riski daha yüksek.
Kalp krizi öncesinde erkeklere göre kadınların yüzde 64’ünde hiçbir belirtiye rastlanmıyor. Bu yüzden kadınlar belirtileri beklemeden ve “hiçbir şeyim yok” demeden risk faktörlerini ortadan kaldırmaya çalışmalı. 20 yaşından itibaren gerekli önlemlere başvurulması gerekir. Yıllık kontroller ihmal edilmemelidir. Koruyucu aspirin almak da pek iyi fikir değil; çünkü kanama yapma riski, faydasından çok daha fazla.
Kadınların kalp krizi belirtileri müphemdir, erkekler kadar belirgin değildir bu nedenle kadınlar genellikle kalp krizi geçirdikleri zaman hastaneye daha geç gider ve koroner bakım ünitelerine hemen yatırılmazlar. Aslında kadınlar daha ciddi boyutlarda kalp krizi geçirirler, buna rağmen erkeklere oranla hastaneden doğru ilaçlarla taburcu edilme oranları daha düşüktür.
Yüksek tansiyon konusunda ne diyorsun?
Yüksek tansiyon kalp ve damar hastalıkları yönünden çok ciddi problem. Her büyük tansiyon rakamının “iki” artışı ve küçük rakamın “ bir” artışı kalp hastalığı riskini iki katına çıkarır. Araştırmalara göre risk artışı 11.5/7.5 üstünde başlıyor. Tansiyonunuz ne kadar düşükse o kadar iyisiniz. Genel rakamlarla bakıldığında yüksek tansiyon sorunu olup da, tedavi olmayanların ömrü ortalama beş yıl kısalır. Normal tansiyon 12/8 cmHg’den az olmalı. Bu ölçüm her yaş grubundan kadın ve erkek için aynıdır ve değişmez. “Ben 75 yaşındayım daha yüksek olsa da olur” dememek lazım. 12-14/8-9 arası yüksek tansiyona eğilim, 14-15/9-10 arası birinci devre yüksek tansiyon, 16/10 üstü ise ikinci devre yüksek tansiyon olarak değerlendirilir.
Perşembe günü, Dr. Özgen Doğan’la sohbetimizin kalan kısmını anlatacağım.