İyi kolesterol, yani HDL kolesterolün kalp açısından yararları artık bilinen bir gerçek. Peki kalp açısından yararlı olan HDL kolesterol, beyin için de yararlı olabilir mi?
HDL kan dolaşımından kolesterolü alır ve parçalanacağı yer olan karaciğere götürür, bir nevi kolesterol temizleyicisidir. Bu nedenle yüksek HDL kolesterolü iyi bir şeydir. Kalp damarları açısından bu temizleme çok yararlı olmaktadır. Çalışmalar HDL’nin ayrıca inflamasyonu durdurduğunu, kan pıhtılarının oluşumuna engel olduğunu ve vücuttaki diğer kalbe zararlı olayları önlediğini göstermektedir.
Düşük HDL düzeyiyle demans bağlantısı
Son zamanlarda HDL’nin beyne de iyi geldiğini gösteren çalışmalar yapılmakta. Artan sayıda çalışma HDL düzeyinin yüksek olmasının inme riskini azaltabileceğini ortaya koymakta. Örneğin bir çalışma yüksek HDL düzeyi olan kişilerin hafif ya da orta şiddetteki bir inme sonrası tam olarak iyileşmelerinin daha yüksek olasılıklı olduğunu ortaya koymuştur. Diğer araştırmalar yüksek HDL’nin bazı inme tiplerinin oluşma olasılığını azalttığını göstermiştir. Aynı şekilde düşük HDL düzeyleriyle demans arasında da bağlantı belirlenmiştir. Demans, kişinin yaşından beklenen beyin performansını gösterememesi durumudur, özellikle hafıza, dikkat, dil ve sorun çözme yetenekleri zayıflar. Bu tabii ki her düşük HDL düzeyinde demans oluşacağı anlamına gelmez, ama yine de HDL’yi önemsemek için bir başka uyarı sayılabilir. Yüksek HDL’nin çeşitli uzmanların Alzheimer hastalığına etkisi olduğunu düşündüğü bazı plaklarının oluşumunu yavaşlatabileceğine dair de bazı kanıtlar var. Yani kalp ve damar dostu HDL kolesterolün aynı zamanda beyin ve hafıza dostu olduğu çeşitli çalışmalarda dikkati çekmekte.
HDL düzeyleri nasıl artırılır?
Bu kadar yararı olan HDL kolesterol düzeylerini artırmanın çeşitli yolları var. İlk akla gelenler kısmen yaşam tarzı değişikliğinden, kısmen alınabilecek vitamin veya ilaçlardan geçmektedir.
1- Düzenli egzersiz yapmak HDL düzeyini artırmakta. Bu nedenle her fırsatta egzersiz yapacak olanakları yaratmaya çalışmak önemli.
2- Sigara içmemek veya içiyorsanız sigarayı kesinlikle bırakmak. Sigara, HDL kolesterolü negatif anlamda etkilemektedir.
3- Fazla kilonuz varsa kilo vermek.
4- Trans yağlardan uzak durmak. Bir gıdanın içerik listesinde ‘kısmen hidrojenize yağ’ ibaresini görüyorsanız trans yağ içeriyor demektir, uzak durun. İşlenmiş gıdalar ve hazır kızartılmış gıdalar, çoğunlukla trans yağ açısından zengindir.
5-Balık gibi Omega 3 bakımından zengin yiye-cekler, zeytinyağı ve lifli gıdalar tüketmek HDL kolesterolün yükselmesine yardımcı olmaktadır.
6-Akdeniz tarzı beslenme de (zeytinyağı, tam tahıllar, meyve ve sebze ağırlıklı beslenme) HDL’yi artıran beslenme tarzlarındandır.
7-Niasin yani B3 vitamini HDL düzeyini artırmaya yardımcı olur. Kızarıklık, sıcak basması başta olmak üzere karaciğer etkilerine kadar uzanan çeşitli yan etkileri olduğundan, doktora danışarak kullanılmalıdır. Avokado, domates, hurma, brokoli, havuç kuşkonmaz, fındık ve ceviz gibi sert kabuklu yiyecekler, tahıllar, niasin bakımından zengindir. Yumurta, kırmızı et, ciğer de niasin bakımından zengindir ama, LDL yani kötü kolesterolü yükseltici etkilerini de unutmamak lazımdır.
8-Bazı kolesterol düşürücü ilaçlar, HDL düzeyini artırmaya yardımcı olabilir. Bu tip ilaçların size gerekli olup olmadığını veya bunların niasinle beraber kullanılıp kullanılmayacağına doktorunuz karar verecektir.
Özetle kalp, damar ve beyin sağlığı için önemli olan HDL kolesterolü yükseltmenin yolu da, öncelikle yine sağlıklı yaşamdan geçiyor.